Bilgi Başak ÖZGÜN, Gülşah GÜRKAN, Sibel KAHRAMAN

Öğretmen Adaylarının Bilim ve Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Aracılığıyla İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının “bilim” ve “bilim insanı” kavramlarına ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim desenine göre tasarlanan çalışmada, içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Veriler, 62 fen bilgisi, 45 sınıf öğretmeni olmak üzere toplam 107 öğretmen adayının “Bilim/Bilim İnsanı …… gibidir. Çünkü ……” ifadelerini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Sonuçlarımıza göre, öğretmen adayları “Bilim” kavramı için 85, “bilim insanı” kavramı için 80 geçerli metafor üretmiştir. Öğretmen adaylarından elde edilen verilerde “bilim” kavramı için en çok “Kitap” (f=5), “bilim insanı” kavramı için ise “Güneş” (f=5) metaforu kullanılmıştır. Elde edilen metaforlar daha sonra ortak özellikleri ve benzerlikleri dikkate alınarak kategorileştirilmiş ve “bilim” kavramı için sekiz, “bilim insanı” kavramı için altı kategori elde edilmiştir. Öğretmen adayları “bilim” kavramını çoğunlukla “emek-çaba ve araştırmaya bağlı” (f=17) bir yapı, “bilim insanı” kavramını ise “araştıran, çabalayan, çalışkan bir kişi” (f=31) olarak görmektedir. Kavramsal kategoriler, öğretmen adaylarının cinsiyeti, sınıf düzeyleri ve bölüm türü bakımından da farklılaşmıştır. “Bilim” ve “bilim insanı” kavramlarına ilişkin oluşturulan metaforlar arasında olumsuz bir metafora rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bilim, Metafor, Bilim insanı, Fen bilgisi öğretmeni adayı, Sınıf öğretmeni adayı

The Investigation of Preservice Teachers’ Perception about Science and Scientist Via Metaphoric Analysis

The aim of this study to reveal the perceptions of preservice teachers’ on “Science” and “Scientist” concepts through metaphors. The study is designed based on one of the qualitative research method named as phenomenology and analyzed with content analysis. The data on completing the expression “Science/Scientist….…is like. Because ….” was collected using 62 science teachers, 45 clasroom teachers total 107 preservice teachers. According to our results, preservice teachers created 85 valid metaphor for “Science” and 80 for “Scientist”. From the data, it is understood that mostly ‘Book’ metaphor (f=5) is used by the participants related to science. Mostly “Sun” metaphor (f=5) is used by the preservice teachers related to scientist. The created metaphors were categorized considering their common properties and similarities. In the end of this process, eight categories for “Science” concept and six categories for “Scientist” concept were obtained. Preservice teachers mostly see science as a structure “depending on effort-labor and research” (f=17) and scientist as “searching, hardworking, struggling person” (f=31). The differences were identified between participants’ gender, class levels and department with regard to the categories. The negative metaphor was not found on “science” and “scientist” concepts among the metaphors created by preservice teachers.

Keywords:

Science, Scientist, Metaphor, Preservice Science teacher, Preservice Clasroom teacher,

PDF

___

Akbaba-Altun, S. ve Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (3), 329-354.
Akçay, S. (2016). The analysis of prospective teachers’ biotechnology perception through metaphors. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 139-151.
Aktamış, H. ve Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (1), 7-30.
Aldan-Karademir, Ç., Uçak, E. ve Bağ, H. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongre Kitapçığı, Sözlü Bildiri.
Arslan, M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 171,100-108.
Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), 1293-1322.
Barman, C. (1997). Students’ views of scientist and science: results from a national study. Science and Children, 35, 18.23
Bektaş, M. ve Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (8), 271-286.
Bıyıklı, C., Başbay, M. ve Başbay, A., (2014) Ortaokul ve lise öğrencilerinin bilim kavramına ilişkin metaforları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 413-437.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi
Çakmakcı, G., Tosun, Ö., Turgut, Ş., Örenler, Ş., Şengül, K. ve Top, G. (2011). Promoting an inclusive image of scientists among students: towards research evidence-based practice. International Journal of Science and Mathematics Education, 9 (3), 627-655.
Derman, A., (2014). Lise öğrencilerinin kimya kavramına yönelik metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9 (5), 749-776.
Doğan Bora, N., Arslan, O. ve Çakıroğlu, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 32-44.
Eroğlu, S.E. ve Güven, K. (2006). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 298-312.
Gonsoulin, W. B. (2001). How do middle school students depict science and scientist. Doctoral Thesis Mississippi State University Curriculum and Instruction.. UMI Number: 3005589.
Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 Yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
Gürkan, G., Özgün, B. B. ve Kahraman, S. (2017) Öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4 (8), 1-18.
Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 471-484.
Kaya, O. N., Doğan, A. ve Öcal, E. (2008) Turkish elementary school students images of scientists. Eğitim Araştırmaları - Eurasion Journal of Educational Research, 32, 83-100.
Kaya, V. H., Afacan, Ö., Polat, D. ve Urtekin, A. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri (Kırşehir İli Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 305-325.
Keser, F. F. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve bilim insanına yönelik görüşlerinin ve bu görüşleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kılıç, Ş. (2010). Çocukların Bilime ve bilim insanına yönelik tutumları ve kalıplaşmış yargıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8 (2), 439-455.
Korkmaz, H. ve Kavak, K. G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9 (3), 1055-1079.
Kurtdede Fidan, N. ve Konak, S. (2016). Yüksek lisans öğrencilerinin bakış açısıyla bilim ve bilim insanı. Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8 (22),189-222.
Mead, M. ve Metreaux, R. (1957). The Image of science among high school students. Science, 126, 384–390.
Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013, 2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Muşlu, G. ve Akgül, E. M. (2006). Elementary school students’ perceptions of science and scientific process: A qualitative study. Educational sciences: Theory and Practice. 6 (1), 225-229.
Newton, D. P. ve Newton, L. D. (1992). Young children’s perceptions of science and scientists. International Journal of Science Education. 14 (3), 331-348.
Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VIII (2), 293-309.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131–155. Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14 (55), 459-496.
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6 (2), 461– 522.
Sezgin, F., Koşar, D., Koşar, S. ve Er, E. (2017). Öğretmenlerin öğrenciye yönelik metaforlarının belirlenmesine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3): 600-611.
Silman, F. ve Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri Okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eurasian Journal of Educational Research, (23), 177-187.
Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), 76-95.
Turgut, H., Öztürk, N. ve Eş, H. (2017). Üstün zekâlı öğrencilerin bilim ve bilim insanı algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 423-440.
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). (2016). G-Bilim Akademileri açıklaması 2016: Geleceğin Bilim İnsanlarını Yetiştirmek.
Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science anf Technology Education. 4 (1), 55-61.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.