Sevcan Yağan GÜDER, Erhan ALABAY, Emel GÜNER

Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarında Karşılaştıkları Davranış Problemleri ve Kullandıkları Stratejiler

Bu çalışmada okul öncesi eğitim sınıflarında en çok karşılaşılan davranış problemleri belirlenmiş, bu davranış problemlerinin sınıf ortamına etkisi ve öğretmenlerin problem davranışlarla baş etmede uyguladıkları stratejiler üzerine odaklanılmıştır. Araştırmada kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiş 13 okul öncesi öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Temel nitel araştırma deseni ile yapılan çalışmada betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, öğretmenlerin sınıflarında en çok karşılaştıkları davranış problemlerinin, “öfke nöbeti”, “ağlama”, “bağırma”, “inatçılık” olduğu belirlenmiştir. Çalışmada sınıfında davranış problemi sergileyen çocuk bulunan öğretmenler duygularını en çok “çaresiz” ve “tükenmiş” olarak tanımlamışladır. Problem davranışların eğitim sürecini olumsuz etkilediği ve aksaklıklar yarattığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin problem davranışlara ilişkin sıklıkla “göz teması kurma”, “görmezden gelme”, “ödül-ceza” gibi yöntemler uyguladıkları; çocuklara yaptıkları davranışın doğru olanını gösterme ve öğretme şeklinde bir yaklaşım sergilemedikleri ve daha çok anlık davrandıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin davranış problemi sergileyen çocuğun hangi durumlarda problem davranışlar sergilediğini belirleyerek eğitim ortamını fiziksel ve psikolojik olarak yeniden düzenlemesi, akran ilişkileri, okul-aile işbirliği gibi ortaklıkları tekrar gözden geçirmesi önerilebilir. Ayrıca, öğretmenlerin hizmet içi eğitimler yoluyla desteklenmesi, çocuğu tanıma ve değerlendirme, sınıf yönetimi yaklaşımları ile ilgili yeterliklerinin artırılması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Okul öncesi dönem, davranış problemleri, sınıf yönetimi

Behavioral Problems Preschool Teachers Experience in Their Classrooms and the Strategies They Employ for These Behaviors

In this study, the focus is to determine the most frequent behavioral problems encountered in preschool classrooms, their effects on the educational environment and the strategies teachers employ in dealing with these behavioral problems. In the study, semi-structured interview was carried out with 13 preschool teachers predefined by utilizing snowball sampling method. In the study conducted with basic research pattern, descriptive analysis technique was used. In the wake of the study, it was determined that the most frequent problems teachers experience in their classrooms were ‘temper tantrum’, ‘crying’, ‘yelling’ and ‘obstinacy’. In the study, teachers who have children in their classroom with behavioral problems described their feelings as ‘despair’ and ‘fatigue’. It was detected that behavioral problems affected educational process adversely and caused troubles. It was determined that teachers often used methods such as ‘eye contact’, ’ignoring’ and ‘punishment and reward’; they didn’t adopt an approach to demonstrate and teach children the proper form of their behavior, but instead, mostly behaved spontaneously. It can be recommended that teachers specify under what circumstances the child with problematic attitude displays behavioral problems; rearrange educational environment physically and psychologically; and review common grounds such as peer relationships and parent-teacher cooperation. Additionally, it can be stated that teachers should be supported through in service training activities, enhancing their qualifications regarding recognition and assessment of children and classroom management approaches.

Keywords:

Preschool period, behavioral problems, classroom management,

PDF

___

KAYNAKÇA Akar, H.; Tantekin Erden, F.; Tor, D. ve Şahin, İ. T. (2010). Öğretmenlerin sınıf yönetimi yaklaşımları ve deneyimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 792-806. Akgün, E., Yarar, M. ve Dinçer, Ç. (2011). Okul öncesi öğretmenlerin sınıf içi etkinliklerde kullandıkları sınıf yönetimi stratejilerinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 1-9. Akman, B.; Baydemir, G.; Akyol, T. Çelik Arslan, A. ve Kent Kükütcü, S. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları sorun davranışlara ilişkin düşünceleri. Eğitim Bilim, 6(2). 1715-1731. Alink, L.R.A., Mesman, J., Van Zeijl, J., Stolk, M.N., Juffer, F., Koot, H.M., Bakermans-Kranenburg, M.J. & Van IJzendoorn, M.H. (2006). The early childhood aggression curve: development of physical aggression in 10- to 50-month-old children. Child Development, 77, 954–966. Alptekin, A., Aslan, Ş., Dündar, U. ve Saraç, N. (2011). Öğretmenlerin beden eğitimi dersinde ortaya çıkan istenmeyen davranışlara karşı kullandıkları yöntemler. 7.Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi, 25-27 Mayıs 2011, Van. Başar, H. (2006). Sınıf yönetimi (13.Basım). Ankara: Anı Yayıncılık. Bornstein, Hahn, C. S., & Haynes, O. M. (2010). Social competence, externalizing, and internalizing behavioral adjustment from early childhood through early adolescence: Developmental cascades. Development and Psychopathology, 22(04), 717-735. Bosackia, S.; Woodsa, H. & Coplanb, R. Canadian female and male early childhood educators’ perceptions of child aggression and rough-and-tumble play. Early Child Development and Care, 185(7), 1134–1147. Cangemi, J. P. ; Khan, K. H. (2001), Inappropriate classroom management, Education, 100(3), 235–236. Çoban, S. (2012). Sosyal Çevrenin Etkilerinin Çocukların Suç ve Problemli Davranışları İle İlişkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Denizel Güven, E. ve Cevher, F.N. (2005). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(18):1-22. Dinçer, Ç. ve Akgün, E. (2015). Okul öncesi öğretmenleri için sınıf yönetimi becerileri ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmenlerin sınıf yönetimi becerilerinin çeşitli değişkenlerle ilişkisi, Eğitim ve Bilim, 40(177):187-201. Durmuşoğlu Saltalı, N. ve Arslan, E. (2013). The rules pre-school teachers establish for their classes and their application. Elementary Education Online, 12(4), 1032‐1040. Ekici, H. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35. 98-110. Gardner, F., & Shaw, D. S. (2008). Behavioural problems of infancy and pre-school children. In M. Rutter, D. Bishop, D. Pine, S. Scott, J. Stevenson, E. Taylor, & A. Thapar (Eds.), Rutter’s child and adolescent psychiatry, 5th edition (pp. 882-894). London: Blackwell Press. Gülay Ogelman, H. ve Ersan, C. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi stratejilerinin çocukların akran ilişkileri üzerindeki etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 63 – 84. Hodges, E. V. E., Malone, M. J., ve Perry D. G. (1997). Indıvidual risk and social risk as interacting determinants of victimization in the peer group. Developmental Psychology, 33, 1032-1039. Kesicioğlu, O. S. (2015). Investigation of preschool children’s interpersonal problem solving skills. Education and Science, 40(177), 327-342. Kıldan, A.O. (2011). Öğretmen çocuk ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30. 103-120. Korkmaz, İ. (2005). İstenmeyen davranışların önlenmesi. Sınıf Yönetimi. Ed: Zeki Kaya. Ankara: Pegem Yayıncılık. Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,26. 146-156. Liu, J. (2004). Childhood externalizing behavior: theory and implications. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 17(3), 93-103. Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma. (Çev. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayınları O’Connell, M. E., Boat, T., & Warner, K. E. (2009). Preventing mental, emotional, and behavioral disorders among young people: Progress and possibilities. Washington, DC: National Academies Press. Ocak Karabay, Ş. ve Şahin, Ası, D. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıfta uyguladıkları kurallar ve çocukların kurallara yönelik farkındalık düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (3). 69-86. Öngören Özdemir, S. ve Tepeli, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 51-70. Özbey, S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü. Aile ve Toplum, 11(6), 9-18. Özbey, S. (2012). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60–72 aylık çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışlarının okul ve ev ortamına göre incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2). 21-32. Özbey, S. ve Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-517. Özer, B., Gelen, İ. ve Duran, V. (2016). Deneyimsiz öğretmen davranışları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 822-836. Özer, B., Bozkurt, N. ve Tuncay, A. (2014). İstenmeyen öğrenci davranışları ve öğretmenlerin kullandıkları başa çıkma stratejileri. Turkish Journal of Educational Studies, 1 (2), 152-189. Öztürk, B. (2005). Sınıfta istenmeyen davranışların önlenmesi ve giderilmesi. (Ed., Emin Karip), Sınıf yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık Öztürk, Y. ve Gangal, M. (2016). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin disiplin, sınıf yönetimi ve istenmeyen davranışlar hakkındaki inançları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 593-608. Sadık, F. (2004). Okul öncesi sınıflarda gözlenen problem davranışlar ve bu davranışlarla baş etmede öğretmenlerin kullandıkları yöntemler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13. 89–97. Schuster, B. (1999). Outsider at school: The prevalence of bullying and its relation with social status. Group Processes and Intergroup Relations, 2, 175-190. Schwartz, D., Dodge, D. A., Petit, G. S., ve Bates, J. E. (2000). Friendship as a moderating factor in the pathway between early harsh home environment and later victimization in the peer group. Developmental Psychology, 36, 646-662. Snyder, J., Low, S. vd. (2011). The impact of brief teacher training on classroom management and child behavior in at-risk preschool settings: mediators and treatment utility. Journal of Applied Developmental Psychology 32, 336–345. Şahin, S. ve Arslan, M. C. (2014). Öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre istenmeyen öğrenci davranışlarına karşı kullanılan öğretmen stratejilerinin öğrenciler üzerindeki etkileri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (2), 1399-1415. Taner Derman, M. ve Asûde Başal, H. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2(1), 115-144. Toran, M. ve Gençgel Akkuş, H. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerilerinin değerlendirilmesi: KKTC Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 2041-2056. Uyanık Balat, G.; Şimşek, Z. ve Akman, B. (2008). Okul öncesi eğitim alan çocukların davranış problemlerinin anne ve öğretmen değerlendirilmeleri açısından karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34. 263-275. Uysal, S., Akbaba-Altun, S. ve Akgün, E. (2010). Okulöncesi öğretmenlerinin çocukların istenmeyen davranışları karşısında uyguladıkları stratejiler. İlköğretim Online, 9(3), 971-979. Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7). Yıldırım, C. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarında sergiledikleri davranışlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 119-140. YÖK (1998) Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları Y.Ö.K. Ankara Yumuş, M. (2013). Okul öncesi eğitimcilerin 36-72 ay aralığındaki çocukların davranış problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve başa çıkma stratejilerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.