Türkiye’nin formula 1 rüyası: Ekonomi politik bir değerlendirme

Kapitalist sistemde otomobil önce ulaşım/iletişim ya da zamanı ve mekanı dönüştürmesiyle önem kazanır. Giderek hızla sistemin kültürel yapısı olan “tüketim toplumu”nda toplumsal çözümlemenin tüm görünümlerini/yönsemelerini yansıtır. Otomobilin meta değerini sıradanlaştıran, simgesel anlamlar saçan kapitalist sistemin can damarı reklamlarda ve örneğin bunun çok işlevli bir uzantısı olan araba yarışlarında hazzın, eğlencenin, endüstrilerin ve benzeri kârlı planların sarmalı sergilenir. Bu yarışların başında gelen Formula 1 Yarışları (F1 Yarışları) ise, yapılanmasıyla/örgütlenmesi ve gerçekleştirilme biçimiyle sistemin yayılma, kuşatma mantığına uygun bir gelişim gösterir. F1 Yarışları, 1980 sonrasında izlenen neo - liberal politikalar sonucunda dünya ile bütünleşen ve bu süreçte tüketim toplumu olma aşamasını kovalayan Türkiye’de, hem ekonomik hem politik zemin bulmuştur. Bu çalışmada, dünyada otomotiv endüstrisinin üslerinden biri haline gelen Türkiye’de F1 Yarışları’nın düzenlenme koşulları, yarattığı çeşitli ekonomik, sembolik güç, fayda beklentilerini sorgulamak üzere tasarlanmıştır. Çalışmada, kapitalist sistemde ve onun kültürel yapısı olan tüketim toplumunda otomobilin karmaşık konumu çerçevesinde F1 Yarışları değerlendirilmiş ve Türkiye’ye bu etkinliğin uzanma serüveni ekonomi politik bir yaklaşım içinden çözümlenmiştir. Çalışmanın sonunda, F1 Yarışları’nın, izlenen ekonomik politikalar ve siyasi tercihler gözönüne alındığında Türkiye’de düzenlenmesinin tesadüf olmadığı ortaya konulurken, böyle pahalı bir yarışın devlet desteğiyle üstlenilmesinin çok kategoride fayda beklenmesi hedefleri açısından da bir değerlendirmesi yapılmıştır.

Formula 1 dream of Turkey: A politic -economic assessment

Automobile becomes important first through its transformation of transportation/communication or time and space in the capitalist system. It increasingly reflects the all facets of social analysis in "consumption society", which is cultural structure of the system. Commercials are the vital point of the capitalist system, which stereotypes the commodity value of automobile and sheds symbolic meanings. The spiral of delight, fun, industry and similar profitable plans is displayed in commercials and by extension in car races, which perform multiple functions for commercials, for instance. Formula 1 Races (F1 Races) lead such races. F1 Races displays a development in accordance with the expansion and envelopment rationale of the system with the way of their organization and realization. F1 Races have found both economic and political ground in Turkey, which integrates with the world as a result of neo-liberal policies pursued in the aftermath of 1980 and aspires to become a consumption society in this process. This study is designed to question the organization conditions, various economic and symbolic powers generated, expected utilities of F1 Races in Turkey, which has become a base of automotive industry in the world. This study evaluates the complicated position of automobile in the capitalist system and consumption society, which is the capitalist system's cultural structure. Within this context it also evaluates F1 Races and analyzes Turkey's hosting of these races within a political economic perspective. While this study concludes that the organization of F1 Races in Turkey is not a coincidence taking into account the economic policies and political preferences pursued, that such an expensive race is undertaken with Turkish state's subsidy is evaluated with respect to the expected utilities in many categories.

PDF

___

Altun Ş., Sarıoğlu, C. (2006). Türk Popüler Tarihinde İlkler. İstanbul: Alfa.
Alemdar, K., Erdoğan, İ. (2005). Popüler Kültür ve İletişim. Ankara: Erk.
---- (2010). Öteki Kuram. Ankara: Erk.
Altan, M. (2005, 6 Ağustos). ‘Formula 1’in Neden Sponsoru Yok?. Sabah.
Aykol, H. Formula 1’in Türkiye Ayağı Sorgulanıyor. (2006). http://www. gundemonline.org/yazdir.asp?haberid=19308. (Erişim: 19 Eylül 2008).
Aracın Arkasından Su Dökelim. (2005, 19 Temmuz). Hürriyet. Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Otomotiv Sektörü
Rehberi. (2008). (haz: Eurohorizons Dan.ve İlet. Hiz.). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu. (çev: H. Deliçayırlı. F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı.
(Baudrillard, J. 2010). Nesneler Sistemi. (çev: O.Adanır- A.Karamollaoğlu). İstanbul:Boğaziçi.
Begün, B. A. (2005). Dünden Bugüne Formula 1, Formula 1’in 55 Yılı. İstanbul: İnkilap.
Bigat, S. M. (7 Eylül 2005). Dünya Türkiye’yi İzledi. Türsab.
Collings T. (2005). Piranalar Kulübü Formula 1’in Ardındaki İktidar Savaşı. (çev: Recep Kurt). İstanbul: Alkım.
Cengiz, S. A. (2009). Modernizm, Otomobil Kültürü ve Reklam. Ankara: Ütopya.
Demir, G. (Eylül 2007). Formula Efsanesi. Ekonomik Forum.
Donahay B., Rosenberger P.J. (2007) Using Brand Personality to Measure the Effectiveness of Image Transfer in Formula One Racing. Marketing Bulletin, p.18.
Freund, P., Martin, G. (1996). Otomobilin Ekolojisi. (çev:Gürol Koca). İstanbul: Ayrıntı.
Fahy, J., Farrelly, F., Quester P. (2004). Competitive advantage through Sponsorship: A conceptual model and research Propositions. European Journal of Marketing, Vol. 38 No. 8, p.1013-1030.
Formula 1, Atina Olimpiyatları’nı Gölgede Bırakacak, Projenin Yüzde 60’ı Tamamlandı. (Temmuz 2004). İtovizyon.
Formula 1 Tarihi. (2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Formula_1_tarihi. (Erişim:19 Eylül 2010)
. Formula 1 2005’te Türkiye’de. (2004). http://www.otoalsat.com/guncel/ fuar_yaris/1201/form ula_1_2005’te_turkiyede. (Erişim:19 Eylül 2008). Formula 1’de Türk Yemeği Yoktu. (2006, 29 Ağustos). Zaman.
Formula’cılara Arazi İkramı. (25 Ağustos 2002) Aydınlık.
Formula 1 Sanayisi. (2005, 7 Mart). Cumhuriyet. Görgü, E. Formula 1 Türkiye’de. (2003). http://cagatay.gezgin.com/forum/2003/9/formula-1- turkiye-de/. (Erişim: 19 Eylül 2008).
Gönültaş, N. (2005, 15 Şubat).Vatandaş 125 Milyon Doların Formula 1’e Gitti. Tercüman.
Güneş, H. (2005, 23 Ağustos). Formula 1: Ne Getirdi, Ne Götürdü?. Milliyet.
Grassinger, E. G. (2003). Sponsorluk Sözleşmesi. Ankara: Seçkin.
Gwinner K., P., Eaton J. (1999). Building brand image through event sponsorship: The role of image transfer. Journal of Advertising, 28 (4), p.47-57.
İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi Otomotiv Sektör Raporu. (haz: Fahri Karbüz-And Silahçı-Emrah Çalışkan). (2008). http://www.ito.org.tr/ITOPortal/Dokuman/15.127.pdf. (Erişim: 25 Eylül 2008).
Kim Kimdir. http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=1805. (Erişim: 19 Eylül 2008).
Kaya, S. (Şubat 2008). Türkiye’de Ulaştırma Sektörünün Genel Görünümü ve Sorunları. İzmir Ticaret Odası Bülteni.
Karademir, T., Çoban, B., Devecioğlu S., Kafkas, M., E., Mendeş, B. (2009). Sporcu Yetenek Seçiminde Sponsorluğa Alternatif Bir Yaklaşım. EJournal of New World Sciences Academy, s.104-115.
Korkmaz, N. (2009). Türkiye’de Tüketim Kültürü ve Mekansal Ayrışma. Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. (der: Banu-Erdal Dağtaş). s.142-165.
Lefebvre, H. (1998). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (çev: Işın Gürbüz). İstanbul: Metis.
Mandıracıoğlu A., Gövsa F., Hancı, İ. H. Dünyada ve Türkiye’de Otomobil Bağımlılığı. (2001). http://www.obitet.gazi.edu.tr/makale/Makaleler/ otomobilhtm. (Erişim: 23 Eylül 2008).
Tripodi, J.A., Hirons, M., Bednall D., Sutherland, M. (2003). Cognitive evaluation: prompts used to measure sponsorship awareness. International Journal of Market Research, Quarter 2003, Vol. 45, p.435-455.
Manşetin Sırrı. (2003). http://arsiv.sabah.com.tr/2003/08/17/g02.html.
Munyar, V. Türkiye’nin Dünya Markalarının Formula 1’de Takım Kurma Planı. (2006). http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=4995488&p=2. (Erişim:19 Eylül 2008).
10 Üzerinden 10: Formula’yı Kaç Yabancı İzledi?. (2005, 22 Ağustos). Milliyet.
Mccarthy, T. (24 Temmuz 2004). Speed Kills (All The Fun) Time.
Nobel, K.. (5 Mart 2001). Small Family Business. Time. Philip Morris International. (2008).http://www.insankaynaklari.com/ASmart/Client_info.asp?ID=5044(Eri şim: 23 Eylül 2008).
Rosenberg, P. J., Donahay, B. (2008). Brand Differentiation in Formula One Motor Racing: An Australian View. Marketing Bulletin, 19, Article 2, p.1-14.
Savcı P. Türkiye Acaba Formula 1’in Neresinde?. (2003). http://www.padokf1.com/ printalt.asp?id=15&tip=kokpit. (Erişim:19 Eylül 2008).
Sizce Formula Yarışları Ülkemize Ne Bırakıyor. (2008). http://www.trport.net/ board/sizce-formula-yarislari- ulkemize-ne-birakiyor-t166..., (Erişim: 19 Eylül 2008).
Seçkin, G. (2007).. Medyanın (da) Özel ve Kolektif Bir Arzu Nesnesi: “Otomobiller”. Trafik ve Yol Güvenliği. Ankara: CMS.
Türkiye Az Kazandırıyor Diye Formula 1 2009’da Gidebilir. (2008). http://www.hurriyetoto.com/oto/otoyasam/haberdetay.php?cid=5159. (Erişim:19 Eylül 2009).
Türkiye’nin Paha Biçilmez Kazancı; Formula 1. (Eylül 2006). Siyaset. Tekel İhalesi Sigara Devlerini Harekete Geçirdi. (2007). http://www.haberler.com/tekel-ihalesi-sigara- devlerini-harekete-gecirdihaberi/. (Erişim:19 Eylül 2008).
Tekel'in Sigara Bölümünün İhalesini BAT Kazandı. (2008). http://www.milliyet.com.tr/2008/02/22/son/soneko09.asp. (Erişim: 19 Eylül 2008).
Tekel ihalesini BAT kazandı. (2008). http://yenisafak.com.tr/Ekonomi/ ?t=22.02.2008&c=3&i=101399, (Erişim: 19 Eylül 2008).
Türkiye’de Demiryolunun Tarihi Gelişimi. www.kamusen.org.tr/imaj/arge/ demiryolu.pdf, (Erişim: 23 Eylül 2008).
Temel F., Özcebe, H. Türkiye’de Trafik Kazaları. (2006). http://www.ttb.org.tr/ STED/ 2006/kasim/turkiye.pdf, (Erişim: 23 Eylül 2008).
Uludağ, O. (Haziran, 2005). Otomobilin Sınırları. Atlas.
Ural, A. (2001). TMMOB 3. Enerji Sempozyumu. Ankara: Milli Kütüphane.
Quester P., Farrelly F. (1998). Brand association and memory decay effects of sponsorship: The case of the Australian Formula One Grand Prix. Journal of Product & Brand Management, 7 (6), p.539-556
Wernick, A. (1996). Promosyon Kültürü. (çev: Osman Akınhay). Ankara: Bilim ve Sanat. 20 Milyon Dolara Başladı 220 Milyon Dolara Bitti. (2005, 22 Ağustos). Hürriyet.