Platonik Mağarayı Kristalleştiren Anti-Platonik Mağara: Uyumsuz Adam’ın Kristal Yüzlerinde Sinematik Felsefi Yolculuk

Platon’un mağara alegorisi değişik düşünürler tarafından insanlık durumu olarak düşünüldüğünde, fazla sorgulanmamış olan husus, alegorinin içkin boyuttan ziyade aşkın olan yönüdür. Bir sinema filminin hareket-zaman blokları yazılı felsefenin yeterince tartışmadığı ya da tartışsa bile bunu yazı blokları gibi analitik medyumda yaptığı şeyi, kendi tarzında ve duyumsal boyutta tartışabilir. Sinemanın yaptığı felsefe olan sinematik felsefe bizleri binlerce yıldır yazılı felsefedeki bazı temel kavramları dahi sorgulamaya ve yeni kavramlar üretmeye zorlayabilir. Bu makale, Jens Lien’in yönettiği ve Türkçe vizyona Uyumsuz Adam veya Sorun Yaratan Adam (2006) olarak giren filminin Platonik mağaraya karşı bir başka mağarayı öne çıkararak yeni bir fikir ortaya koyduğunu ileri sürmektedir. Filmin ürettiği imajlardan yararlanarak bu mağarayı “anti-platonik mağara” olarak kavramsallaştırmaktayım. Çalışmada platonik mağara ile anti-platonik mağara arasındaki mücadele incelenmekte, anti-platonik mağaranın kristal imajlarının platonik mağarayı nasıl kristalleştirmeye çalıştığı konu edinilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Mağara Alegorisi, Sinematik Felsefe, Sinema Felsefesi, Anti-Platonik Mağara, Platonik Mağara, Uyumsuz Adam.

The Anti-Platonic Cave Crystallizing the Platonic Cave: Cinematic Philosophical Journey on Crystal Face of the Den Brysomme Mannen

When Plato’s cave allegory is considered by humanity as the state of humanity, what is not much questioned is the transcendent aspect of allegory rather than its immanent dimension. The motion-time blocks of a motion picture can discuss what the written philosophy does not argue adequately, or even if it does, in analytical medium such as writing blocks, in its own style and sensory dimension. Cinematic philosophy, which is the movie-made philosophy, can force us to question and even create some basic concepts in written philosophy for thousands of years. This article argues that Jens Lien’s film The Bothersome Man (Den Brysomme Mannen, 2006) introduces a new idea against the Platonic cave by highlighting another cave. I define this cave as an anti-platonic cave by images of the film. In this study, the struggle between the platonic cave and the anti-platonic cave is examined and how the crystal images of the anti-platonic cave tries to crystallize the platonic cave.

Keywords:

Cave Allegory, Cinematic Philosophy, Cinema Philosophy, Anti-Platonic Cave, Platonic Cave, Den Brysomme Mannen,

PDF

___

Arendt, Hannah (2008). İnsanlık Durumu. Çev.: Bahadır Sina Şener. İstanbul:İletişim Yayıncılık.
Balazs, Bela (2013). Görünen İnsan. Çev.: Oya Kasap. İstanbul. Say Yayınları.
Deleuze, Gilles (1989). Cinema 2: The Time Image (Minneapolis: University of Minnesota), Çev. Hugh Tomlinson ve Roberat Galeta.
Kelly, Gene ve Donen, Stanley (Yönetmen). (1952). Singin’ in the Rain (Yağmur Altında). [Film]. Amerika: Metro-Goldwyn-Mayer (MGM).
Lemm, Vanessa (2019). Nietzsche’nin Hayvanları. Çev.: Volkan Ay. İstanbul: Gram Yayınları.
Lien, Jens (Yönetmen). (2006). Den Brysomme Mannen (Uyumsuz Adam) [Film]. Norveç: Sandrew Metronome Norge, The Icelandic Filmcompany, Tordenfilm AS.
Öztürk, Serdar (2019). Kristal-İmajın Yüzlerinden Kıyameti İzlemek: Yol Kenarı (2017). Araf’ta İmgeler-Sinemada Kimlik Aidiyet ve Ontolojik İkilemler içinde. (Editörler: Murat Aytaş , Ahmet Oktan). İstanbul: Doruk Yayınları.
Öztürk, Serdar (2016). SineFilozofi’nin Günümüz Dünyasında Düşünceye Katkıları Üzerine. Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi - Sayı 42 / Bahar 2016. S. 139-156.
Öztürk, Serdar (2017a). Film Yapımı-Felsefe: Duyu-Motor Şeması ve Mağara Alegorisiyle Kubrick’in Otomatik Portakal Örneğinde İçkin ve Aşkın Gelenekler Arasında Titreşim Yaratmak. Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Sayı 45 / Güz 2017. S. 243-262.
Öztürk, Serdar (2017b). Sinema ve Felsefe İlişkisi Üzerine. Sinefilozofi Dergisi. Cilt:2. Sayı:3. S.177-198. Ankara.
Öztürk, Serdar (2018a). Sinema Felsefesine Giriş. Film - Yapımı Felsefe. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Öztürk, Serdar (2018b). Sinematik Felsefe: Homo Faber Filmiyle Anti-Elektra Kavramına Ulaşmak. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Sayı 47 / Güz 2018. S.44-64.
Schlöndorff, Volker (Yönetmen). (1991). Homo Faber [Film]. France: Action Films, Bioskop Film, Stefi 2.
Türkgeldi, Kıvanç (2018). “Sinepati” Kavramı Bağlamında “Jean-Luc Dardenne Kardeşler Sineması. 1. Sinema ve Felsefe Sempozyumu. 8. Oturum: Sinema ve Empati. https://www.youtube.com/watch?v=uBTkApafu44 (Erişim tarihi: 17.06.2019)