MUTEZİLE’NİN İNSAN ANLAYIŞI

Bu makale, yazarın, İslam Kelamı’nın kurucuları ve öncüleri sayılan Mutezile ekolünün insan anlayışına yer veren ve onların insanın mahiyeti, varlık yapısı yani insanın doğası üzerinde dile getirdikleri tartışmalara ve antropolojik yakla- şımlarına değindiği bir çalışmadır. İnsan ile onun dünyadaki ahlaki konumunu temellendirmeye çalışan Mutezile antropolojisine ilişkin bir inceleme olması sebebiyle çalışma önem arz etmektedir. Dolayısıyla Mutezilenin ahlak anlayışını tam olarak anlamak ancak onların antropolojisi ya da insan hakkındaki teorileri hakkında biraz bilgi sahibi olmakla mümkün olabilmektedir. Bu inceleme Mutezili doktorların antropolojik görüşlerinin ele alınması neticesinde şunları ortaya koyar: a) Temelde insan otonomisinin etik sorunları ile ahlaki ve dini yükümlülüklere karşı sorumluluğu ile meşgul olma; b) Bu antropolojiyi, o dönemde teolojik çevrelerde yaygın olan ve genel kabul gören töz ve araz çerçevesine oturtma isteği. Çalışma çerçevesinde, İslam düşünce tarihi açısından, genelde tüm düşünce ekolleri özelde ise Mutezile ekolü içerisinde dillendirilmiş olan farklı görüşlere bakıldığında gerek konunun insanın kendisi olması gerekse farklı mülahazalarla konuya yaklaşılması sebebiyle İnsan doğasının ne olduğu hususunda ortak bir kanaate ulaşılamadığı anlaşılmaktadır

-

The Mu’tazilite View of ManThis article is a study in which the author refers to human understanding of Mu’tazilite sect seen as Islamic Kalâm founders and pioners and their anthropological approaches and discussions about human nature.The study is important because it is a review about Mu’tazilite anthropology which tries to justify human and his moral position in the world. Therefore to fully understand the morality of Mu’tazilite is only possible with having a little knowledge about their anthropology or their theories about human being.As a result of studying anthropological opinions of Mu’tazilite doctors, the review reveals the followings ;a) Basically, to be engaged with ethical issues of human autonomy and his responsibility against moral and religious obligationsb) The desire of placing this anthropology into a generally accepted framework of substance and accident which is common in theological cirles at that time.Within the framework of the study; because of the fact that the subject is human being and opinions mentioned in all thought sects in general and in the ecole of mu’tazilite in particular are very different, it is understood that there is not a common view about what human nature really is.