Emredici-Yedek Hukuk Kuralı Ayrımı ve Bunun İslam Hukuku Açısından İmkânı / The Distinction of Imperative- Contructive Law Rule and The Possiblity of This in Terms of the Islamic Law

Hukuk kurallarının konulması kadar uygulanması da büyük önem arz etmektedir. Busebeple hukuk bilimcileri uygulamayı kolaylaştırmak üzere kuralların emredici-yedek kuralşeklinde ayrılması fikrini ortaya atmışlardır. Bununla kamu düzeni alanına giren kurallar ile girmeyenleribelirleyerek insan iradesinin hukuk düzeni içindeki hareket alanını tespit etmeyiamaçlamışlardır. Bu yazıda bu ayrımın amacı, emredici-yedek kuralların mahiyeti açıklanmakta,doğurduğu hukuki sonuçlara yer verilmektedir. Bu bilgiler ışığında İslam hukuk sistemi açısındanbu ayrımın mümkün olup olmadığı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Modern hukuk, İslam, fıkıh, emredici, tamamlayıcı, yedek, kural, hüküm

The Distinction of Imperative- Contructive Law Rule and The Possiblity of This in Terms of the Islamic Law

The implementation of the rules have importance as the setting rules. Due to this reason lawscientists, have put forward the idea of separation rules as imperative rule and contructive tofacilitate the application. With the determining the rules of public order and not, they haveproposed to identify the movement area human will in legal system. In this paper has beenexplaned the aim of the distinction, the nature of imperative rule and contructive rule and hasbeen given the legal consequences. In the light of this information is considered that this distinctionis possible in terms of the Islamic legal system or not.

Keywords:

Modern law, Islam, Fıqh, imperative, complementary law, contructive, rule, provision,

PDF

___

A. Buhari, Abdulaziz b. Ahmed, Keşfu’l-Esrâr ‘an Usûli’l-Pezdevî, Thk: Muhammed el-Mutasımbillah, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2. Bs., Beyrut, 1994.
Abdulberr, Muhammed Zekî, el-Hukmu’ş-Şer’î ve’l-Kâ’idetu’l-Kânûniyye, Dâru’lKalem, Kuveyt, 1982.
Akı, Erol, Hukukun Temel Kavramları, Fakülteler Kitabevi Barış Yay., 5. bs., İzmir, 1999.
Akıncı, Şahin, Boçlar Hukuku Bilgisi: Genel Hükümler, Nobel Yayın Dağıtım, Konya, 2000.
Akıntürk, Turgut, Aile Hukuku, AÜHF Yay., 2. bs., Ankara, 1975.
Ali Haydar, Dureru’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, Arapça’ya çeviren: Fehmî el-Hüseynî, Dâru Âlemi’l-Kutub, Riyad, 2003.
Apaydın, Hacı Yunus, İslam Hukukunda Hukuki İşlemlerin Hükümsüzlüğü, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1989.
Aral, Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Filiz Kitabevi, 6. bs., İstanbul, 1991.
Aslan, İ. Yılmaz, Hukuka Giriş, Ekin Kitabevi, 2. bs., Bursa, 2001.
Ataay, Aytekin, Boçlar Hukukunun Genel Teorisi, İÜHF Yay., 3. bs., İstanbul, 1981.
Atıf Bey, Mecelle-i Ahkâmı Adliye’den Şerhi Kitabi’ş-Şerikât, İstanbul, 1338/1919. Aybay, Aydın, Borçlar Hukuku Dersleri: Genel Bölüm, Filiz Kitabevi, 12. bs., İstanbul, 2000.
Bardakoğlu, Ali, “İslam Hukukunda Akit Hürriyeti ve Akdî Şartlar Açısından Bu Hürriyetin Sınırı”, EÜİFD, Kayseri, Sayı: 1, Yıl, 1983.
Bilge, Necip, Hukuk Başlangıcı, Turhan Kitabevi, 10. bs., Ankara, 1995.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuku İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmûsu, Bilmen Basım ve Yayınevi, İstanbul, 1985.
Binatlı, Yusuf Z., Hukukun Genel İlkeleri ve Medeni Hukuk, Sevinç Matbaası, 3. bs., Ankara, 1975.
Birsen, Kemalettin, Borçlar Hukuku Dersleri, İÜHF Yay., 4. bs., İstanbul, 1967.
Buhârî, Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi‘u’s-Sahîh, Thk.: Muhammed Züheyr b. Nasır, Dâru Tûku’n-Necâti, Beyrut, 2001.
Cerîşe, Ali Muhammed, el-Meşrû‘iyyetu’l-İslâmiyyetu’l-‘Ulyâ, Mektebetu Vehbe, Kahire, 1976.
Çağıl, Orhan Münir, Hukuk Metodolojisi Dersleri, İÜ. Yay., 2. bs., İstanbul, 1952.
Dâvûdî, Ğâlib Ali, el-Medhal ilâ ‘ilmi’l-kânûn, Dâru Vâil, Ammân, 2004.
Del Vecchio, Giorgio, Hukuk Felsefesi Dersleri, Çev: Sahir Erman, İstanbul, 1952.
Ebu’s-Su‘ûd, Ramazan-Zehrân, Hemmâm Muhammed, el-Medhal ile’l-Kânûn: en-Nazariyyetu’l-‘Âmme li’l-Kâ‘deti’l-Kânûniyye, Dâru’l-Matbû‘âti’l-Câmi‘iyye, İskenderiye, 1997.
Ebu’s-Su‘ûd, Ramazan-Zehrân, Hemmâm Muhammed, Mebâdiu’l-Kânûn: elMedhal li’l-Kânûn ve’l-İltizâm, Dâru’l-Matbû‘âti’l-Câmi‘iyye, İskenderiye, ts.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as, es-Sunen, Thk.: Şuayb Arnavut, Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, Beyrut, 2009.
Eren, Fikret, Boçlar Hukuku: Genel Hükümler, “S” Yay., 4. bs., Ankara, 1991.
Eren, Fikret, Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, “S” Yay., 4. bs., Ankara, 1991.
Erman, Hasan,“Borçlar Hukukunda Akit Serbestisi ve Genel Olarak Sınırlamaları”, İÜHFM, cilt: XXXVIII, Sayı: 1-4, İstanbul, 1973.
Esener, Turhan, Hukuk Başlangıcı Dersleri, Alkım Yay., Ofset baskı, İstanbul, 1998.
Etienne, Ilunga Kabululu, Introduction General A L’etude Du Droit, Republıque Democratıque Du Congo, 2012. Gözler, Kemal, Hukuka Giriş, Ekin Kitabevi, Bursa, 1998.
Gözübüyük, A. Şeref, Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Turhan Kitabevi Yay., 14. bs., Ankara, 2000.
Güriz, Adnan, Hukuk Başlangıcı, Siyasal Kitabevi, 5. bs., Ankara, 1996.
Güriz, Hukuk Felsefesi, AÜHF Yay., 3. bs., Ankara, 1992.
Haçkalı, Abdurrahman, “İslam Hukuku Açısından Akit Serbestisi Prensibi”, Dînî Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 13, Yıl: 2002.
Haseballah, Ali, Usûlu’t-Teşrî‘i’l-İslâmî, Dâru’l-Me‘ârif, Kahire, 1985.
Işıktaç, Yasemin - Metin, Sevtap, Hukuk Metodolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2003.
Işıktaç, Yasemin, Hukuk Felsefesi, Filiz Kitabevi, 2. bs., İstanbul, 2006.
Işıktaç, Yasemin, Hukuk Normunun Mantıksal Analiz ve Uygulanması, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1999.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd (ö. 273/887), es-Sunen, Thk.: Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
İmregün, Oğuz, Kara Ticaret Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, 10. bs., İstanbul, 1993.
İnan, Ali Naim, Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, AÜHF Yay., Ankara, 1979.
İsnevî, Cemâluddîn Abdurrahîm b. El-Hasen (ö. 772/1370), et-Temhîd fî Tahrîci’l-Furû‘ ‘ale’l-Usûl, Thk: Hasan Heyto, Muessesetu’r-Risâle, 4. bs., Beyrut, 1987.
John E. C. Brierley, “The Renewal of Quebec’s Distinct Legal Culture: The New Civil Code of Québec”, The University of Toronto Law Journal, Vol. 42, No. 4, University of Toronto Press (Autumn, 1992),
Kâsânî, Melikü’l-Ulemâ Alâuddîn Ebî Bekr b. Su‘ûd, Bedâi‘u’s-Sanâi‘ fî Tertîbi’şŞerâi‘, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1986.
Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslam Hukuku, Nesil Yay., İstanbul, 1991. Muhammed, Mahmûd Abdurrahman, Usûlu’l-Kânûn, Dâru’n-Nahdati’l-‘Arabiyye, Kahire, 2002.
Niang, Mohamed Bachir, Introduction à l’étude du droit, Université Virtuelle du Senegal (Support de cours version imprimable), 2014.
Noreau, Pierre, “La norme, le commandement et la loi : le droit comme objet d’analyse interdisciplinaire”, Politique et Sociétés, vol. 19, n°2-3, 2000.
Oğuzman-Dural, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, 2. bs., İstanbul, 1998.
Oğuzman-Öz, Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
Oğuzman-Öz, M. Kemal-M. Turgut, Boçlar Hukuku: Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
Oğuzoğlu, H. Cahit, Medeni Hukuk, AÜHF Yay., Ankara, 1963.
Önen, Mesut, Hukukun Temel Kavramları, Beta yay., 5. bs., İstanbul, 1999.
P. Hotcher, Goorge, Basic Concepts of Legal Thought, Oxford University Press, Oxford, 1996.
Pala, Ali İhsan, İslam Hukuk Metodolojisinde Emir ve Yasakların Yorumu, Fecr Yayınları, Ankara, 2009.
Sadeh, Abdulmünim Ferec, Usûlu’l-Kânûn, Dâru’n-Nahdati’l-’Arabiyye, Beyrut, ts.
Saymen, Ferit H., Türk Medeni Hukuku Umumi Prensipler, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1948.
Senhûrî, Abdurrezzâk, Masâdıru’l-Hak fi’l-Fıkhi’l-İslâmî, Dâru’l-Fikr, byy., 1954.
Shapiro, Scott J., “The Difference That Rules Make”, Analyzing Law: New Essays in Legal Theory, ed: Brian Bix, Clarendan Pres-Oxford, 1998.
Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ, el-Muvâfakât fî Usûli’ş-Şerî’a, Thk: Abdullah Dırâz, el-Mektebetu’t-Ticâriyyetu’l-Kübrâ, Kahire, ts.
Şâzelî, Hasan Ali, Nazariyyetu’ş-Şarti fi’l-Fıkhi’l-İslâmî: Dırâsetun Mukârenetun beyne’l-Fıkhi’l-İslâmî ve’l-Kânûn, Dâru’l-İttihâdi’l-‘Arabî, Kahire, ts.
Şennâvî, Sa‘d Muhammed, Meda’l-Hâceti li’l-Ehzi bi Nazariyyeti’l-Mesâlihi’lMursele fi’l-Fıkhi’l-İslâmî (I-II), el-Matba’atu’l-Fenniyye, 2. bs., Kahire, 1981.
Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri –I-, Evrim Yay., 6. bs., İstanbul, 1990.
Tarakçıoğlu, İhsan, Türk Medeni Hukuku, Emel Matbaacılık Sanayi, Ankara, 1978.
Tekinay, Selahattin Sulhi, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, 7. bs., İstanbul, 1990.
Tekinay, Selahattin Sulhi, Borçlar Hukuku, İÜHF Yay., İstanbul, 1971.
Tuleys, Salih, el-Menheciyyetu fî Dırâseti’l-Kânûn, Menşûrâtu’l-Zeyni’l-Hukûkiyye, Beyrut, 2010.
Umrân, es-Seyyid Muhammed, el-Ususu’l-‘Âmme fi’l-Kânûn, Kulliyyetu’l-Hukûk Câmi’atu’l-İskenderiyye, İskenderiye, 1999.
Van Zuylen, Jean,“Les rapports entre la loi (impérative, supplétive) et l’autonomie de la volonté”, Les Sources Du Droit Revisitées Anthemis, Volume 2, 2013.
Velidedeoğlu, Hıfzi Veldet, Medeni Hukukun Umumi Esasları, İÜHF. Yay., 4. bs., İstanbul, 1951.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır, el-Bahru’l-Muhît, Thrc. ve Mür: Ömer Süleyman el-Aşkar-Muhammed Süleyman el-Aşkar- Abdussettâr Ebû udde, Vezâretu’l-Evkâf ve’ş-Şu’ûni’l-İslâmiyye, Kuveyt, 2. bs., 1992.
Zevkliler, Aydın, Medeni Hukuk, Savaş Yay., 4. bs., Ankara, 1995.
Zevkliler, Boçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri, Savaş Yay., 3. bs., Ankara, 1987.
Zuhaylî, Muhammed, el-Kavâ‘idu’l-Fıkhiyye ve Tatbîkâtuhâ fi’l-Mezâhibi’l-Erba‘a, Dâru’l-Fikr, Dimaşk, 2006.
Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuh, Dâru’l-Fikr, 3. bs., Dımaşk, 1989.