W. CASKEL, Süleyman TÜLÜCÜ, Mustafa KAYA

el-A‘ŞÂ

el-A„şâ, Meymûn b. Kays. Bekr b. Vâ‟il‟e bağlı Kays b. Sa„lebe kabilesinden meşhur eski Arap şairi. 570 yılından önce Menfûha vahasında (Riyâd‟ın güneyinde) bir yer olan Dürnâ‟da dünyaya geldi, 625 yılından sonra aynı yerde öldü. Görme gücünü kaybetmesinden sonra “gece-körü” lakabını aldı. Gençliğinde zenginlik aramak için yolculuğa çıktı. Muhtemelen bir tüccar olarak yıllarca seyahat etti ve Yukarı ve Aşağı Mezopotamya, Suriye, güney Arabistan ve böylece Habeşistan‟ı ziyaret etti. Şair, menkıbe ve şiir geleneğinin diğer herhangi bir kişiye ait kabileninkinden daha yaygın olduğu Hîre‟de eğitim gördü. Üslûbu tumturaklı ve zaman zaman yapaydır. Kasîdelerinden biri, bazen, eski bir Arap şiiri koleksiyonu olan el-Mu„allakāt içinde yer alır. Dîvân‟ının birçok baskıları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

el-A„şâ, Kays b. Sa„lebe, Hîre, Menfûha, Dürnâ, Cihinnâm, Hevze b. „Alî, el-Mu„allakāt

PDF

___

„Abdül„azîz Nebevî, el-Mer‟e fî ġi„ri‟l-A„Ģâ: Dirâse Tahlîliyye, Kahire 1987.
„Abdülkādir b. „Ömer el-Bağdâdî, Hızânetü‟l-Edeb, Bulak 1299, I, 84-86.
„Alî Şelak, el-A„Ģâ: el-Hamre, es-Sannâciyye, Beyrut 1985.
Altuncî, Muhammed, el-A„Ģâ: ġâ„irü‟l-Mücûn ve‟l-Hamre, Dimaşk 1975; Beyrut 1978.
el-A„şâ, Meymûn b. Kays, Dîvân, şerh ve nşr. Muhammed Muhammed Hüseyin, Kahire 1950; Beyrut 1388/1968, 1974, 1983, 1987.
_______, Dîvân, Dâru Sâdır-Dâru Beyrût, Beyrut 1380/1960.
_______, Dîvân, Dâru Sâdır, Beyrut 1966, 1994.
_______, Dîvân, nşr. Fevzî „Atavî, Beyrut 1968, 1980.
_______, Dîvân, Dâru Beyrût, Beyrut 1980, 1983.
_______, Dîvân, nşr. Kâmil Süleymân v. dğr., Beyrut 1985.
______, Dîvân, şerh ve nşr. Mehdî Muhammed Nâsırüddîn, Beyrut 1407/1987, 1993, 2003.
_______, Dîvân, nşr. Yûsuf Şükrî Ferhât, Beyrut 1413/1992.
_______, Dîvân, şerh ve nşr. Yûsuf Ferhât, Beyrut 1992, 2005.
_______, Dîvân, şerh: Hannâ Nasr el-Hittî, Beyrut 1992, 1994.
_______, Dîvân, şerh: Muhammed Kāsım, Beyrut 1994.
_______, Dîvân, şerh ve nşr. Muhammed Hammûd, Beyrut 1996.
_______, Dîvân, nşr. „Ömer Fârûk et-Tabbâ„, Beyrut 2004.
_______, Dîvân, nşr. Yahyâ eş-Şâmî, Beyrut 2004.
_______, Dîvân, nşr. „Abdurrahmân el-Mustâvî, Beyrut 2005.
Bauer, Thomas, Altarabische Dichtkunts, Wiesbaden 1992, I, 216 vd.; II, 68-85.
Blachère, Régis, Târîhu‟l-Edebi‟l-„Arabî, trc. İbrâhîm el-Keylânî, 2. baskı, Dimaşk 1404/1984, s. 355-359.
_______, “Un problème d‟histoire littéraire: A„šā Maymūn et son oeuvre”, Arabica, X/1 (1963), s. 24-55.
el-Bustânî, Butrus, Üdebâ‟ü‟l-„Arab fi‟l-Câhiliyye ve Sadri‟l-Ġslâm, Beyrut 1989, s. 212224.
el-Bustânî, Fu‟âd Efrâm, el-A„Ģa‟l-Ekber, er-Revâ‟i„: 31, 3. baskı, Beyrut 1963.
_______, “el-A„şâ ve‟l-İslâm”, el-MeĢrık, XXXII (1932), s. 763-771.
Caskel, W., “Maimūn al-A„šā”, OLZ, 34 (1931), s. 794-803.
el-Cûzû, Mustafâ „Alî, el-A„Ģa‟l-Kebîr, Beyrut 1977.
Dalgleish, K., “Some Aspects of the Treatment of Emotion in the Dīwān of al-A„shā”, Journal of Arabic Literature, 4 (1973), s. 97-111.
Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi-I: Cahiliye Dönemi, Ankara 2009, s. 73, 9293, 143-145 ve tür. yer.
Ebû Zeyd el-Kureşî, Cemheretü EĢ„âri‟l-„Arab, nşr. „Alî Fâ„ûr, Beyrut 1406/1986, s. 89-90, 157-169.
Ebü‟l-Ferec el-İsfahânî, Kitâbü‟l-Agānî, Beyrut 1414-15/1994, IX, 75-89.
Fariq, K. A., “Pre-Islamic Arabic Poetry and Poets”, Studies in Islam, IV/4, New Delhi 1967, s. 213-216.
el-Ferîh, Sihâm „Abdülvehhâb, el-A„Ģâ ve Mu„cemühü‟l-Lugavî, Küveyt 2001.
Furat, Ahmet Subhi, Arap Edebiyatı Târihi (BaĢlangıçtan XVI. Asra Kadar), I, İstanbul 1996, s. 94-95.
el-Galâyînî, Mustafâ, Ricâlü‟l-Mu„allakāti‟l-„AĢr, Kahire 1414, s. 248-296.
Geyer, R., Zwei Gedichte von al-‟A„šâ, I-II, Wien 1905-1919.
Hafâcî, Muhammed „Abdülmün„im-„Abdüsselâm Ebü‟n-Necâ Sirhân, Ebû Basîr Meymûn b. Kays el-A„Ģâ, Kahire 1949.
Haffner, A., “A„şâ”, ĠA, I, 694-695.
Hyde, John Dennis, A Study of the Poetry of Maymūn ibn Qays al-A„shā, Ph. D. Diss., Princeton 1970.
İbn Kuteybe, eĢ-ġi„r ve‟Ģ-ġu„arâ‟, nşr. Müfîd Kumeyha, Beyrut 1401/1981, s. 114118.
Îliyyâ Hâvî, Fennü‟Ģ-ġi„ri‟l-Hamrî, Beyrut, ts., s. 27-53, 358-385.
Kennedy, Philip F., The Wine Song in Classical Arabic Poetry: Abū Nuwās and the Literary Tradition, Oxford 1997, özellikle, s. 198-199, 245-261 ve tür. yer.
Kılıç, Hulûsi, “A„şâ”, DĠA, III, 544.
Kumeyha, Müfîd Muhammed, el-A„Ģa‟l-Kebîr Meymûn b. Kays, Beyrut 1997/1417.
Lyall, C. J., “The Pearl-Diver of al-A„shā”, JRAS (1912), s. 499-502.
_______, “The Mu„allaqah of Maimūn al-A„shā”, Adjab-nâme: A Volume of Oriental Studies Presented to Edward G. Browne, Cambridge 1922, s. 285-292.
el-Mâni„, „Abdül„azîz, “Kasîdetâ el-A„şa‟l-İslâmiyyeteyn”, Buhûsü Külliyyeti‟l-Lugati‟l„Arabiyye, II, Mekke 1404-1405, s. 79-95.
Mehmed Fehmî, Târîh-i Edebiyyât-ı „Arabiyye, Câhiliyye Devri, c. I, İstanbul 1332/1917, s. 886-923.
el-Merzübânî, Mu„cemü‟Ģ-ġu„arâ‟, nşr. F. Krenkow, Kahire 1354, s. 203, 401-402.
Nicholson, R. A., A Literary History of the Arabs, Cambridge 1969, s. 123-125 ve tür. yer.
Nöldeke, Th., “Zwei Gedichte von al-‟A„šâ”, Zeitschrift für Assyriologie, 19 (19051906), s. 397-415 [R. Geyer‟in Zwei Gedichte von al-‟A„šâ (I, Wien 1905) adlı eserinin tenkidi].
„Ömer Ferrûh, Târîhu‟l-Edebi‟l-„Arabî, Beyrut 1388/1969, I, 221-228.
Rescher, Oskar, Abriss der Arabischen Litteraturgeschichte, Stuttgart 1925, I, 98103.
Sells, Michael A., Desert Tracings: Six Classic Arabian Odes by „Alqama, Shánfara, Labíd, „Antara, Al-A„sha, and Dhu al-Rúmma, Middletown, Conn. 1989, s. 5766.
Sezgin, Fuat, Geschichte des Arabischen Schrifttums, Leiden 1975, II, 130-132.
es-Süyûtî, Celâlüddîn, ġerhu ġevâhidi‟l-Muğnî, nşr. Ahmed Zâfir Kûcân, Beyrut, ts., I, 240-244.
Şevkî Dayf, Târîhu‟l-Edebi‟l-„Arabî: I. el-„Asrü‟l-Câhilî, Kahire 1960, s. 333-365.
Şeyho, Luvîs, ġu„arâ‟ü‟n-Nasrâniyye, Beyrut 1890, I, 357-399.
Şükrî Faysal, Tetavvürü‟l-Gazel, 2. baskı, Dimaşk 1964, s. 152-153, 154-184.
Tâhâ Hüseyin, Fi‟l-Edebi‟l-Câhilî, Kahire 1947, s. 256-267.
Thorbecke, H., “al-A„šā‟s Lobgedicht auf Muhammad”, Morgenländische Forschungen (Festschrift Fleischer), Leipzig 1875, s. 233-260.
Tülücü, Süleyman, Mu„allakāt ve ġairleri Üzerinde Ġncelemeler, [Doktora Öncesi] Seminer Çalışması II, Erzurum 1979, s. 90-95.
_______, “A„şâ, Meymûn b. Kays”, DĠA, III, 544-545.
Yahyâ eş-Şâmî, el-A„Ģâ: Hayâtühû ve ġi„ruh, Beyrut 2000.
Yılmaz, İbrahim, Panayırlar ve Arap Dili ve Edebiyatının GeliĢmesinde Oynadığı Rol, Atatürk Üniv. Sosyal Bil. Enst. Doktora Tezi, Erzurum 1997, s. 189, 191, 201204, 209-212.
_______, “A„şâ ve Kasîde-i Dâliyye”, Atatürk Üniversitesi Ġlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 14 (1999), s. 245-268.
ez-Ziriklî, el-A„lâm, nşr. Züheyr Fethullâh, 8. baskı, Beyrut 1989, VII, 341.