Boşanmış Bireylerin Resmi ve Dini Boşanma Hakkındaki Algıları ve Anlamlandırmaları

Son yıllarda dinî ve resmî nikâh arasında olduğu gibi resmî boşanmanın da fıkhî açıdan geçerli kabul edilmesi gündeme gelmiştir. Ancak dinî ya da resmî boşanma ayrımı fıkhın ötesinde algısal ve duygusal süreçlerin aktif olduğu yaşantısal bir olaydır. Dinî boşanma bir olgu olarak toplum ve birey yaşamında devam edegelmektedir. Dolayısıyla bireylerin boşanma sürecinde bu olguyu psikolojik ve dinî açıdan nasıl anlamlandırdıkları ve algıladıkları bir problem oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı boşanmış bireylerin resmî ve dinî boşanmaya dair algı ve anlamlandırmalarını belirlemektir. Bireyler tarafından boşanmanın dinî boyutunun nasıl algıladığını belirlemek amacıyla; boşanmış 5’i kadın, 11’i erkek olmak üzere toplam 16 katılımcıya ulaşılmıştır. Nitel araştırma paradigmasına uygun bir şekilde katılımcılarla mülakatlar gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda boşanmış bireyler tarafından dinî boşanmanın önemsendiği ve içselleştirildiği; resmî boşanma, sosyal bir gerçeklik ve gerekli bir prosedür olarak algılanırken, dinî boşanmanın daha manevi, varoluşsal ve duygusal boyutuyla algılandığı ve anlamlandırıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Din, Psikoloji, Boşanma Algısı, Talâk, Nikâh, Religion, Psychology, Perception of Divorce, Talaq, Marriage

Perceptions and Interpretations of Divorced Individuals About Official and Religious Divorce

In recent years, it has come to the fore that official divorce is accepted as valid in fiqh, as it is between religious and official marriages. However, the religious divorce or official divorce is an experiential event beyond fiqh in which perceptual and emotional processes are active. Religious divorce continues as a phenomenon in society and individual life. Therefore, it is a problem how individuals interpret and perceive this phenomenon psychologically and religiously during the divorce process. The aim of the study is to determine the perceptions and interpretations of divorced individuals about official and religious divorce. In order to understand how the religious dimension of divorce is perceived by individuals and whether it differs from official divorce processes, divorced 5 female and 11 male participants (N = 16) were reached. In the study, in which the qualitative research method was used, semi-structured interviews were conducted with the participants and the obtained data were analyzed by descriptive analysis method. As a result of the analysis, it has been determined that religious divorce is also considered important and internalized by divorced individuals like religious marriage, and while official divorce is perceived as a social reality and a necessary procedure, religious divorce is perceived and interpreted with a more existential and emotional dimension.

Keywords:

Religion, Psychology, Perception of Divorce, Talaq, Marriage,

PDF

___

Acar, H. İbrahim. “Talâk”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 24 Eylül 2022. https ://is laman siklo pedis i.org .tr/t alak
Arastaman, Gökhan vd. “Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme”. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 15/1 (2018), 37-75.
Arıkan, Çiğdem. Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1996.
Aslan, Bedri. “Muvazaalı Boşanmanın Hükmü”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2019), 81-92.
ASPB. Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler (TAYA 2013). Araştırma Raporu. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011.
ASPB. Türkiye’de Evlilik Tercihleri. Araştırma Raporu. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2015.
Bacanlı, Hasan. “Eş Tercihleri”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2/15 (2001), 7-16.
Baş, Türker - Akturan, Ulun. Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 3. Baskı., ts.
Baynal, Fatma. “Boşanma Sonrası Başa Çıkmada Dini ve Manevi Etkilerin İncelenmesi”. Bilimname 35 (2018), 253-282.
Blomquist, Jean M. “Exploring spiritual dimensions: Toward a hermeneutic divorce”. Pastoral Psychology 34/3 (1986), 161-172. https ://do i.org /10.1 007/BF0175 9963
Bohannon, Paul. “The Six Stations of Divorce”. Divorce and After. ed. Paul Bohannon. 33-62. New York: Doubleday and Company Inc., 1970.
Coleman, Mariliyn vd. “Divorce and Postdivorce Relationships”. The Cambridge Handbook of Personal Relationships,. ed. Anita L. Vangelisti - DAniel Perlman. 157-176. USA: Cambridge University Press, 2006.
Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Temel Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013.
DİB. Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvalar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Baskı., 2018.
DİB. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı - II. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
DİB. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı - VI. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018.
Dokur, Murat - Profeta, Yael. İlişki Denklemi Aileler ve Çiftler. İstanbul: Goa Yayıncılık, 4. Baskı., 2014.
Efe, Esin. Üniversite Öğrencilerinin Eş Seçme Eğilimleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013.
Erinç, Muhammed. “Resmî Nikâh Karşılaştırması ve Müftülere Nikâh Görevinin Verilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 30 (2017), 299-336.
Ferah, Nimet. Boşanma Psikolojisi Dini Başa Çıkma Yaklaşımı. İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 1. Baskı., 2019.
Geçioğlu, Ahmet Rıfat - Döner, Ertuğrul. “İslam’da Evlilik ve Aile Bağlamında Günümüzde Tartışılan Konular Üzerine Psiko-Sosyal Bir Değerlendirme”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2019), 603-627.
Gökçe, Birsen. “Evlilik Kurumuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1 (1978), 7-21.
Gül, Gülbahar. “Aile ve Evlilik Kurumu”. Evlilik Okulu. ed. Haluk Yavuzer. 20-29. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2017.
Günayer Şenel, Hatice. “Eş Seçimi Kararı”. Evlilik Okulu. ed. Haluk Yavuzer. 53-66. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2004.
Holmes, Thomas H. - Rahe, Richard H. “The social readjustment rating scale”. Journal of Psychosomatic Research 11/2 (1967), 213-218. https ://doi.org /10.1 016/0 022-3 999(6 7)900 10-4
İmamoğlu, Abdulvahit - Ferah, Nimet. “Boşanma Sürecinde Ruh Sağlığı ve Din”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/2 (27 Aralık 2019), 497-530.
İslamoğlu, A. Hamdi - Alnıaçık, Ümit. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2019.
Kaçar, Merve. Flört Süresinin Bireylerin Eş Seçme Önceliklerine İlişkisinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018.
Karataş, Zeki. “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 1/1 (2015), 62-80.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da Terapötik Boşanma”. Bilimname IX/3 (2005), 75-87.
Kavak, Ayşe. Evli Bireylerde Evlilik Doyumu, Aile İşlevselliği ve Çatışma Çözüm Stilleri. Ankara: Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2018.
Kılınçer, Hatice. “Aile Danışmanlığında Maneviyat Boyutunun Önemi”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2021), 263-273.
Kılınçer, Hatice. Maneviyat Yönelimli Aile Danışmanlığı: Yaşantısal Aile Danışmanlığı Çerçevesinde Bir Model Önerisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2021.
Korkmaz, Hatice. Müslüman Türk Ailelerde Dindarlık-Boşanma İlişkisi: Almanya Rheinland Pfalz Eyaleti-Mainz Bölgesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2021.
Krumrei, Elizabeth J. vd. “Spiritual stress and coping model of divorce: A longitudinal study”. Journal of Family Psychology 25/6 (2011), 973-985. https://do i.org /10.1 037/a 00258 79
Lazarus, Richard S. - Folkman, Susan. Psychological Stress and The Coping Process. New York: Springer, 1984.
Salim, Esma. Boşanma Sürecindeki Bireylerde Başa Çıkma ve Dini Başa Çıkma: Isparta Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
Şimşek, Hasan - Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma. Ankara: Seçkin Yayınları, 2016.
TÜİK. “Aile Yapısı Araştırması, 2016”. Erişim 23 Kasım 2022. https ://da ta.tu ik.go v.tr/ Bulte n/Ind ex?p= Aile- Yapis i-Ara stirm asi-2 016-2 1869
Uyanık, Zeki. “Müftülüklere Resmî Nikâh Kıyma Yetkisinin Verilmesi ve İslam Hukuku Açısından Uygulamada Karşılaşılabilecek Muhtemel Problemler”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 31 (2018), 389-413.
Webb, Amy Pieper. A Religious Coping Model of Divorce Adjustment. USA: The University of Texas, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2008.
Yelda, Sevim. “Evlilik Öğretilebilir mi?”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/61 (2018), 606-610.