Fıkıhta Çekirgenin Hükmü

GELECEĞİN HELAL GIDASI ÇEKİRGE Mustafa Boran*[1] ÖZET İslam dininde gıdaların helallik ve haramlık durumları belirlenmiştir. Hayvanlardan haşerat denilen böcek türleri habaisten sayılıp genel olarak helal görülmemiştir. Böcek türlerinden olan çekirgenin istisna olarak Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) tarafından helal olduğu bildirilmiştir. Dört mezhepte çekirgenin yenilmesi helal görülmüştür. Sahabe döneminde yenilmesinin yaygın olduğu bilinen çekirge günümüzde gıda olarak bazı bölgelerin dışında pek kullanılmamaktadır. Obezitenin gitgide yaygınlaşması bu konudaki uzmanları yeni arayışlara sevk etmiştir. Gıda konusunda çalışanlar yağ bakımından fakir, protein bakımından zengin olan böceklerin, özellikle çekirgenin kurtarıcı olabileceğini keşfetmiştir. Gelecekte şişmanlığa yol açmayan çekirgenin değişik formlarda gıdalarda kullanılmasının yaygınlaşacağı öngörülmektedir. Çekirge dışındaki böcekler konumuza dâhil değildir. Çünkü onların İslam fıkhına göre yenilmesinde sakıncalar bulunmaktadır. İslam dininde yenilmesinin helalliğinde şüphe olmayan çekirgenin gıda açısından Müslüman araştırmacılar tarafından ele alınıp incelenmesi gerekecektir. Bu çalışmanın ileride yapılacak araştırmalara bir basamak olacağını düşünmekteyiz. Anahtar kelimeler: Çekirge, helal, fıkıh, gıda, alternatif GRASSHOPPER: THE HALAL FOOD OF THE FUTURE ABSTRACT In Islam religion, the lawful and unlawful states of food have been identified. Vermins, belonging to the insect family have been considered as unclean and not stated as halal. It has been stated that grasshoppers have been considered as halal by Mohammed the Prophet as an exception. Eating grasshoppers have been considered as halal in the four communions. Eating grasshoppers, which had been common in the era of companions, are only common in some parts of the world. As obesity is becoming widespread, it has urged the specialists to start a new search. Researchers on food have discovered that especially grasshoppers, which are poor in fat but rich in protein can be a life saver. It is foreseen that grasshoppers, which do not cause obesity may be used in different forms in the future. As there is no doubt in eating grasshoppers as halal in Islam, Muslim researchers have to observe them from that point. We consider this study as a step to further researches. Key Words: Grasshopper, halal, fiqh (Islamic Law), food, alternative *[1] Dr. Öğretim Üyesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Anabilim Dalı Çanakkale/Türkiye mustafa.boran@comu.edu.tr https://orcid.org/0000-0001-2345-6789

Anahtar Kelimeler:

çekirge, gıda, helal

PDF

___

KAYNAKÇAAlâaddin. el-Allâme eş-Şeyh Muhammed. el-Hediyyetü’l-Alâiyye. Kahraman Yay., İstanbul 1984.Boran, Mustafa. Yiyecek Ve İçeceklerimizde Helal Haram Ölçüleri. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019. Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-Beyan. y.y. ts.Çavuş, Remzi. Osmanlı Devleti’nde Çekirgelere Karşı Mücadele (1908-1918). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. XVIII/2 (2017): 59-76.Elmalı’lı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. I-X ;İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.Haddad, Ebû Bekir b. Ali. el-Cevheratü’n-Neyyira, Şerhu Muhtasaru’l-Kuduri I-II. İstanbul: Fazilet Neşriyat,1978.Hayat, Büyük Türk Sözlüğü. İstanbul: Hayat yayınları, ts.İbn Kudâme, Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî es-Sâlihî, el-Hanbelî (ö.620), el-Muğnî. Tahkik, Dr. Abdullah b. Abdül Muhsin et-Türki, Dr. Abdül Fettah Muhammed el-Halevi, Riyad: Dâru’l-âlemi’l-kütüb ts.İbn Rüşd, el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (v.595/1198), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, (I-II), Beyrut: y.y., 1982.Kandemir, Feridun. Fahrettin Paşanın Medine Müdafaası. 13. Baskı, İstanbul: Yağmur Yayınları, 2010.Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd (v.587/1191), Bedâiu’s-sanâî fî tertîb’ş-şerâî (thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcud), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.Kudûrî, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Ebî Bekr, el-Kudûrî fi’l-fıkhi’l-Hanefî, 2. Baskı, İstanbul: Eser Kitabevi, 1966.Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdud el-Hanefî, el-İhtiyar li ta’lili’l-muhtar, İstanbul: Pamuk Yayınları, 1989.Molla Hüsrev, Mevlânâ el-Kadı Muhammed b. Ferâmûz (v.885/1481), Dureru’l-Hukkâm fî Şerh-i Gureru’l-Ahkâm, I-II, İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1979.Mustafa, İsmail v.dğr. Mu’cemü’l-Vasît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.Naim, Ahmet. Miras, Kamil. Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. 9. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları-Sayı:123-1, 1988.Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref (ö. 676/1277). Sahih-u Müslim bi Şerhi’n-Nevevi. Trc. Ahmed Davutoğlu, İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1983.Özdemir, Oğuzhan, Yiyecek ve İçeceklerde Helâllik-Haramlık Kriterleri, (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009).Sahnûn, Abdüsselâm b. Said et-Tenûhî, el-Müdevvenetü’l-kübrâ, I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl (ö.483/1091). el-Mebsût I-XXXI.Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts. Şirbînî, Şemseddin Hatib Muhammed b. Ahmed Kahiri Şâfiî (ö.977/1570), Muğni’l-muhtac ila ma’rifeti meani elfazi’l- Minhac, I-IV, Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1997.Yeni Rehber Ansiklopedisi, Türkiye Gazetesi, İstanbul 1993.Yıldız, Bilal. XIX. Yüzyıl Başlarından XX. Yüzyılın İlk Çeyreğine Kadar (1800-1920) Denizli Çevresinde Yaşanan Çekirge İstilaları ve Yapılan Mücadele Çalışmaları, İstem, Yıl:11, Sayı:22, 2013.http://www.ensonhaber.com/20-yil-sonra-bocek-burger-yiyebiliriz-2012-07-31.html (Erişim, 03.11.2018)https://www.haberler.com/15-yil-sonra-bocekler-masamiza-gelecek-10220661-haberi/ (Erişim, 03.11.2018)