İkinci Dünya Savaşı’nda Sovyetler Birliği’nden İran’a Göç Ettirilen Polonyalılar

Savaşların kaçınılmaz sonuçların biri şüphesiz ki göçtür. Savaşlardan kaynaklı göçler genellikle tehlike altındaki bölgelerde yaşayan halkın can güvenliğini korumak için bireysel veya toplu olarak yaşadığı coğrafyadan daha güvenli alanlara hareketi şeklinde gerçekleşir. Burada göç zorunlu nedenlerden kaynaklansa da göçmenler kendi iradeleri doğrultusunda hareket ederler. Ancak İkinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen göçlerden bazıları göçmenlerin iradesi dışında gerçekleşmişti. Örneğin; Polonyalıların Sovyetler Birliği’ne sürgünü ve oradan İran’a sevk edilmeleri kendi tercihleri değildi. Bu göç Kızıl Ordu’nun Polonya’nın doğusundaki halkı esir ettiği Polonyalı askerlerle birlikte Sovyetler Birliği’nin Sibirya, Ural, Kazakistan gibi bölgelerine sürmesiyle başlamış ve Almanya’nın Haziran 1941’de Sovyetler Birliği’ne saldırması ile değişen siyasi ve askeri şartlar bağlamında gerçekleşmişti. Almanya’nın Sovyetler Birliği’ne saldırısı Polonya Hükümeti’ne ülkesini ve sürgündeki halkını kurtarma imkânını sunmuştu. İngilizlerin arabuluculuğuyla Sovyetler Birliği ve Polonya kendi aralarındaki anlaşmazlıkları geride bırakarak ortak düşman olarak kabul ettikleri Almanya’ya karşı birleşmişti. Bu ittifak sürgündeki Polonyalıların Sovyetler Birliği’ndeki zorlu yaşantılarını değiştirmiş ve Polonya Hükümeti Sovyetler Birliği ile anlaşarak sürgündeki halkını İran’a sevk ettirmeyi başarmıştı. Bu çalışmada; Polonyalı mültecilerin Sovyetler Birliği’nden İran’a sevki, burada yerleştirildiği şehirler, sosyo-kültürel faaliyetleri, çalıştıkları işler ve yaşantıları ile İran üzerindeki olumlu-olumsuz etkileri aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Göç, Sürgün, Polonya, Sovyetler Birliği

Poles Who Emıgrated From The Sovıet Unıon To Iran In The Second World War

One of the inevitable consequences of wars is undoubtedly migration. Migrations caused by wars usually take place in the form of movement of people living in endangered areas from the geography where they live individually or collectively to safer areas to protect their life safety. Even though migration is due to compulsory reasons, immigrants act according to their own will. However, some of the migrations that took place during the Second World War took place against the will of the immigrants. For example; It was not their choice to exile the Poles to the Soviet Union and from there to Iran. This migration began when the Red Army deported the people of eastern Poland to regions of the Soviet Union such as Siberia, the Urals, Kazakhstan along with the Polish soldiers who had captured, and took place in the context of changing political and military conditions when Germany attacked the Soviet Union in June 1941. Germany's attack on the Soviet Union had offered the Polish Government the opportunity to save its country and its people in exile. Through the mediation of the British, the Soviet Union and Poland left their disagreements behind and united against Germany, which they considered as a common enemy. This alliance changed the difficult life of the exiled Poles in the Soviet Union, and the Polish Government, by agreeing with the Soviet Union, succeeded in sending its exiled people to Iran. In this study; The transfer of Polish refugees from the Soviet Union to Iran, the cities where they were settled, their socio-cultural activities, their jobs and lives, and their positive and negative effects on Iran will be discussed.

Keywords:

Immigration Exile, Poland, Soviet Union, Iran.,

PDF

___

Referans1 Armaoğlu, Fahir. (2015). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
Referans2 Avery, Peter. (1373 hş.). Târih-i Muâssır-ı İran (Ez Tesis-i Silsile-yi Pehlevî Ta Kûdetâ-yı 28 Mordad 1332), II, Tercüme-yi Ez İngilisi Be Farsi: Muhammed Refiî Mehrâbadî, Mûesse-yi Matbûât-ı Âtâî.
Referans3 Âzimî, Fahreddin. (1392 hş.). Buhrân-ı Demokrasi Der İran (1320-1332), Tercume: Abdulreza Hûşeng Mehdevî, Bijen Nuzerî, Neşr-i Âsim, Tehran.
Referans4 Bakar, Bülent. (2015). Türk Basınında Katyn Olayı: İkinci Dünya Savaşı’nda Kayıp Polonyalı Subaylar, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. II, S. I, 37-60.
Referans5 Birûcerdî, M’âsûme Kuderzî. Murtaza Nûraî, Ebu’l-Hasan Feyyaz Enûş. (Tabestan-1398 hş.). Berersi-yi Munasebet-i İctimaî Ferhengî-yi Lehistanî Bâ İraniyan: Numunepejûhî Şehr-i İsfahan (1321 Tâ 1324 hş./1942 Tâ 1945 m.), Feslnâme-yi Pejûheşhâ-yı Terihî (Ulumî-Pejûheşî), Şomare: 2 (42), 1-14.
Referans6 Câmî, N. (1362 hş.). Gozeşte Çırağ-ı Rah-ı Âyende Est ( Tarih-i İran Der Fâsıle-yi Do Kudetâ), İntişârât-ı Kaknûs, Tehran. Gross, Jan Т. (2002). Revolution From Abroad (The Soviet Conquest of Poland’s Western Ukraine and Western Belorussia), Princeton University Press, Princeton.
Referans7 Hart, Basil Lidell. (2005). İkinci Dünya Savaşı Tarihi, Çev. Kerim Bağrıaçık, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul. Kerimî, Ali Reza, Seyyid Ali Kerimî. (Bahar-1378 hş.). Lehistanihâ-yı Muhâcir Der İran (1320-1323 hş.), Tarih-i Mu’âssır- İran, C. 3 (9), 7-40.
Referans8 Kochanski, Halik. (2012). The Eagle Unbowed Poland and the Poles in the Second World War, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
Referans9 Mir Âhurlu, Nesrin. (Bahar-1398 hş.). Berersi-yi Tesirât-ı Muhaciran-ı Lehistanihâ Be Tehran Der Ceng-i Cihan-i Dovvom, Erşed-i Âmuzeş-i Tarih, Şomare: 3, 20-25.
Referans10 Mut'âzed, Hosrov. (1380 hş.). Tarih-î Pencah-u Heft Sal-i İran Der ‘Âsr-i Pehlevî (Fe’âliyethâ-yi Cudaser-î ve Tecziyetalebane-yi Der ‘Âsr-i Pevlevîhâ), İntişarat-i Ulmî, Tehran.
Referans11 Sahebkâran, M’âsûme, Mes’ûd Muradî. (Pâyiz û Zımıstân, 1397 hş.). Şark-ı İran Der Ceng-i Cihan-i Dovvom: ‘Âbur-u Muhâciran-ı Lehistanî, Mecelle-yi Pejûheşhâ-yı Tarih-i İran ve İslâm, Şomare: 23, 126-152.
Referans12 Serşet, Muhsin Beheştî, Muhammed Muhammedpûr, Gulâmreza Yusufî. (Zımıstân 1302 hş.). Tebe’ât-ı İctimaî-yi İskân-ı Muhaciran-ı Lehistan-ı Der İran Tey-i Ceng-i Cihan-ı Dovvom Berpaye-yi Esnâd, Feslnâme-yi Gencine-yi Esnâd, Sal-ı Bist û Dovvom, Defter-i Çeharrom, 40-59.
Referans13 Telûî, Muhammed. (1376 hş.). Men û Bırâderem (Hâtırât-ı Eşref Pehlevî), Neşr-i Ûlum, Tehran.
Referans14 Uçarol, Rifat. (1995). Siyasi Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, İstanbul.
Referans15 Zeiny, Esmaeil. (2019). From Imperial Venture to the Poles' Haven: World War II and Iran, in 1939-1945, Jaroslaw Suchoples, Stephanie James, Barbara Tornquist-Plewa (Eds.) Wolrd War II Re-explored. Peter Lang. pp. 261-283.
Referans16 Zûgî, İrec. (1367 hş.). İran ve Kudredha-yı Bozorg Der Ceng-i Cihân-ı Dovvom, İntişârât-ı Pâjeng, Tehran.