Selim EREN, İlyas SUCU, Barışcan KAYA, Pelin KAYAALP, Burakcan KAZAN

Çaresizlik mi, Meslek mi? Neoliberal Çağ’da Dilencilik: Samsun Kenti Örneği

Bu çalışmada, dilencilik olgusu neoliberal ekonomi-politiğin getirisi olan “yeni yoksulluk”, “göç”, “kentleşme” ve “çalışmanın reddi” gibi kavramlarla kesişimsel olarak düşünülmüş ve dilenciliğin eskisinden farklı olarak aldığı yeni görünümler ile kültürel edime dönüşme süreci sosyolojik bir perspektifle anlaşılmaya çalışılmıştır. Dilenciler tarafından dilenciliğin bir meslek olarak görülüp görülmemesi, dilencilerin örgütlü bir şekilde çalışıp çalışmadıkları, dilenme motivasyonları ile iç ve dış göçle birlikte dilencilik olgusunda meydana gelen değişimler tartışılmak istenilen temel sorulardır. Araştırmada niteliksel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler derinlemesine görüşme tekniğiyle elde edilmiş, verilerin analizinde ise MAXQDA nitel veri analizi programı kullanılmıştır. Araştırmada; dilencilerin “yeni yoksulluk, göç ve mekânsal ayrışma bağlamında dilenciliği mecburiyetle özdeşleştirenler” ve “güvencesiz, eğreti çalışma koşullarından kaçarken, örgütlü bir şeklide dilenciliği meslekleştirerek bir kültür haline dönüştürenler” şeklinde iki temel tipoloji sergilediği; bu durumun hem neoliberal piyasa ekonomisinin bir sonucu olduğu hem de burayı yeniden ürettiği ve bu heterojenliğin farklı sosyal politikalar üretmeyi gerekli kıldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dilencilik, Neoliberalizm, Yeni Yoksulluk, Çalışmanın Reddi, Kültürel Edim.

Desperation or Profession? Beggary in the Neoliberal Age: The Case of Samsun City

In this study, the phenomenon of begging is considered as an intersection with concepts such as "new poverty", "migration", "urbanization" and "refusal to work", which are the benefits of neoliberal capital economy. In addition, the new aspects of begging, different from the old ones, and the process of its transformation into a cultural act are tried to be understood from a sociological perspective. Whether begging is seen as a profession by beggars or not, whether beggars work in an organized manner, their motivations for begging, and the changes in the phenomenon of begging with internal and external migration are the main questions that are wanted to be discussed. Qualitative research method was preferred in the study and the data was obtained by in-depth interview technique, and the analysis was carried out with the MAXQDA program. According to the most basic conclusion of the research; beggars display two basic typologies: "those who identify begging with necessity in the context of new poverty, migration and spatial segregation" and "those who turn begging into a culture by professionalizing it in an organized manner while escaping from precarious, makeshift working conditions"; It has been concluded that this situation is both a result of the neoliberal market economy and that it reproduces this place, and that this heterogeneity makes it necessary to produce different social policies.

Keywords:

Beggary, Neoliberalism, New Poverty, Refusal to Work, Cultural Act.,

PDF

___

Arun, Ö. (2009). Yaşlı bireyin Türkiye serüveni: Türkiye’de yaşlı bireyler arasında kültürel sermaye dağılımı.
Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 77-100.
Bailey, D. (1987). Methods of social research. New York: Routledge.
Birtek, F. (2014). Dilencilik suçu. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 121-172.
Bogardus, E. (1954). Sociology. New York: Macmillan Company.
Bora, A. (2007). Yoksulluk ve kadınlar. Tes-İş Dergisi, Haziran 2007, 95-99.
Boztepe, V. (2015). Bir sosyal dışlanma biçimi olarak yoksulluğun Türkiye'deki televizyon haberlerine yansımaları (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı.
Bölükbaşı, B. (2008). Türkiye’de sosyal dışlanma ve yoksulluk (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
Budd, J. W. (2016). Çalışma düşüncesi. Fuat Man (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2008). (Önsöz). Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder (der.). Sosyal politika yazıları içinde (ss. 7-17). İstanbul: İletişim Yayınları.
Burgess, W. E. (1966). Discussion. Clifford R. Shaw. The Jack Roller: A Delinquent boy’s own story içinde (pp. 184-197). Chicago and London: The University of Chicago Press.
Castell, R. (2017). Ücretli çalışmanın tarihçesi. Işık Ergüden (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Coşkun, İ. ve Erkilet, A. (2010). İstanbul halkının dilencilik olgusuna bakış açısı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
Çakır, Ö. (2002). Sosyal dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 83-104.
Çapraz, A. (2019). Sosyal dışlanma örneği olarak abdallar: Isparta Göktaş Köyü örneği (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
Çelik, M. L. ve Böke, V. (2014). “Dilencilik”: Zabıtanın cep kitabı. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği.
Demirtaş, M. (2006). Osmanlı başkentinde dilenciler ve dilencilerin toplum hayatına etkileri. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 20, 81-104.
Donovan, J. (2005). Feminist teoriler. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Durdu, Z. (2009). Modern devletin dönüşümünde bir ara dönem: Sosyal refah devleti. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 37-50.
Funken, K. (1995). (Introduction). Klaus Funken and Penny Cooper (ed.). Old and new poverty: The challenge for reform içinde (pp. 1-4). London: Rivers Oram Press.
Göker, E. (2014). Ekonomik indirgemeci mi dediniz?. Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (der). Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde (ss. 277-302). İstanbul: İletişim Yayınları.
Gündüz, O. (2020). Toplumda dilencilik olgusu ve dilenci tipi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 861-878. Hart, G. (1995). Gender and household dynamics: Recent theories and their implications. M.G. Quibria (der.). Critical issues in Assian development içinde. Hong Kong: Oxford University Press.
Hulme, D., Moore K. and Shepherd A. (2001). Chronic poverty: Meanings and analytical frameworks. Chronic poverty research centre working paper, November.
İBB. (2009). Bir kent sorunu: Dilencilik: Sorunlar ve çözüm yolları sempozyumu tebliğler kitabı. İstanbul: Yıltem Matbaası.
İmanlı, E. (2018). Yeni dünya düzeninin geleceği: Eşitsizlik, yoksulluk ve sosyal dışlanma (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı.
Jessop, B. (1992). Fordism and post fordism a critical reformulation. A. J. Scott, M. Storper (der). Pathways to industrialization and regional devalopment içinde (pp. 42-62) .New York: Routledge.
Jo, Y. N. (2013). Psycho-social dimensions of poverty: When poverty becomes shameful. Critical Social Policy, 33(3).
Kalfa-Topateş, A. (2014). Türkiye’de yoksulluk bağlamında dilenme kültürü (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı.
Karacoşkun, M. D. (2009). Beggary as a means of emotional exploitation: Aqualitative inquiry into the bBeggary in Sivas. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(4), 39-49.
Kesgin, B. (2012). Kamu sosyal politikalarında sosyal yardım. İstanbul: Açılım Kitap.
Köktürk, M. (2017). Toplum ve kültür. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kükrer, M. (2014). Ankara’da dilencilik ve sadaka kültürü (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antropoloji Ana Bilim Dalı.
Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. Lewis, O. (1965). İşte hayat. Vahit Çelikbaş (çev.). İstanbul: E Yayınları.
Marshall, C. and Rossman, G. B. (1989). Designing galitative research. Newbury Park: Sage Publications. Méda, D. (2018). Emek kaybolma yolunda bir değer mi?. Işık Ergüden (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Neuman, W. L. (2016). Toplumsal araştırma yöntemleri 1. Sedef Özge (çev.). Ankara: Yayın Odası.
O’Brian, R. (2006). Culture of poverty. Mehmet Odekon (ed.). Encyclopedia of world poverty içinde (pp. 222-224). USA: Sage Publications.
Oz, A. (2018). Sosyal tip problemi: Bir gözden geçirme. Alper Günaydın (çev). Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 18(18), 357-394.
Özcan, H. (2002). Bir problem odağı olarak dilenciler (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı.
Özer, Y. E. ve Yontar, İ. G. (2013). Kent güvenliğini tehdit eden bir unsur olarak dilencilik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 237-249.
Özlem D. (2008). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Palabıyık, A. (2010). Sosyolojik bir olgu olarak yoksulluk ve dilencilik: Van ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı.
Parin, S. (2010). Dilencilik yoksulluk ilişkisi. Sosyoloji Dergisi, 3(20), 23-37.
Pattison, S. (2000). Shame: Theory, therapy, theology. Cambridge University Press.
Sallan Gül, S. (2005). Türkiye'de yoksulluğun kadınsılaşması. Amme İdaresi Dergisi, 38(1), 25-43.
Silver, H. (1994). Social Eexclusion and social solidarity: Three paradigms. International Labour Review, 133(5/6), 531-578.
Standing, G. (2015). Prekarya yeni tehlikeli sınıf. Ergin Bulut (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Şenel, A. (1991). Siyasal düşünceler tarihi. Ankara: Verso Yayıncılık.
Şener, Ü. (2012). Kadın yoksulluğu. Mülkiye Dergisi, 36(4), 51-67.
Taburoğlu, Ö. (2018). Toplumsal dayanışma, işbölümü ve dilencilik olgusu arasındaki ilişkiler: Almanya ve Türkiye karşılaştırması (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı.
Tartanoğlu, Ş. (2000). Sosyal dışlanma: Küreselleşme perspektifinden bir kavramsallaştırma çabası. Istanbul Journal of Sociological Studies, 42, 1-13.
Temiz, D. N. (2020). Göçmen ve mülteci öğrencilere Türkçe öğretiminde okulda yapılan oryantasyon çalışmalarının rolü. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 2(2), 45-59.
Temiz, H. E. (2008). Dünyada kronik yoksulluk ve önleme stratejileri. Çalışma ve Toplum, 2(17), 61-100.
Tobias, E. I. and Mukhopadhyay, S. (2017). Disability and social exclusion: Experiences of individuals with visual impairments in the Oshikoto and Oshana Regions of Namibia. Psychology and Developing Societies, 29(1), 22-43.
Topak, O. ( 2012). Refah devleti ve kapitalizm 2000'li yıllarda Türkiye'de refah devleti. İstanbul: İletişim Yayınları. Turner, B. (1997). Eşitlik. Bahadır Sina Şener (çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
Türk Hukuk Lügati. (1991). 3. Baskı. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
https://bozbel.files.wordpress.com/2013/01/tc3bcrk-hukuk-lc3bcgatc4b1.pdf. Erişim Tarihi: 21.07.2023.
Ulutaş, Ç. Ü. (2009). Yoksulluğun kadınlaşması ve görünmeyen emek. Çalışma ve Toplum, 2(21), 25-40.
Urhan, B. (2015). Toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü ve işçi sendikalarında izdüşümleri. Türk Tabipler Birliği Mesleki ve Sağlık Güvenlik Dergisi, 15(56), 22-29.
Vatandaş, C. (2002). Dilenciler ve dilencilik: Sosyolojik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 170-183.
Walton, O. (2011). Helpdesk research report: Self-esteem, shame and poverty. Governance and Social Development Resource Center.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, C. (2012). Yoksulluk söyleminin sosyolojisi: 1980 sonrası hükümet programları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 291-308.
Zadro, L., Williams, K. D., and Richardson, R. (2005). Riding the ‘o’ train: Comparing the effects of ostracism and verbal dispute on targets and sources. Group Processes & Intergroup Relations, 8(2), 125-143.