ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK TUTUMLARA İLİŞKİN TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Engelli bireylere yönelik tutumlar, onların toplumsal yaşama tam ve bağımsız katılımını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Toplumu oluşturan tüm bireylerin engellilerle ilgili tutumlarını belirlemek, olumlu tutum oluşturmada nasıl bir yol izleneceğini planlamak açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de gerçekleştirilen engelli bireylere yönelik tutumları değerlendiren araştırmaların incelenmesidir. Bu çalışma kapsamında belirlenen ölçütleri karşılayan 22 araştırmaya ulaşılmıştır. Bunlardan 8 tanesi tez, 14 tanesi makaledir. Araştırma da nitel araştırma yöntemlerinden, beş aşamalı doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Doküman analizi için toplanan veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan “veri toplama formuna “ kaydedildikten sonra analizleri gerçekleştirilmiştir. Ulaşılan tezler, yazıldığı yıl, enstitü, anabilim dalı, tezin gerçekleştirildiği il, tezin konusu, tezdeki çalışma grubu ve veri toplama yöntemleri açısından gruplara ayrılmıştır. Ulaşılan makaleler ise, çalışmanın yapıldığı yıl, il, ele alınan konu, çalışma grubu ve veri toplama araçları olarak gruplara ayrılmış ve incelenmiştir. Yapılan değerlendirmelerin sonuncunda, engellilere yönelik tutumlar ile ilgili hazırlanan tezlerin çoğunluğunun 2016 yılında ve sosyal bilimler enstitüsüne bağlı anabilim dallarında hazırlandığı, ele alınan konuların dağılımında kardeş tutumlarının öne çıktığı, verilerin tamamının nicel yöntemlerle toplandığı, veri toplama araçlarının büyük bir çoğunluğunun ülkemizde geliştirilen ölçeklerden oluştuğu, çalışmaların örneklem grubunu Marmara ve İç Anadolu Bölgesinde’ki illerin oluşturduğu belirlenmiştir. Engellilere yönelik tutumlar ile ilgili hazırlanan makalelerin ise çoğunluğunun 2013 yılında hazırlandığı, ele alınan konularda öğrenci tutumlarının çoğunlukta olduğu, örneklem gruplarının İç Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaştığı, veriler toplanırken çalışmaların tamamında nicel yöntemlerden yararlanıldığı ve ölçek kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuçlar karşılaştırmalı olarak özetlenmiş ve tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Engelli bireyler, tutumlar

PDF

___

Kaynakça:
Ahi, B., Kıldan, O. A. (2013). TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ ALANINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİ İNCELENMESİ (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,13 (7), 23 – 46.
Aker, G. (2014). ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ HAKKINDAKİ TUTUMLARI. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne, Türkiye.
Au, K.W., Man, D. W. K. (2006). ATTITUDES TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES: A COMPARISON BETWEEN HEALTH CARE PROFESSIONALS AND STUDENTS. International Journal of Rehabilitation Research. 29 (2), 155-160 doi: 10.1097/01.mrr.0000210048.09668.ab.
Bizjak, B., Knezevic, M., & Cvetreznik, S. (2011). ATTITUDES CHANGE TOWARDS GUESTS WITH DISABILITIES. Annuals of Tourism Research, 38, 842-857.
Burke, K., Sutherland, C. (2004). ATTITUDES TOWARD INCLUSION: KNOWLEDGE. Experience. Education, 125(2), 163-172.
Campbell, J., Gilmore, L. & Cuskelly, M. (2003). CHANGING STUDENT TEACHERS’ ATTITUDES TOWARDS DISABILITY AND INCLUSION. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 28(4): 369–379.
Casebolt, K. M., Hodge, S. R. (2010). HIGH SCHOOL PHYSICAL EDUCATION TEACHERS’ BELIEFS ABOUT TEACHING STUDENTS WITH MILD TO SEVERE DISABILITIES. Physical Educator, 67(3), 140–155.
Copeland J, Chan F, Bezyak J, Fraser RT.(2010). ASSESSING COGNITIVE AND AFFECTIVE REACTIONS OF EMPLOYERS TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES IN THE WORKPLACE. Journal of Occupational Rehabilitation. doi: 10.1007/s10926-009-9207-y.
Cowen, E. L. Underberg, R. P. & Verrillo, T. V. (1958). THE DEVELOPMENT AND TESTING OF. AN ATTITUDE TO BLINDNESS SCALE 48. The Journal of Social Psychology, 297-304.
De Boer, A. & A., Munde. (2014). PARENTAL ATTITUDES TOWARD THE INCLUSION OF CHILDREN WITH PROFOUND INTELLECTUAL AND MULTIPLE DISABILITIES IN GENERAL PRIMARY EDUCATION IN THE NETHERLANDS, The Journal of Special Education. doi:10.1177/0022466914554297
Dupoux, E., Hammond, H., Ingalls, L. and Wolman, C. (2006) TEACHERS’ ATTITUDES TOWARD STUDENTS WITH DISABILITY İN HAITI. International Journal of Special Education, 21(3). 1-14
Dyson, L. L. 2005. KINDERGARTEN CHILDREN’S UNDERSTANDING OF AND ATTITUDES TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES. Topics in Early Childhood Special Education, 25, 95–105.
Erkuş, A. (2017). DAVRANIŞ BİLİMLERİ İÇİN BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ, 5. Basım, Seçkin Yayıncılık: Ankara.
Fielding, B. B. (1950). ATTITUDES AND ASPECTS OF ADJUSTMENT OF THE ORTHOPEDICALLY HANDICAPPED WOMAN. Journal of Exceptional Children, 17, 78-81.
Gething, L. (1992). NURSE PRACTITIONERS' AND STUDENTS' ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH DISABILITIES. Australian Journal of Advanced Nursing, 9(3), 25-30.
Gilbride, D. D. (1993) PARENTAL ATTITUDES TOWARD THEIR CHILD WITH A DISABILITY: IMPLICATIONS FOR REHABİLİTATİON COUNSELLORS. REHABİLİTATİON COUNSELLİNG Bulletin, 36, 140-150.
http://eyh.aile.gov.tr (2009) /toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf. Erişim tarihi.25.02.2018 Ineke M. P. T., Loots, G. M. P. (2000). EXPERIENCES OF SIBLINGS OF CHILDREN WITH PHYSICAL DISABILITIES: AN EMPIRICAL INVESTIGATION. Disability and Rehabilitation, 22 (9), 399- 408
İnceoğlu, M. (1993). TUTUM ALGI İLETİŞİM, Verso Yayıncılık: Ankara
Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İNSAN VE İNSANLAR, İstanbul: Sermet Matbaası
Mamatoğlu, N., Dökmen, Y.Z., Yıldırım, F. (2015). İŞYERİNDE ENGELLİYE YÖNELİK TUTUMLAR ÖLÇEĞİ. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(2), 183-2004.
McDougall, J., Dewit, D. J., King, G., Mille, L. T. & Steve, K. 2004. HIGH SCHOOL-AGED YOUTHS’ ATTITUDES TOWARD THEIR PEERS WITH DISABILITIES: THE ROLE OF SCHOOL AND STUDENT INTERPERSONAL FACTORS. International Journal of Disability, Development & Education, 51: 287–313.
Nota, L., Santilli, S., Ginevra , M. C., & Sorese, S. (2014). EMPLOYER ATTITUDES TOWARDS THE WORK INCLUSION OF PEOPLE WITH DISABILITY. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 27 (6), 511-520.
Özdemir, M. (2013). NİTEL VERİ ANALİZİ: SOSYAL BİLİMLERDE YÖNTEMBİLİM SORUNSALI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
Özgüven, İ. E. (1994). PSİKOLOJİK TESTLER. Yeni Doğus Matbaası. Ankara
Özyürek, M. (2010). ENGELLİLERE YÖNELİK TUTUMLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ. 2. Baskı. Kök Yayıncılık : Ankara
Stoneman Z. (2005). SIBLINGS OF CHILDREN WITH DISABILITIES: RESEARCH THEMES. Mental Retardation . 43, 339–350.
Şenyurt , S., Özkan, Ö. Y. (2017). EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ALANINDA YAPILAN YÜKSEK LİSANS TEZLERİNİN TEMATİK VE METODOLOJİK AÇIDAN İNCELENMESİ. İlköğretim Online, 16(2), 628-653. doi: 10.17051/ilkonline.2017.304724
Ten Klooster, P. M., Dannenberg, J-W., Taal, E., Burger, G., & Rasker, J. J. (2009). ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH PHYSICAL OF INTELLECTUAL DISABILITIES: NURSING STUDENTS AND NON-NURSING PEERS. Journal of Advanced Nursing, 65(12), 2562-2573. DOI: 10.1111/j.1365-2648.2009.05146.x
Tervo, R. C., Palmer, G. (2004) HEALTH PROFESSIONAL STUDENT ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH DISABILITY. Clinical Rehabilitation, 18 (8), 908-915.
Thurston, J. R. (1959). A PROCEDURE FOR EVALUATING PARENTAL ATTITUDES TOWARD THE HANDICAPPED, American Journal of Mental Deficiency, 64, 148-155.
Unianu, E. M. (2012). TEACHERS’ ATTİTUDES TOWARDS INCLUSIVE EDUCATION, PROCEDIA Social and Behavioral Sciences, 33, 900-904.
Yıldırım, A., Şimşek , H. (2013). SOSYAL BİLİMLERDE NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, (9. Basım). Seçkin Yayıncılık, Ankara.