Nilgün GÜNEROĞLU, Elif KAYA ŞAHİN, Elif AKTÜRK

BİTKİLERİN KÜLTÜREL ÇAĞRIŞIMLARI

Kültür, toplumların geçmişten günümüze birikimlerinden oluşan, gelenek, görenek, inanış, bilim ve sanat etkinlikleri ile şekillenen her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütünüdür. Coğrafik yapı, iklimsel etkenler, dini inanışlar, dil toplumların kendi kültürülerini şekillendirmesine ve bunun sonucunda da dünya üzerinde kültürel farklılıkların oluşmasına neden olmuştur. İnsanlığın var oluşunda önemli bir yeri olan bitkilerin bu kültürel farklılıklar içinde insan yaşamının ayrılmaz bir parçası olduğu görülmektedir. İnsanlar ve hayvanların temel besin kaynağı olan bitkiler ilaç yapımından, havanın temizlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesine kadar önemli yararlar sağlarlar. Bunların yanı sıra kutsal kitaplarda cennet tasvirlerinde bazı bitki türlerinin kullanılması bu bitkilere olan düşünceyi farklı boyutlara taşımıştır. Örneğin; hayat ağacı genellikle toplumlarda yaratılışın kaynağı, yaşam-ölüm, bereket, şifa ve ölümsüzlüğü sembolize etmek kullanılan bir ağaçtır. Bu ağacın maddi varlığından ziyade taşıdığı anlam ve temsil ettiği düşünce önemlidir. Dini olarak yeraltı, yeryüzü ve gökyüzünü içeren üç alemi birbirine bağlar ve cinsi toplumdan topluma değişir. Bitkilerin insanlar için oldukça önemli olan bu değerleri farklı kültür ve coğrafyalarda bir ifade aracı olmuş, sembolik düşüncelerin ve anlamların dile getirilmesinde kullanılmıştır. Bu nedenlerle bu çalışmanın amacı geçmişten günümüze kadar bitkilerin, farklı kültürler ve Türklerde sembol değerler olarak kullanımı ve bu bitkilerin günümüz dünyasında peyzaj uygulamalarındaki işlevselliklerinde bu sembolik değerlerine önem verilip verilmediği araştırılmıştır. Sonuç olarak sembolik değere sahip bitkilerin farklı kültürlerde de olsa hala önemli olduğu ve bugünkü kentlerde yapılan bitkisel tasarımlarında sahip oldukları sembolik değerleri yansıtacak şekilde özenle kullanıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Bitki Türleri, Kültür, İnanış, Sembol, Bitkisel Tasarım

PDF

___

Ağaç, S. M. S., & Sakarya, M. (2015). Hayat Ağacı Sembolizmi. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 1, 1-14.
Altınçekiç, H. S. Ç. (2016). Japon Ruhunda Bahçe Yaratmak. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 16(2).
Arslan, S. (2014). Türklerde Ağaç Kültü ve Hayat Ağacı. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1.
Bars, M. E. (2014). Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Şor Kahramanlık Destanlarına Yansımaları. The Journal Of Acedemic Social Science Studies.
Ergun, P. (2010). Türk Kültüründe Ruhlar ve Orman Kültü. Millî Folklor, 87, 113-121.
Ergun, M., Osmanoğlu, A., Özbay, N., & Cakir, A. (2014). Bel (Aegle marmelos (L.) Corr. Serr.) Meyvesi. Meyve Bilimi, 1(2), 15-20.
Gousia, S. K., Kumar, K. A., Kumar, T. V., & Latha, J. N. L. (2013). Biological activities and medicinal properties of Couroupita guianensis. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Science Research, 3(4), 140-143.
Gürsoy, Ü. (2012). Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Dut Ağacı. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (61).
Küçükkömürler, S. (2011). Olive in culture. Pakistan Journal of Nutrition, 10(2), 200-202.
Nyeem, M. A. B., Haque, M. S., Haq, M. O., Nuruzzaman, M., Uddin, H., & Islam, B. R. (2017), Ashoka (Saraca indica) as women friendly plant: A review. National Journal of Advanced Research, 3(2); 3-7.
Mamıkoğlu, N. G. (2007). Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları, NTV yayınları, İstanbul, 727 sayfa.
Özarslan, M. (2003). Türk Kültüründe Ağaç ve Orman Kültü. Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 4(5), 94-102.
Pak, Z. C. (2009). Peyzaj Unsurları Olarak Ağaçların Kentsel Mekan Kimliğinin Oluşumuna Etkisi (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü)
Pradhan, P., Joseph, L., Gupta, V., Chulet, R., Arya, H., Verma, R., & Bajpai, A. (2009). Saraca asoca (Ashoka): a review. Journal of chemical and pharmaceutical research, 1(1), 62-71.
Smardz, E. K. (1979). The Sacred Tree in Ancient Greek Religion, McMaster University, (Doctoral dissertation), Canada, 122 pp.
Şahin, C. K., & Erol, U. E. (2009). Türk Bahçelerinin Tasarım Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 107-181.
URL-1,http://www.hort.uconn.edu/plants/detail.php?pid=322
URL-2, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pinus_thunbergii_(Japanese_Black_Pine)_(26532118401).jpg
URL-3, https://plants.ces.ncsu.edu/plants/all/pinus-parviflora/
URL-4, https://www.pictokon.net/bilder/09-04-bildermaterial/zierkirschen-kleine-baeume-29-prunus-serrulata-kanzan-als-strassenbaum.html
URL-5, http://www.florini.ru/products/iva-vodopad-br-salix-vodopad/
URL-6, https://imgur.com/gallery/SYBi5
URL-7, https://www.hunker.com/12607566/how-to-germinate-a-ficus-religiosa
URL-8, http://sushlaventulip06.blogspot.com.tr/2013/03/stupendous-values-of-bael-tree.html
URL-9, http://www.pondpeeps.com/cannonball-tree-couroupita-guianensis/
URL-10, https://alchetron.com/Saraca-asoca
URL-11, https://www.bomengids.nl/pics/Gewone_plataan__Platanus_hybrida__London_planetree@platanushybryda@1@boomtree@img_1071.jpg
URL-12, https://greenleafnurseries.co.nz/product/betula-pendula-039-alba-039-pb28/
URL-13, https://en.wiktionary.org/wiki/Fagus
URL-14, http://dendro.cnre.vt.edu/dendrology/images/Pinus%20nigra/form1.jpg
URL-15, https://selectree.calpoly.edu/tree-detail/cupressus-sempervirens
URL-16, http://www.plantsrescue.com/tag/laurus-nobilis/
URL-17, http://www.plantsystematics.org/imgs/jdelaet/r/Oleaceae_Olea_europaea_17079.html
URL-18, https://www.intfarming.com/intfa-mese-tohumu-satisi
URL-19, https://selectree.calpoly.edu/tree-detail/myrtus-communis
URL-20, https://tr.pinterest.com/pin/372954412871978230/