Akademisyenlerin Algıladıkları Mobbing ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Amaç: Bu araştırmada akademisyenlerin algıladıkları mobbing ile mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Araştırma bir devlet üniversitesinde görev yapan araştırmaya katılmaya gönüllü 90 akademisyen ile gerçekleştirildi. Araştırma verileri ‘Kişisel Bilgi Formu’, ‘Akademisyenlere Yönelik Mobbing Ölçeği (AYMÖ)’, ve ‘Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ)’ kullanılarak e-posta yolu ve yüz yüze olarak toplandı. Bulgular: Akademisyenlerin %57’si kadın, %54,4’ü evli, %45,5’i 30-39 yaş aralığındaydı. %54,4’ü daha önce mobbinge maruz kaldıklarını bildirdi. Mobbing uygulayanların çoğunluğunun ( %68,8) yöneticilik görevleri olduğu, bu yöneticilik görevlerinin ise daha çok Bölüm Başkanı/müdür/dekan olduğu belirlendi. Algılanan mobbing ve tükenmişlik düzeyinin yaş, cinsiyet, medeni durum, ve akademik ünvan değişkeni açısından farklılaşmadığı saptandı. Ancak akademisyenlerin kıdem yılına göre algıladıkları moobing düzeyleri (p=0,017) ile tükenmişlik (p=0,001) düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0,05). Akademisyenlerin %55,6’sı uygulanan mobbing karşısında sessiz kaldıklarını, %24,4’ü işi bırakmak istediğini belirtti. Akademisyenlerin algıladıkları mobbing puan ortalaması 56,76, duygusal tükenme altboyutu puan ortlaması 17,36 ve duyarsızlaşma altboyutu puan ortlaması ise 12,37 olarak saptandı. Sonuç: Araştırma sonucunda, akademisyenlerin algıladıkları mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin ortalamanın üstünde olduğu, kıdem yılının ise bu düzeyleri etkilediği görüldü. Çalışmanın daha geniş örneklem gruplarıyla ve farklı üniversitelerde uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Akademisyen, Mobbing, Tükenmişlik, Ölçek

A Study of the Professional Burnout Levels and Mobbing Perceived by Academics to Various Variables

In this study, it was aimed to investigate the perceived mobbing and occupational burnout levels of academicians according to various variables. The study was carried out with 90 academicians who volunteered to participate in the research at a public university. The data were collected via e-mail and face to face by using ‘Personal Information Form’, ‘Mobbing Scale for Academicians and Maslach Burnout Scale MT (MBI). 57% of the academicians were women, 54.4% were married and 45.5% were in the 30-39 age range. 54.4% of them reported that they had been exposed to mobbing before. It was determined that the majority (68.8%) of the mobbing practitioners had managerial duties and these managerial duties were mostly Head of Department / Director / Dean. It was found that perceived mobbing and burnout levels did not differ in terms of age, gender, marital status, and academic variable. However, there was a statistically significant difference between the levels of mobbing (p = 0.017) and burnout (p = 0.001) perceived by academicians according to seniority year (p <0.05). 55.6% of academics stated that they were silent in the face of mobbing and 24.4% said they wanted to quit. The average score of mobbing perceived by the academicians was 56.76, the mean score of emotional exhaustion subscale was 17.36 and the mean score of depersonalization subscale was 12.37. As a result of the study, it was seen that the perceived mobbing and burnout levels of the academicians were above the average and the seniority year affected these levels. It is recommended that the study needs to be conducted with larger sample groups and different universities.

Keywords:

Academician mobbing, burnout, scale, sociodemographic variable,

PDF

___

Brodsky, C.M. (1976).‘‘The Harassed Worker.’’ Toronto- Lexington: Lexington Books.
Cemaloğlu, N. (2007). "The Exposure of Primary School Teachers to Bullying: An Analysis of Various Variables"; Social Behavior and Personality, 35 (6), 789-802.
Cooper, C., Hoel, H. and Faragher, B. (2004). "Bullying is Detrimental to Health, But All Bullying Behaviours Are Not Necessarily Equally Damaging" ; British Journal of Guidance & Counselling, 32(3), 367-387.
Çam, O. (1998). ‘‘Tükenmişlik Nedir?”; Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(1), 51-53.
Çivilidağ, A. (2011). ‘‘Üniversitelerdeki Öğretim Elemanlarının Psikolojik Taciz (Mobbing), İş Doyumu ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri’’; Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
Çögenli, M.Z. (2010). “Üniversitelerde Psikolojik Şiddet (Mobbing) Maruziyeti ve Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama” ; Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Çögenli, M.Z. and Asunakutlu, T. (2014). “Akademisyenlere Yönelik Mobbing Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”; Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 92-105.
Çögenli, M.Z., Asunakutlu, T. (2016). “Akademide Mobbing: Adım Üniversiteleri Örneği”; Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 17-32 Deniz, D. (2012). “Mobbing (İşyerinde yıldırma) ”; İstanbul: Fam Yayınları.
Ergin, C. (1992). “Doktor Ve Hemşirelerde Tükenmişlik Ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması”; Bayraktar, R. ve Dağ, İ. (Ed.) 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 143-154.
Eroğlu, F. (1996). “Davranış Bilimleri”; Birinci Baskı, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
Güven, A., ve Kaplan, Ç., and Acungil, Y. (2018). “Türkiye’de Özel Ve Kamu Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenlerin Mobbing Algısı”; Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 43-58.
Hoel, H., Cooper, C. L., ve Faragher, B. (2001). "The Experience of Bullying in Great Britain: The İmpact of Organizational Status". European Journal of Work and Organizational Psychology, 10 (4), 443-465.
Karatuna, I. and Gök, S. (2012). “Yükseköğretimde Psikolojik Taciz Konulu Araştırmalar Üzerine Bir İnceleme”; Uluslararası İşyerinde Psikolojik Taciz Kongresi, İzmir: Bilinder, 41-60.
Kayacı, Ü. (2014). “Akademik Ortamlarda Psikolojik Şiddet (Mobbing) ve Yılmazlık”; Journal of Turkish Educational Sciences, 12(2),7-78.
Kırel, Ç. (2007). Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici ve Risk Azaltıcı Öneriler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 317-334.
Laleoğlu, A., ve Özmete, E. (2013). “Mobbing Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”; Sosyal Politika Çalışmaları, 31, 9-31.
Leymann, H. (1990). “Important Note in Preface to Heinz Leymann, Mobbing And Psychological Terror At Workplaces ”; Violence and Victims, 5, 119-126.
Matthiesen, S.B., and Einarsen, S. (2010). “Bullying in the workplace: Definition, prevalence, antecedents and consequences”; International Journey of Organization Theory and Behavior, 13(2), 198-236.
Maslach, C. and Jackson, S.E. (1981). “The measurement of experienced burnout”; Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
Maslach, C., Schaufeli, W.B. ve Leiter, M.P. (2001). “Job Burnout”; Annual Review Psychology, 52, 397-422.
Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189–192.
Öztürk, M. ve Şahbudak, E. (2017). “İş yerinde Psikolojik Taciz (Mobbıng) ve İş Doyumu: Cumhuriyet Üniversitesindeki Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Çalışma”; Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(2), 200-228.
Sarı, E.G. (2018). Akademisyenlerin Mobbing Algılarının Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri İle İlişkisi (Munzur Üniversitesi Örneği). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Burdur.
Sart, G., Sezgin, F.H. ve Demir, N. (2018). Mobbingin Mesleki Tükenmişlik Algısı Üzerine Etkileri: Kadın Akademisyenler Örneği, Beykoz Akademi Dergisi, 6(1):118-135.
Serinkaya, C., ve Bardakcı, A. (2009). Pamukkale Üniversitesi’ndeki Akademik Personelin İş Tatminleri ve Tükenmişlik Düzeylerine İlişkin Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi. 2009:21:116-132.
Softa, H.K., Bükecik, E., Çolak, A. and Göçer, D. (2016). Akademisyenlerin Mobbing Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 32 (1), 34-47.Şahbudak, E. ve Öztürk, M. (2015). İş Yerinde Psikolojik Taciz: Cumhuriyet Üniversitesinde Çalışan Akademisyenler Üzerine Bir Çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15), 146-160.
Şenerkal, R. ve Çorbacıoğlu, S. (2015). “Akademik Personelin Algıladığı Psikolojik Taciz Davranışları ile İş Performansı, Psikolojik Ve Fizyolojik Sağlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 107-135.
Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
Türeli, N.Ş ve Dolmacı, N. (2013). “İş yaşamında Kadın Çalışana Yönelik Ayrımcı Bakış Açısı ve Mobbing Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 93-103.
YÖK, (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi. Ankara: T.C. Yükseköğretim Kurulu.
Varhama, Lasse M. ve Björkqvist, Kaj (2004). Conflicts, Workplace Bullying and Burnout Problems Among Municipal Employees. Psychological Reports, 94(3), 1116- 1124.
Yeloğlu, H.O., and Karahan, G. (2016). “Mobbing Problemi'nin Akademik Çalışanlar ve Sosyal Hayatları Üzerindeki Etkileri: Sözleşme Sorunu”; Savunma Bilimleri Dergisi, 15(2), 47-71.