Özlem HASKAN AVCI, Muharrem KOÇ, Öznur BAYAR, Erdi YÜCE

TÜRKİYE'DE ERKEK OLMAK: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN YAŞADIKLARI ZORLUKLAR (BEING MEN IN TURKEY: THE DIFFICULTIES EXPERIENCED BY UNIVERSITY STUDENTS)

Öz: Bu araştırmanın amacı, erkek üniversite öğrencilerinin, Türkiye’de erkek olarak yaşadıkları zorluklara ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle 10 kişilik bir grup erkek üniversite öğrencisi ile yapılan odak grup görüşmesinde, öğrencilere Türkiye’de erkek olmayı nasıl değerlendirdiklerine dair çeşitli sorular sorulmuştur. İfadeler Türkiye’de erkek olmanın zorlukları üzerinde yoğunlaşmıştır. Ardından, odak grup görüşmesinden elde edilen dönütler doğrultusunda sosyo-demografik bilgileri ve “Türkiye’de bir erkek olarak sizin yaşadığınız zorluklar nelerdir?” şeklinde bir açık uçlu soruyu içeren bir anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket, hem doğrudan hem de elektronik ortamda, elverişli örneklem ve kartopu örnekleme yöntemleri yoluyla ulaşılan toplam 201 erkek öğrenciye uygulanmıştır. Katılımcılardan gelen yanıtlar içerik analizi ile incelenmiştir. İçerik analizi sürecinde analiz birimleri araştırmacılar tarafından ayrı ayrı kodlanmış ve kodlardan yola çıkarak temalar ve temalar içinde kategoriler belirlenmiştir. Veri setinin bağımsız olarak kodlanmasından sonra, diğer üç araştırmacı tarafından ayrı ayrı incelenmiş, oluşturulan kodlama ve temalar yeniden değerlendirilmiştir. Ardından her tema için frekans ve yüzde değerleri bulunmuştur. Bulgular incelendiğinde, katılımcıların sırasıyla en çok toplumsal baskıya maruz kalma (124; % 56.88), kendilerinden beklenen sorumluluklar (53; % 23.86), damgalanma-potansiyel suçlu bulunma (42; % 19.26) konularında zorluk yaşadıkları görülmüştür. Erkek öğrencilerin, toplumsal baskı temasında toplumdaki yüksek beklentiler, kadınlara yönelik pozitif ayrımcılığın olumsuz sonuçları, toplumsal cinsiyetle ilgili kalıp yargılar, güçlü olmanın beklenmesi ve cinsellik konularında birtakım zorluklar yaşadıkları anlaşılmıştır. Ayrıca, paralı olma, askerlik yapma, işe girme/çalışma, evlenme gibi kendilerinden beklenen sorumluluklarla ilgili konularda da zorluklar yaşadıkları görülmüştür. Bu bulguların yanı sıra, katılımcılar toplumda erkeklere yönelik olan damgalama ve potansiyel suçlu olarak görülmekten dolayı da çeşitli zorluklar yaşamaktadırlar. Elde edilen bulgular, alanyazın ışığında tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.Abstract: The purpose of this study is to examine the opinion of male university students in Turkey about the difficulties they are experiencing as men. For this purpose, firstly focus group interviews were conducted with 10 students and some questions were asked to identify how they are considering being men in Turkey. Statements focused on difficulties of being men in Turkey. Then socio-demographic characteristics and one open-ended question were designed by researchers considering the answers given at these interviews. The question was ‘What are the difficulties you are experiencing as a man in Turkey?’ The study group was composed of 201 individuals who were selected with convenience sampling and snowball sampling. Both face-to-face method and online form were used. The data gained from participants were analyzed by use of content analyses. In the analyzing process, data is arranged and coded by each researcher and themed on the basis of codes and categories that have been identified in themes. After data was coded separately by one researcher; codes, categories and themes were evaluated again by other three researchers. And then distributions are displayed by frequencies and percentages. According to the results, participants stated that they are experiencing following difficulties; experiencing social pressure (124; %56, 88), required responsibilities (53; %23, 86), stigmatization-potential criminality (42; %19, 26). According to the results, male university students in Turkey are having difficulties about high expectations in society, negative effects of positive discrimination, stereotypes about gender, expectations of being strong and sexuality within the social pressure theme. Also having money, compulsory military service, finding/starting a job, getting married are responsibilities that caused difficulties. In addition, the participants stated that they are having difficulties in the society about stigmatization towards men and being considered as potential criminals. The findings were discussed in the light of literature and some suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal Cinsiyet, Erkeklik, Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü. (Gender, Masculinity, Male Gender Role.)

PDF

___

Akbaş, K. ve Şen, İ. G. (2013). Türkiye’de kadına yönelik pozitif ayrımcılık: kavram, uygulama ve toplumsal algılar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Hukuk Özel Sayısı, 165-189.
Akçay, A. A. (2015). Arzu, cinsellik ve erkekler. Arzu Akaltun (Ed.). Erkekler (s. 53-58). İstanbul: Notabene Yayınları.
Akca, E. B. ve Tönel, E. (2011). Erkek(lik) çalışmalarına teorik bir çerçeve: feminist çalışmalardan hegemonik erkekliğe. Erdoğan, İ. (Ed.). Medyada hegemonik erkek(lik) ve temsil. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Atay, T. (2004). Erkeklik en çok erkeği ezer. Toplum ve Bilim, 101, 11-30.
Atabek, E. (2002). Kışkırtılmış erkeklik bastırılmış kadınlık. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Barutçu, A. (2013). Türkiye’de erkeklik inşasının bedensel ve toplumsal aşamaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Bora, A. (2008). Sivil toplum kuruluşları için toplumsal cinsiyet rehberi. Ankara: Odak Ofset Matbaacılık.
Bozok, M. (2009). Erkeklik incelemeleri alanındaki başlıca kuram ve yaklaşımların sosyalist feminist bir eleştirisine doğru. 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Ekim 2009, Aydın.
Cindoglu, D. (1997). Virginity tests and artificial virginity in modern Turkish medicine. In Women's Studies International Forum. 20 (2), 253-261.
Connell, R., & Soydemir, C. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Toplum, kişi ve cinsel politika. (Çev. C. Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Demez, G. (2005). Kabadayıdan sanal delikanlıya: Değişen erkek imgesi. İstanbul: Babil Yayıncılık.
Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet, sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Erkan, S, Özbay, Y., Çankaya, Z. C. ve Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik yardım arama gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37 (164), 94-107.
Goldberg, H. (2009). The hazards of being male: Surviving the myth of masculine privilege. Los Angeles: Wellness Institute, Inc.
Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M. (2013). Psikolojik Danışmada Araştırma Yöntemleri. (Çev. D. M. Siyez). İstanbul: Metis Yayınları.
Kellough, J. E. (2006). Understanding affirmative action: Politics, discrimination, and the search for justice. Washington: Georgetown University Press.
Kimmel, M. S., & Kimmel, M. S. (2008). Guyland: The perilous world where boys become men. New York: Harper.
Kite, M. E., Deaux, K., & Haines, E. L. (1993). Gender stereotypes. In F. L. Denmark & M.A. Paludi (Eds.). Psychology of women: A handbook of issues and theories (pp. 205-236). USA: Praeger Publishers.
Kramer, L., & Beutel, A. (2010). The sociology of gender: A brief introduction. New York: Oxford University Press.
Kundakçı, F. S. (2007). İktidar, ataerkillik ve erkeklik: Ankara örneğinde erkek akademisyenler üzerine bir çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis: A sourcebook of new methods. London: SAGE Publications.
Ok, S. (2011). Erkeklik krizi ve işsizlik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Özdemir, O. (2010). Tecavüzü, hegemonik erkeklik zemininden kavrama. Fe Dergi, 2 (2), 75-90.
Sancar, S. (2013). Erkeklik: imkânsız iktidar: ailede, piyasada ve sokakta erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
Selek, P. (2014). Sürüne sürüne erkek olmak. Ankara: İletişim Yayınları.
Şahinde, Y. (2014). İktidar olma sürecinde erkeklerin erkeklikle imtihanı. Milli Folklor, 104, 110-127.
Taylor, S. E., Peplau, L. A. ve Sears, D. O. (2010). Sosyal Psikoloji. (Çev. A. Dönmez). Ankara: İmge Yayınları.
Türker, Y. (2004). Erk ile Erkek. Toplum ve Bilim, 101, 8-10.
Yavuz, Ş. (2014). İktidar olma sürecinde erkeklerin erkeklikle imtihanı. Milli Folklor, 104, 110-127.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Türk toplumunun erkeklik algısı. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3, 1-14.
----------------- (2013). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkeklik Olgusu. Ankara: Eğiten Kitap.