Zayıf Hadisle Amel Edilip Edilmeyeceği Tartışmaları Arasında Bir Çözüm Yolu: Telakkî Bi’l-Kabûl

Hadisçilerin kriterlerine göre, ahkâma ilişkin konularda sahih ve hasen hadislerden başkası delil olarak kabul edilmez. Fakat sahih ve hasen hadis dışında kalan bazı zayıf hadisler, islam hukukçuları tarafından delil olarak kullanılmaktadır. İşte senedi açısından zayıf olan bazı hadislerin ulemâ tarafından kabul edilmesi hususu literatürde “telakkkî bi’l-kabûl” olarak isimlendirilmek-?tedir. Her ne kadar hadisçiler zayıf olduğunu söyleseler de fukahâ vâkıaya uymayı daha evlâ görmüştür. Kısacası ulemânın/ümmetin kabul telakkisi, zayıf hadisle amel edilebileceği gerçeğini doğurmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Zayıf Hadis, Amel Etme, Vâkıaya Uygunluk, İslam Hukukçuları.

A Solution to the problem of whetter weak hadith is permissible to act or not: Telakki bi’l-kabul

According to Muhaddithun criterias, about the issues on provisions, it is not accepted as an argument, except sahih and hasan hadiths. However, some weak hadiths are being accepted as an argument. This situation (acceptance of some weak hadiths due to the uncertainty caused by sanad by scholars) is defined as “Telakki bi’l-kabul”. Although traditionists consider a hadith as a weak, Muslim canonists approve that following the incident much more suitable. In short, scholars/ummah’s general acceptance on issues leads to the fact that is permissible to act in accordance with weak hadith.

Keywords:

Weak Hadiths, To Act in Accordance With, Following the Incident, Muslim canonists.,

PDF

___

Abdurrazzâk, Ebû Bekir b. Hemmâm es-San’ânî, el-Musannef, tahk.: Habiburrahman el-A’zamî, Beyrut 1983.
el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-ilbâs ammâ iştehera mine’l-ehâdîsi alâ elsineti’n-nâs, Beyrut 1988.
Avvâme, Muhammed, Eseru’l-hadîsi’ş-şerîf fî ihtilâfi’l-eimmeti’il-fukahâ, Beyrut 1997.
Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul 1987.
el-Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed, Avnu’l-ma’bûd şerhu suneni Ebî Dâvûd, Beyrut 1990.
el-Bâcî, Ebu’l-Velîd, et-Ta’dîl ve’t-tecrîh li men harrace lehu’l-Buhârî fi’l-câmi’, Riyâd 1986.
-------, İhkâmu’l-fusûl fî ahkâmi’l-usûl, tahk.: Abdulmecîd Türkî, Beyrut 1986.
el-Beyhakî, Ahmed b. Huseyin, es-Sunenu’l-kubrâ, tahk.: Muhammed Abdulkâdir Atâ, Beyrut 1994.
el-Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-sahîh, İstanbul 1992.
Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Ankara 1988.
el-Cassâs, Ebû Bekir b. Ahmed b. Ali, Ahkâmu’l-Kur’ân, Beyrut 1335.
-------, Şerhu muhtasari’t-Tahâvî, Beyrut 2010.
el-Cezâirî, Tâhir b. Sâlih b. Ahmed, Tevcîhu’n-nazar ilâ usûli’l-eser, Beyrut 1995.
el-Cüveynî, Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdullâh b. Yûsuf, el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh, Beyrut 1997.
Çolak, Ali, “Ölmek Üzere Olan Kişiye ve Mezardaki Ölüye Yapılan Telkin İle İlgili Rivâyetler”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, cilt: IV, sayı: 2.
ed-Dârekutnî, Ali b. Ömer, Sunenu’d-Dârekutnî, Beyrut 1993.
ed-Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman ed-Dârimî, e-Sunen, İstanbul 1992.
ed-Debûsî, Ebû Zeyd Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. İsa, Tesîsü’n-nazar, İstanbul 1990.
ed-Dımaşkî, İbn Bedrân, el-Medhal ilâ mezhebi’l-imâm Ahmed b. Hanbel, Beyrut 1981.
Ebû Dâvud es-Sicistânî, es-Sunen, İstanbul 1992.
-------, Kitâbu’l-Merâsîl, tahk.: Şuayb el-Arnavut, Beyrut 1988.
el-Elbânî, Muhammed Nâsıruddin, Silsiletu’l-ehâdîsi’d-daîfe ve’l-mevdûa, Riyad, ts.
-------, İrvâu’l-ğalîl fî tahrîci ehâdîsi menâri’s-sebîl, Beyrut 1985.
el-Fettenî, Cemâleddin Muhammed Tâhir b. Ali, Tezkiratu’l-mevzûât, Beyrut 1979.
el-Gumârî, Ebu’l-Feyz Ahmed b.Sıddîk el-Hasenî, el-Hidâye fî tahrîci ehâdîsi’l-bidâye, Beyrut 1987.
el-Hatîb, Ebû Bekir Ahmed b. Ali, el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye, tahk.: Ahmed Ömer Haşim, Beyrut 1986.
Hatiboğlu, Mehmed Said, “Müslüman Âlimlerin Buhâri ve Müslim’e Yönelik Eleştirileri”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Ankara 1997, c. X, sayı: 1-2-3-4.
el-Hattâbî, Ebû Suleyman, Maâlimu’s-sunen, tahk.: Abdusselâm Abdussâfî Muhammed, Beyrut 1991. el-Herevî, Abdullah b. Muhammed b. Ali, Zemmu’l-kelâm, tahk.: Semih Duğaym, Beyrut 1994. el-Heysemî, Nûreddin b. Ali b. Ebû Bekr, Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid, Beyrut 1986.
İbn Abdilberr en-Nemerî, el-İstizkâr, tahk.: Abdulmu’tî Emîn Kal’acî, Kahire 1993.
-------, et-Temhîd et-temhîd li mâ fi’l-muvatta’i mine’l-maânî ve’l-esânîd, tahk.: Ömer el-Cîdî-Saîd Ahmed A’râb, yy.
İbn Arabî, Ebû Bekir Muhammed, Ârizatu’l-ahvezî bi şerhi câmii’t-Tirmizî, Beyrut 1995.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, el-Musannef, tahk.: Saîd Lehhâm, Beyrut 1989.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî, en-Nuket alâ kitâbi İbni’s-Salâh, Riyad 1988.
-------, Telhîsu’l-habîr f’i tahrîci ehâdîsi’r-Râfi’yyi’l-kebîr, tahk.: Abdullah Hâşim el-Yemânî el-Medenî, Medine 1964.
İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, el-Musned, İstanbul 1992.
İbn Hazm, Ali b. Ahmed, Mulahhasu ibtâli’l-kıyâs ve’r-re’y ve’l-istihsân ve’t-taklîd ve’t-ta’lîl, tahk.: Saîd el-Afgânî, Dımeşk 1960.
İbn Kayyim el-Cevziyye, İ’lâmu’l-muvakkiîn an Rabbi’l-âlemîn, tahk.: Muhammed Abdusselam, Beyrut 1991.
-------, er-Rûh, tahk.: Yusuf Ali Bedivî, Dımaşk 1993.
İbn Mâce el-Kazvinî, es-Sunen, İstanbul 1992.
İbn Sa’d, Muhammed, Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr, Beyrut, ts.
İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, Kitâbu’l-mevdûât, tahk.: Abdurrahman Muhammed Osman, yy., 1983.
İbnu’s-Salâh, Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî, Ulûmu’l-hadîs, tahk.: Nûrettin Itr, Beyrut 1986.
Kahraman, Hüseyin, “Fıkhî Hadislerin Rivâyet Değeri Bağlamında ‘vârise vasiyyet olmaz’ Hadisinin Tahrîc ve Tenkîdi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa, 2000, c. IX, sayı: 9.
el-Karadâvî, Yûsuf, Sünneti Anlamada Yöntem, çev. Bünyamin Erul, İstanbul 1991.
el-Kârî, Ali, Mirkâtu’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-mesâbîh, tahk.: Sıdkî Muhammed Cemil el-Attâr, Beyrut 1994.
el-Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd, Bedâiu’s-sanâi’ f’i tertîbi’ş-şerâi’, Beyrut 1986.
el-Kâsımî, Muhammed Cemâleddin, Kavâidu’t-tahdîs min funûni mustalahi’l-hadîs, tahk.: Muhammed Behcet el-Baytar, yy., 1961.
el-Keşmîrî, Muhammed Enver, Feyzu’l-bârî alâ sahîhi’l-Buhârî, Beyrut, 2005.
el-Kevserî, Muhammed Zâhid, Te’nîbu’l-Hatîb alâ mâ sâkahû fî tercemeti Ebî Hanife mine’l-ekâzib, Beyrut 1981.
Koçkuzu, Ali Osman Hadis İlimleri ve Hadis Tarihi, İstanbul 1983.
Koçyiğt, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992.
el-Leknevî, Ebu’l-Hasenât Muhammed Abdulhayy, el-Ecvibetu’l-fâdıla li’l-es’ileti’l-aşereti’l-kâmile, Haleb 1994.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta (eş-Şeybânî rivâyeti), tahk.: Abdulvehhâb Abdullatîf, Beyrut, ts., s. 91, nr. 241.
-------, el-Muvatta’, İstanbul 1992.
Miras, Kâmil, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi, Ankara 1976.
el-Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahman b. Abdirrahim, Tuhfetu’l-ahvezî bi şerhi câmii’t-Tirmizî, Beyrut 1990.
en-Neseî, Ahmed b. Şuayb, es-Sunen, İstanbul 1992.
en-Nevevî, Muhyiddin Yahya b. Şeref, el-Ezkâr, İskenderiye, ts.
Okur, Kâşif Hamdi, “İslâm Hukuku Açısından Helal ve Haram Olan Gıdalar ve Bazı Güncel Mese- leler”, VI. İslâm Hukuku Anabilim Dalı Koordinasyon Toplantısı ve İslâm Fıkhı Açısından Helal Gıda -Gıdalardaki Katkı Maddeleri- Sempozyumu, Bursa, 2009.
Oruçhan, Osman, Hadis ve Bilim, Ankara, 2011.
Özafşar, Mehmet Emin Özafşar, Hadisi Yeniden Düşünmek, Ankara 1998.
Özafşar, Mehmet Emin, “Polemik Türü Rivâyetlerin Gerçek Mâhiyeti”, İslâmiyât, c. 1, sayı: 3, Anka- ra 1998.
Polat, Salahattin, Hadis Araştırmaları -Tarih, Usûl, Tenkid, Yorum-, İstanbul, ts.
er-Remlî, Muhammed b. Ahmed b. Hamza, Nihâyetu’l-muhtâc ilâ şerhi’l-minhâc, Kahire 1967.
es-Sââtî, Ahmed b. Abdurrahman b. Muhammed el-Bennâ, el-Fethu’r-rabbânî li tertîbi musnedi’l-imâm Ahmed b. Hanbel, Beyrut, ts.
es-Sâlih, Subhî, Ulûmu’l-hadîs ve mustalahuhû, Beyrut 1981.
es-San’ânî, Muhammed b. İsmail el-Emîr, Tavdîhu’l-efkâr li maânî tenkîhi’l-enzâr, tahk.: Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Medine, ts.
-------, Sübülü’s-selâm şerhu bulûği’l-merâm, Beyrut 1997.
es-Sehârenfûrî, Halil Ahmed, Bezlu’l-mechûd fî halli Ebî Dâvûd, Beyrut, ts.
es-Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahman, el-Makâsıdu’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l- müştehira ale’l-elsine, Beyrut 1994.
Sıddîk Hasan Han, Fethu’l-allâm li şerhi bulûği’l-merâm, Medine, ts.
es-Sivâsî, İbnu’l-Hümâm, Şerhu fethi’l-kadîr, Beyrut, ts.
es-Suyûtî, Celâleddin Ebu’l-Fadl Abdurrahman,, el-Leâli’l-Masnûa fî Ehâdîsi’l-Mevdûa, Kahire, ts.
-------, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevevî, tahk.: İrfan el-Aşşâ Hassûne, Beyrut 1993.
-------, Tenvîru’l-havâlik, Beyrut 2008.
eş-Şâfiî, Muhammed b. İdris, el-Umm, yy., 1968.
-------, er-Risâle, tahk.: Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut, ts.
Şahyar, Ayşe Esra Ağırakça, Kütüb-i Sitte’den Örneklerle Zayıf Hadis Rivâyeti (Metodolojik Anlam ve Yorum), İstanbul, 2011.
Şâkir, Ahmed Muhammed, el-Bâisu’l-hasîs şerhu ihtisâri ulûmi’l-hadîs, Beyrut 1951.
eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali, el-Fevâidu’l-mecmâa fi’l-ehâdîsi’l-mevdûa, tahk.: Abdurrahman b. Yahya el-Yemânî, Beyrut 1987.
-------, İrşâdu’l-fuhûl ilâ tahkîki’l-hakk min ilmi’l-usûl, tahk.: Ebû Mus’ab Muhammed Saîd el-Bedrî, Beyrut 1992.
-------, es-Seylu’l-cerrâri’l-mütedaffik alâ hadâiki’l-ezhâr, tahk.: Muhammed Subhib.Hasan Hallak, Dımaşk, 2008.
eş-Şîrâzî, Ebû İshak, el-Luma’ fî usûli’l-fıkh, Dımaşk 1995.
et-Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-evsat, Kahire 1415.
-------, el-Mu’cemu’l-kebîr, tahk.: Hamdî b. Abdulmecid es-Selefî, Musul 1983.
et-Tahhân, Mahmûd, Usûlu’t-tahrîc ve dirâsetu’l-esânîd, Riyâd 1991.
et-Tehânevî, Zafer Ahmed, Kavâid fî ulûmi’l-hadîs, tahk.: Abdulfettah Ebû Gudde, Beyrut 1972.
et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, Sunenu’t-Tirmizî, İstanbul 1992.
Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992.
el-Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr, Kitâbu’d-duafâi’l-kebîr, tahk.: Abdulmu’tî Emin Kal’aci, Beyrut 1984.
Yaman, Ahmet, “Güncel Bazı Örnekleri Bağlamında Fetvada Kaynak ve Yöntem Sorunu Üzerine”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, 2009, sayı: 28.
ez-Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru a’lâmi’n-nubelâ, tahk.: Şuayb el-Arnavût, Beyrut 1993.
ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Cemâleddin, en-Nuket alâ mukaddimeti İbni’s-Salâh, tahk.: Zeynelâbidîn b. Muhammed Belâ Ferîc, Riyad 1998.
ez-Zeylaî, Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf, Nasbu’r-râye li ehâdîsi’l-hidâye, Kahire, ts.