Çankırı’da Mevlevîler ve Mesnevîhanlar

Mevlevîlik, Çankırı’da yaklaşık 600 yıl faâliyet gösteren bir tarîkattır. 19. asrın sonlarından itibaren Üveysî silsileden gelen Mevleviler de Çankırı’da irşat faâliyetlerinde bulunmuşlardır. Mevlâna’nın tarîkatı dışında Çankırı’daki bir diğer tesir alanı eserleridir. Köklü bir gelenek olan ve “Mesnevî okuyan” anlamına gelen Mesnevîhanlık, Çankırı’da özellikle Osmanlı’nın son dönemlerinde uygulanmıştır. Bu çalışmada; Çankırı’da uzun bir geçmişe sahip Mevlevîliğin tarihi süreci, zâviyenin son yüzyılındaki postnişinler, Üveysî silsileden gelen sufiler, Mesnevîhanlar ile bunların Çankırı’nın siyasi ve sosyo-kültürel hayatına katkıları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tarîkat, Mevlevîlik, Mevlevihâne, Mesnevîhanlık, Çankırı.

Mavlawis and Masnawikhans in Cankiri

Mavlawi tariqa, approximately 600 years has activated in Chankiri. At the end of the 19th century Uwaysi Mavlawis and “Masnawikhan”, reader of Masnawi, has also actived in Chankiri. In this study, the process of Mawlavi Tariqa which has got a long history in Chankiri and zawiya’s shaikhs and Uvaysi Mawlavis and Masnawikhans with their political and socia-cultural additions to the Chankiri’s social life at the end century of Ottoman, has been studied.

Keywords:

Tariqa, Mawlavi Tariqa, Mawlavikhane, Masnawikhan, Chankiri.,

PDF

___

Abdurrahman Memiş, Hâlid-i Bağdâdî ve Anadolu’da Hâlidîlik, Kitabevi, İstanbul 2000.
Abdülkerim Abdulkadiroğlu, Şeyh Ahmed Abduşoğlu, Ankara 2004.
Ahmed Cahid Haksever, “Çorum’da Mevlevîlik: Tarihi Süreci ve Son Temsilcileri”, Çorum Tarihi ve Kültüründe Tasavvuf Geleneği, Çorum Belediyesi Yay., Çorum 2009.
Ahmed Gülşen, “Çankırı’da Mevlevîlik Geleneği”, http://www.canaati.org (erişim tarihi: 05.02.2012).
Ahmed Kankal XVI. Yüzyılda Çankırı, Çankırı Belediyesi Kültür Yayınları, Çankırı 2009.
Ahmed Talât, Çankırı Şairleri, Çankırı Matbaası, Çankırı 1930.
Ali Birinci, “Ahmed Kemâl Üçok: Çankırılı Meçhul Bir Şahsiyetin Hikayesi”, (Görüp İşittiklerim içinde), Okuyan Adam Yay., Ankara 2002.
Ahmed Yaşar Ocak, Veysel Karanî ve Üveysîlik, Dergâh Yay., İstanbul 1982.
Barihüda Tanrıkorur, “Mevlevîyye”, DİA, c. 29.
Bengisu Kolcu, Çankırı Türbeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
Fahreddin Coşkuner, “Çankırı Mevlevîhânesi”, Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu, Şanlıurfa Ekim 2007.
Feridun Ata, Çankırı Mevlevîhânesi (Konya Mevlâna Müzesi Arşivi’nde 69-70 no’lu Zarflardaki Belgelere Göre), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1995.
Hacı Şeyhoğlu Ahmed Kemal Üçok, Görüp İşittiklerim, edit.: Ali Birinci, Okuyan Adam Yay., Anka- ra 2002.
Çankırı Coğrafyası, ed.: Ali Birinci, Okuyan Adam Yay., Ankara 2002.
Hacı Şeyhoğlu Hasan Üçok, Çankırı Tarih ve Halkiyatı, ed.: Ali Birinci, Okuyan Adam Yay., Ankara 2002.
Hakkı Duran, “Kasım Beğ ve Çankırı Mevlevîhânesi”, http://www.sosyalci.org. (erişim tarihi: 05.02.2012).
İ. Hakkı Bursevî, Kitâbu’l-Hitab, sad.: İ. Turgut Ulusoy, Hisar Yayınevi, İstanbul 1975.
İsmail Bilgili, Ahmed Çelik, Muhammed Kudsi el-Bozkırî (Hoca Memiş Efendi), Ekdağ Yay., Konya 2008.
İsmail Yıldız, XVIII. Yüzyılın İlk ve Son Çeyreğinde Çankırı (Şer’iye Sicillerine Dayalı Bir Karşılaştırma Denemesi), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.
Mustafa Aşkar, Çankırılı Astarlızâde Mehmed Hilmi Efendi, İstanbul 2005.
Nûri Köstüklü, “Balkan ve Birinci Dünya Harplerinde Mevlevîhâneler”, XII. Türk Tarih Kongresi 12- 16 Eylül 1994, TTK Yay., Ankara 1999.
-------, Vatan Savunmasında Mevlevîhâneler (Balkan Savaşlarından Milli Mücadeleye), Konya 2005.
Sezai Küçük, Mevlevîliğin Son Yüzyılı, İstanbul 2007.
Yılmaz Önge, “Çankırı Darüşşifası”, Vakıflar Dergisi, sayı: 5, Ankara 1962.