Popüler Müziğin Sosyal Kimlik İnşasındaki Rolü: Yerli 45’lik Şarkılar Örneği

Müziği oluşturan seslerden çok o seslere yüklenen anlamların kimliğimizde nasıl bir karşılık bulduğu merak konusudur. Müziğin hem bireylerin ait olduğu sosyal kimlikleri tanımlayıp, ötekilerini ayırmada bir araç olabileceği hem de salt müziğin kendisinin bir grup yaratarak buradan bir sosyal kimlik inşasına zemin yaratabileceği araştırmalara konu olmuştur. Böylece müziğin hem bireylerin ait oldukları sosyal kimlikleri tanımlamada ve diğerlerini ayırmada hem de bir grup oluşturarak sosyal bir kimlik oluşturmalarında bir araç görevi görebileceği söylenebilir. Sosyal inşacı kuramsal bakış açısıyla müzik hem inşa eden hem de inşa edilendir. Literatürdeki araştırmalarda insanın kendisinden farklı müzikleri tercih edenleri bir dış grup olarak değerlendirdiği görülmektedir. Bu araştırmanın amacı, gençlerin sosyal kimlik bağlamında yerli 45'lik şarkıları dinleme nedenlerini toplumsal kimlik bağlamında araştırmaktır. Ayrıca araştırma, yerli 45’lik şarkıların tüketim biçimlerini, performans mekânlarını, zihinsel olarak hangi anlamlara karşılık geldiğini ve bunun sosyal kimliği etkileyip etkilemediğini de konu edinmektedir. Araştırma deseni olgubilim (fenomenoloji) olan bu çalışmada görüşme yöntemine uygun olarak, yarı yapılandırılmış sorular üzerinden toplanan verilere içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma bulgularında, katılımcılar yerel 45'lik şarkılarının çalındığı mekanları en çok kafe (n=15, %39.47) ve bar (n=8, %21.05) olarak tanımlamış ve bu mekanların görünümü ile ilgili retro (n=6, %15.78) tasarım ifadesini kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Psikoloji, Popüler Müzik, Sosyal Kimlik, Müzik Psikolojisi, Din Psikolojisi

The Role of Popular Music in the Construction of Social Identity – The Example of Local 45’s Songs

It is a matter of curiosity how the meaning attributed to the music corresponds to our identity, rather than the sounds that make up the music. It has been the subject of research that music can be a tool both to define the social identities that individuals belong to, and to separate others. Music also can create a group and provide a basis for the construction of social identity. Thus, it can be said that music can be a tool both to define the social identities that individuals belong to and to separate others, and to create a social identity by creating a group itself. From a social constructivist theoretical point of view, music is both the constructor and the constructed itself. In the body of the literature, it is seen that people evaluate others who prefer different music than themselves as an outgroup. The purpose of this research is to investigate the reasons young people listen to the local 45’s songs within the context of social identity. In addition, the research also deals with the consumption patterns of the local 45’s songs, the performance areas, mental attributions, and the effects of all these factors on social identity. The data of this phenomenological study is collected through semi-structured questions via interview method, and the content analysis is applied to the data. In the research findings, the participants mostly defined the places where local 45's songs are played as cafes (n=15, 39.47%) and pubs (n=8, 21.05%), and a retro (n=6, 15.78%) design about the appearance of these places. According to the research findings; the participants attributed the characteristics such as, nostalgia lover (n=7, 20.59%), open-mindedness (n=6, 17.65%), to the other people who listen to the local 45’s songs. However, the participants attributed the most negative adjectives such as rude (n=7, 20.59%), disrespectful (n=8, 14.54%), unconscious consumer (n=10, 18.18%), ignorant of music (n=4, 7.27%), prejudiced (n=2, 3.64%), old-fashion (n=3, 5.45%), loser (n=1, 1.81%) to those who does not listen to these songs. Considering the personal characteristics that they think are similar to those of the local 45’s listeners’; the highest is found to be open-minded (n=3, 13.04%), respectful (n=3, 13.04%), interested, and curious (n=4, 17.39%). There was a theme of deep intellectuality (n=2, 8.69%) among the features that the participants attributed to the local 45’s listeners. Indeed, it is noteworthy that they made such references when describing their similar characteristics for themselves. On the other hand, the highest team about the participants’ attributions to others’ reasons about to dislike local 45’s songs as follows: meaningless life (n=5, 16.13%) and being prejudiced (n=5, 16.13%).

Keywords:

Social Psychology, Popular Music, Social Identity, Music Psychology, Psychology of Religion,

PDF

___

Abdurrezzak, Ali. "Üretim ve Tüketim Kültürü Açısından Müzik Kimliğinin Psiko-Sosyal ve Mitolojik Temelleri". Folklor Akademi Dergisi 1/2 (Ağustos 2018), 186-206.
Akın, Bülent. "Kültürel Bellek ve Müzik". Eurasian Journal of Music and Dance 13 (Aralık 2018), 101-117. https://doi.org/10.31722/konservatuvardergisi.496835.
Altınölçek, Haşmet. Bir İletişim Aracı Olarak Müzik ve Müzikle Tedavi Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1998.
Angı, Çiğdem Eda, “Müzik Kavramı ve Türkiye’de Dinlenen Bazı Müzik Türleri”. İdil, 2/10 (2013), 59-81.
Arman, Ayşe. Klasik Türk Müziğinde Sıklıkla Kullanılan Bazı Makamların Duygusal Etkileri. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
Bağı, Resul – Karahasanoğlu, Songül. “Türkiye’de Yaşayan Arap Alevileri (Nusayriler)’in Etnik ve Müzikal Kimliği”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 14/53 (2015), 48-61. doi: 10.17755/esosder.43822
Bauman, Zygmunt. Özgürlük. Çev. Vasıf Erenus. İstanbul: Sarmal Yayınları, 1997.
Bilgin, Nuri. Kimlik İnşası. İzmir: Aşina Kitaplar, 2007.
Boer, Diana, Fischer, Ronald, Strack, Micha, Bond, Michael, Lo, Eva, Lam, Jason. “How Shared Preferences in Music Create Bonds Between People: Values as the Missing Link”. Personality and Social Psychology Bulletin 37/9 (September 2011), 1159–71. https://doi.org/10.1177/0146167211407521.
Brooks, Tim. “RCA Victor”. Grove Music Online. Erişim Tarihi 9 Haziran 2021, https://0-www-oxfordmusiconlinecom.divit.library.itu.edu.tr/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000048247z
Burr, Vivien. Sosyal İnşacılık. Çev. Sibel Arkonaç. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
Cattell, Raymond B., Saunders, David R. “Musical Preferences And Personality Diagnosis: I. A Factorization Of One Hundred And Twenty Themes”. The Journal of Social Psychology 39/1 (1954), 3-24. https://doi.org/10.1080/00224545.1954.9919099
Çerezcioğlu, Aykut B. “İzmir Makedon Göçmenlerinde Etnik Kimliğin Bir İşaretleyicisi Olarak Müzik". Folklor/Edebiyat 16/62 (2010), 85-100.
Cornelius, Steven, Natvig, Mary. Music: A Social Experience. ABD: Routledge Press, 2012.
Dilmener, Naim. Bak Bir Varmış Bir Yokmuş (Hafif Türk Pop Tarihi) 3. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
Dürük, Filiz E. “Türk Popüler Müzik Üretimi ve Ürünlerindeki Karma Yapıyı Hazırlayan Toplumsal ve Müziksel Etkenler". Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 3/1 (June 2011), 33-42.
Eroğlu, Ömer. “Algılama”. Davranış Bilimleri. Eds. Ali. Şimşek, Ömer Eroğlu. 95-127. Konya: Eğitim Yayınları, 2013.
Erol, Ayhan. Popüler Müziği Anlamak: Kültürel Kimlik Bağlamında Popüler Müzikte Anlam. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2002.
Farabî, Ebû Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ. Kitâbü'l-Musika'l-Kebir. Eds. G. Abdülmelik Haşebe, Mahmûd Ahmed Hifni. Kahire: Dârü'l-Katibi'l-Arabi Yayınları, t.y.
Fiske, John. Popüler Kültürü Anlamak. Çev. Süleyman Irvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
Frith, Simon. “Music and Identity”. Questions of Cultural Identity. ed. Stuart Hall ve Paul Du Gay. 7/108-128. London: Sage, 1998.
Geldişen, Damla. Yetişkin Z Kuşağı Tüketicilerinin Üçüncü Dalga Kahvecilerdeki Sembolik Tüketiminin Değer Bazlı İncelenmesi: Eskişehir’de Bir Uygulama. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Gençel, Özge. “Müzikle Tedavi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 14/2 (2006), 697-706.
Grossberg Lawrence. “Identity Cultural Studies – Is That All There is?”. Questions of Cultural Identity. ed. Stuart Hall ve Paul Du Gay. 6/87-108. London: Sage, 1998.
Gül, Onur. Pazarlamada Müziğin Kullanılması Elazığ’daki Büyük Ölçekli Mağazalı Perakendeciler Üzerinde Bir Araştırma. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
Hargreaves, David J., North, Adrian, C. The Social and Applied Psychology of Music. UK: Oxford Press, 2008.
Hargreaves, David, MacDonald, Raymond, Miell, Dorothy. “Musical Identities” The Oxford Handbook of Music Psychology 2. baskı. Eds. Susan Hallam, Ian, Cross, Michael, Thaut. 775-789. New York: Oxford Press, 2016.
Hargreaves, David., Kemp, A., North, Adrian. “Social Psychology” Psychology of Music. Grove Music Online. Erişim Tarihi 13 Haziran 2021, https://divit.library.itu.edu.tr/wamvalidate?url=https%3A%2F%2F0-www-oxfordmusiconlinecom.divit.library.itu.edu.tr%3A443%2Fgrovemusic%2Fview%2F10.1093%2Fgmo%2F9781561592630.001.0001%2Fomo-9781561592630-e-0000042574
Hogg, Michael, A., Abrahams, Dominic. Social Identifications: A Social Psychology of Intergroup Relations And Group Processes. London: Routledge Press, 1992.
Işıktaş, Bilen – Tanar, Mehtap. "Kimlik Oluşumu Sürecinde Popüler Müziğin Etkisi". Istanbul Journal of Sociological Studies 0/ 51 (Kasım 2015), 31-49. https://doi.org/10.18368/IU/sk.42141 Jung, Carl Gustav. Dream Symbols of the Individuation Process. Ed. Suzanne Gieser. ABD: Princeton University Press, 2019.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi. Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2010.
Kernfeld, Barry. “Issue number”. Grove Music Online. Erişim Tarihi 9 Haziran 2021. https://0-doi-org.divit.library.itu.edu.tr/10.1093/gmo/9781561592630.article.J218400
Knobloch Silvia, Vorderer, Peter, Zillmann, Dolf. Der Einfludes Musikgeschmacks auf die Wahrnehmung moglicher Freunde im Jugendalter / The Impact Of Music Preferences On The Perception Of Potential Friends In Adolescence. Zeitschrift für Sozialpsychologie 31 (2000), 18–30, doi: https://doi.org/10.1024/0044-3514.31.1.18
Kurtişoğlu, Belma. “Müzik ve Roman Kimliği Üzerine Üç Örnek”. Porte Akademik 1/1 (2010), 27-34.
Kutlay, Evren Bilge. Müziğin Bir Pazarlama Elementi Olarak Tüketici Üzerinde Duygusal, Algısal Ve Davranışsal Etkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
Langmeyer, Alexandra, Guglhör-Rudan, Angelika, Tarnai, Christian. “What Do Music Preferences Reveal About Personality?”. Journal of Individual Differences 33/2 (2012), 119-130, doi: https://doi.org/10.1027/1614-0001/a000082
Meizel Katherine – Daughtry, J. Martin. “Decentering Music Sound Studies and Voice Studies in Ethnomusicology”. Theory for Ethnomusicology: Histories, Conversations and Insights. Eds. Harris M. Berger ve Ruth M. Stone. 176-204. New York: Routledge Press, 2019.
Menge, Aziz. Retro Pazarlama – Kayseri’deki Nostaljik Mekânlar Üzerine Bir Araştırma. Kayseri: Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
Moreno, Jacob L. Sosyometrinin Temelleri. Çev. Nurettin Şazi Kösemihal. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1961.
Myers, David G. Sosyal Psikoloji Onuncu Basımdan Çeviri. Ed. Serap Akfırat. Çev. Banu Cingöz Ulu, Gamze Sart, Görkem Durak, Meyrem Berrin Bulut, Serap Akfırat, Sinan Ulu. İstanbul: Nobel Yayınları, 2017.
Nettl, Bruno. The Study of Ethnomusicology: Thirty-one Issues and Concepts. ABD: University of Illiıonis Press, 2005.
Nettl, Bruno. Theory The Study of Ethnomusicology Thirty-one Issues and Concepts. Chicago: University of Illionis Press, 2005.
North, Adrian, C., Desborough, Lucy, Skarstein, Line. “Musical Preference, Deviance, and Attitudes Towards Music Celebrities”. Personality and Individual Differences 38 (2005b), 1903 – 1914.
North, Adrian, C., Hargreaves, David, J. “Brief Report: Labelling Effects on the Perceived Deleterious Consequences of Pop Music Listening”. Journal of Adolescents 28 (2005a), 433 – 440.
North, Adrian, C., Hargreaves, David, J. “Music and Adolescent Identity”. Music Education Research 1/1 (1999), 75-92.
North, Adrian, C., Hargreaves, David, J., Hargreaves, Jon J. “Uses of Music in Everyday Life”. Music Perception 22/1 (2004), 47 – 77.
North, Adrian, C., Tarrant, Mark, Hargreaves, David J. “The Effects of Music on Helping Behavior: A Field Study”. Environment and Behavior 36/2 (2003), 266 – 275.
Okyayuz, Şirin - Kaya, Mümtaz. “Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziğinin Oluşumunda Fransızcadan Çevrilen Şarkılarda ‘Yerli Ve Millî Aşk’a Dair”. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi 30 (2021), 133-150.
Önel, Mehmet. Retro Reklamların Satın Alma Üzerindeki Rolü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Özkan, İsmail H. “Hicaz”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim Tarihi 7 Haziran. 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/hicaz--musiki
Özkan, İsmail H. “Hüseynî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim Tarihi 8 Haziran. 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyni
Özkan, İsmail H. “Uşşak”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim Tarihi 9 Haziran. 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/ussak
Öztürk, Aydın, Tuğba. “Postmodernizmin Zaman Algısı: “Müzikte Nostalji Modası”. Medeniyet Sanat İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi 1 (2015), 31-42.
Rice, Timothy. Ethnomusicology: A Very Short Introduction. ABD: Oxford University Press, 2014.
Sağır, Adem – Öztürk, Barış. "Sosyolojik Bağlamda Müzik ve Kimlik: Karabük Üniversitesi Örneği”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/12 (2015), 121-154.
Sarıçiçek, Reyhan, Çokay-Çopuroğlu, Filiz, Korkmaz, İbrahim. “Brand Identity and Brand Image of Consumers in Retro Marketing Context: A Research on GAUN Academicians”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 16/2 (2017), 345-358. doi: 10.21547/jss.300703
Schäfer, Thomas, Fee Auerswald, Ina Kristin Bajorat, Nika Ergemlidze, Katharina Frille, Jonas Gehrigk, Anastasia Gusakova, Sari, Sema, Schramm, Anne, Walter, Carolina, Wilker, Tanja. “The Effect of Social Feedback on Music Preference”. Musicae Scientiae 20/ 2 (June 2016), 263–68. https://doi.org/10.1177/1029864915622054.
Schulkin, Jay. Reflections on the Musical Mind: An Evolutionary Prespective. ABD: Princeton University Press, 2013.
Şan, Mustafa Kemal. “Zygmunt Bauman: Modernlik ve Postmodernlik Arasında Sosyolog”. Istanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3/11 (2012), 63-90.
Şenel, Onur. “Müzi̇k Terci̇hi̇ni̇n Karmaşık Arka Planı". Journal of International Social Research 7/30 (2014), 213–227.
Şenel, Onur. “Problem Müzik Kavramı ve Bir Problem Müzik Türü Olarak Arabesk”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 2/1, (Mart 2014), 209-214.
Şentürk, Rıdvan. Müzik ve Kimlik. İstanbul: Küre Yayınları, 2016.
Shepherd, Daniel, Sigg Nicola. “Music Preference, Social Identity, and Self-Esteem”. Music Perception 32/5 (2015), 507–514. doi: https://doi.org/10.1525/mp.2015.32.5.507
Sigg, Nicola. An Investigation into The Relationship Between Music Preference, Personality And Psychological Wellbeing. Avusturalya: Auckland University of Technology, Doktora Tezi, 2009.
Şimşek, Hasan – Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 2016.
Sloboda, John A. “Music in Everyday Life: The Role of Emotions”. Series in Affective Science. Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications. Eds. Patrik N. Juslin John A. Sloboda. 493-515. ABD: Oxford University Press, 2010.
Snježana Dobrota, Ercegovac, Ina Reić E. “The Relationship Between Music Preferences of Different Mode and Tempo and Personality Traits – Implications for Music Pedagogy. Music Education Research 17/2 (2015), 234-247, doi: 10.1080/14613808.2014.933790
Tajfel, Henri. “Social categorization, English manuscript of “La categorization sociale” Ed. Serge Moscovici Introduction A La Psychologie Sociale. 1: 272-302. Paris: Larousse, 1972.
Tarrant, Mark, Hargreaves, David J., North Adrian C., “Social Categorization, Self Esteem and the Estimated Musical Preferences of Male Adolescents”. The Journal of Social Psychology 141 (2001), 565-581.
Tarrant, Mark, North, Adrian, C., Hargreaves, David J. “Youth Identity and Music”. Musical Identities 13 (2002), 134-150.
Yavaşça, Alaeddin. “Bûselik”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim Tarihi 9 Haziran. 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/buselik
Yenen, İbrahim. “Din, Müzik ve Kimlik Bağlamında Türkiye'de İslami Popüler Müzik”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 5/2 (2016), 1-25, https://doi.org/10.7596/taksad.v5i2.517