Âyet Sayılarındaki İhtilafların Sûrelere Göre Tespiti

Yüce kitabımız Kur’ân-ı Kerîm’in mûcizeliğine ve eşsizliğine birer delil olan âyet-i kerîmelerin, sûre içinde ve Kur’ân’ın tamamında var olan sayılarıyla ilgili farklı rakamlar dile getirilmiştir. Bu durum Ulûmu’l-Kur’ân konuları içinde, Kur’ân’ı Kerîm’e ziyâde ve noksanlık gibi tahrifatlara imkân vermeyecek bir şekilde kaideleri, esasları tespit edilen bir ilim olan Âddü’l-Ây başlığında, Hz. Peygamber’e, onun ashabına isnâdı sabit bir ilimle ele alınmıştır. Kur’ân harflerinin kelimelerinin, ayetlerinin ve sûrelerinin adedini irdeleyen bu ilimde, İslam âlimleri bu konuyu derinlemesine ele almışlar ve değişik görüşler dile getirmişlerdir. Genel kabule göre 6666 sayısı öne çıksa da bu doğru bir rakam değildir ve mevcut mushafta âyet sayısı 6236’dır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân-ı Kerîm Okuma ve Kırâat İlmi, Kur'an, sûre, âyet, sayı, ihtilaf

Identifying Disputes about the Number of the Qurʾānic Verses according to Sūrahs

Different accounts have been said about the numbers of the verses, which are evidences for the miraculous and the uniqueness of our holy book, the Quran, within the surah and throughout the Qur’an. This situation has been handled with a science titled ‘Add al-Āyy among the Qur’anic sciences, which is a science whose rules and principles are determined in a way that does not allow for distortions such as addition to or incompleteness for the Qur’an and this has been dealt with an uninterrupted chain to the Prophet and the companions. In this science, which examines the number of the letters, words, verses and surahs in the Qur’an, Islamic scholars have dealt with this issue in detail and put forward different opinions. Although the number 6666 stands out generally, this is not an accurate number and the exact number of verses in available Muṣḥaf is 6236.

Keywords:

Qurʾān Recitation and Qirāʾa Science, Quran, surah, âyah, number, dispute,

PDF

___

Akdemir, Mustafa Atilla. Addü’l-Ay İlmi ve Ebu Amr ed-Dani’nin Kitabu’l-Beyan fi Addi Ayi’l-Kur’ân Adlı Eserinin Tanıtımı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
Akdemir, Mustafa Atilla. “Aşere Takrib Eğitimi ve Uygulama Farklılıkları”. Mushaflariinceleme.diyanet. Erişim 27 Nisan 2021.https://mushaflariinceleme.diyanet.gov.tr/Documents/A%C5%9EERE%20TAKR%C4%B0B%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%C4%B0%20VE%20UYGULAMA%20FARKLILIKLARI-(Do%C3%A7.%20M.%20Atilla%20AKDEM%C4%B0R).pdf
Âlûsî, Ebu’l Fadl Muhammed. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîmi ve’s-Seb’ıl-Mesânî. 30 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsîî’l-Arabî, 2. Basım, ts.
Atik, Kemal. “Ayet ve Sûrelerin Tevkîfîliği Meselesi”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (1989), 201-218.
Bedir, Yasin. İbrahim b. Halil el-Ca’berî’nin Hayatı ve el-Meded fî Marifeti’l-Aded İsimli Eserinin Değerlendirilmesi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Târihi. Bursa: Emin Yayınları, 2. Basım, 2014.
Ca‘berî, İbrâhim b. Ömer. el-Meded fî marifeti’l-aded. Süleymaniye Kütüphanesi, Çelebi Abdullah Efendi, 13/3.
Ca‘berî, İbrâhim b. Ömer. Husnü’l-meded fî fenni’l-aded. thk. Cemal b. Seyyid Rıfâ’î eş-Şâyib. Mısır: Mektebetü Evlâdü’ş-Şeyhi lit-Türâsi, 3. Basım, 2005; Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Efendi, 362/2; Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye, nr. 18/1.
Çetin, Abdurrahman. Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerim Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2. Basım, 2012.
Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları. 42. Basım, 2017.
Çetin, Abdurrahman. Yedi Harf ve Kıraatler. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd. Tâcü’l-luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdülğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyin, 2. Basım, 1956.
Dânî, Ebû Amr Osman b. Said. el-Beyân fî Âddi Âyi’l-Kur’ân. Nşr. Ġânim Kaddûri el-Hamed. Kuveyt: Merkezü’l-Mahtûtât ve’t-Türâs ve’l-Vesâik, 1994; Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye, 18/3; Süleymaniye Kütüphanesi, İbrâhim Efendi, 14/3; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, A/ 2085.
Dimyatî, Ahmed b. Muhammed el-Bennâ. İthâfü fuzalâi’l-beşer bi’l-Kırââti’l-erbeati aşer. thk. Şa’ban Muhammed İsmail. 3 Cilt. Beyrut: Dâr-u ibn Hazm, 2010.
Duman, Zeki - Altındağ, Mustafa. “Hurûf-ı Mukattaa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/401. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Isfahânî, Râğıb. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvan Adnan Dâvûdî. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 4. Basım, 2009.
İbn Âşur, Muhammed Tahir. Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Meârif ts.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed. Kitâbüt-tabakâti’l-kebîr. nşr. Ali Muhammed Amr. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 2001.
İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fî’l-kırââti’l-Aşr. nşr. Ali Muhammed ed-Dabbâ’. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ılmiyye, 4. Basım, 1971.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman. Funûnu’l-efnân fî acâibi Ulumi’l-Kur’ân. thk. Salah b. Fethi Helal. Beyrut: Müessesetü’l-kütübü’s-segâfiyye, 2001.
Kâdî, Abdulfettah. Mürşidü’l-hullân ilâ ma’rifeti âddi âyi’l-Kur’ân. nşr. Abdurrazzak Ali İbrahim. Beyrut: Mektebetü Asriyye, 1989.
Keskin, Hasan. “Âyetlerin Sayısı Hakkındaki İhtilaf Nedenleri”. Cumhûriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2009), 49-67.
Keskioğlu, Osman. Nüzûlünden Günümüze Kur’ân-ı Kerim Bilgileri. Ankara: TDV Yayınları, 7. Basım, 2010.
Karaman, Fikret vd.. Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2007.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Cami’ li ahkami’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Maşalı, Mehmet Emin. Kur’ân Tarihi. Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2015.
Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccac. el-Câmiu’s-Sahîh. nşr. Muhammed Fuat Abdülbaki. b.y.: Dâru’l-kütübi’l-Arabiyye 1955.
Nesâî, Ebû Abdurrahman b. Şuayb. es-Sünen. Mısır: y.y., 1964.
Nesefî, Ebü’l-Berâkât Abdullah b. Mahmut. Medârikü’t-tenzîl ve hakâikü’t-te’vîl. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1998.
Pâlûvî, Hamid b. Abdülfettah. Zübdetü’l-‘irfân. İstanbul: Âsitâne Yayınları, ts.
Sehâvî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed. Cemâlu’l-Kurrâ ve Kemâlü’l-İkrâ. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. 2 Cilt. Mısır: Mektebetü’t-Türâs, 1987.
Sâbûnî, Muhammed Ali. Tefsîru Âyâti’l-Ahkâm. 2 Cilt. Dımeşk: Mektebetü’l-Ğazzâlî, 3. Basım, 1980.
Subhi, es-Sâlih. Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyin, 10. Basım, 1977.
Suyutî, Celaluddin. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 8. Basım, 2016.
Temel, Nihat. Kur’ân Kıraatında Vakf ve İbtidâ. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2016.
Yılmaz, Mehmet Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münasebet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn. 3 Cilt. Mısır: Mektebetü Vehbe, 2000.
Zehebî, Şemsüddîn Ebî Abdillâh Muhammed b. Ahmed. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Haydarabat: Dâiretü’l-ma‘arif, 1958.
Zemahşeri, Ebu’I-Kasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki’t-tenzil ve uyüni’l-ekavil fi vücûhi’t-te’vil. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 8. Basım, 2009.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü dârü’t-türâs, 1984.
Zürkânî, Muhammed Abdülazım. Menâhilü’l-ırfân fî Ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. b.y.: Matbaatü Îsa’l-Bâyi’l-Halebî, ts.