Yeniden Tesis Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinde Yazışma Sistemi

II. Mahmud Osmanlı daimî elçiliklerinin yeniden tesis sürecini 1832 yılında başlatarak Avrupa başkentlerine elçiler gönderdi. Bu çalışmada, söz konusu süreçte Osmanlı elçiliklerinin yazışma sistemi gibi şimdiye kadar üzerinde yeterince durulmamış önemli bir konu arşiv malzemeleri ışığında açıklanmaktadır. Bu çerçevede elçiliklerin yazışma sisteminin temel parametrelerinin tespitine çalışılmakta ve Babıâli ile elçilikler arasında yazışmaların gerçekleşme biçimleri, özel yazışmalar, mektupların taşınmasında kullanılan yöntemler ve güzergâhlar, yazışmada güvenlik sorunları ve şifreli yazışma gibi hususlar ortaya konulmaktadır. Makalede ayrıntılı bir şekilde bilgi verilen diğer bir konu ise Osmanlı elçilerinin merkezle yaşadıkları iletişim sorunlardır. Bu çerçevede Osmanlı elçilerinin raporlarından elde edilen bilgiler ışığında ortaya çıkan aksaklıklar ve bunların hangi biçimde çözüme kavuşturuldukları örneklerle açıklanmaktadır.

Embassies Correspondance System in Ottoman Permanent during the Restoration Period

Mahmud II has restarted the Ottoman permanent embassies since 1832 and ambassadors were sent to European capitals. This paper attempts to shed light on a slightly concerned issue of correspondence system between ambassadors under the auspices of archive sources. In this respect, the fundamentals of ambassador's correspondence system are illuminated and the issues such as types of correspondences between ambassadors. Sublime Porte, private correspondence, the methods used to carry letters and itineraries, security problems during correspondence and cryptocorrespondence will be regarded as well. The article also gives in-depth information on the problems of Ottoman ambassadors vis-a-vis the central authority. Within this scope, the problems and the types of solution methods will be explained by examples in line with the information obtained from the reports of Ottoman ambassadors.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
HAT (Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi)
A. AMD (Bab-ı Asafi Amedi Kalemi)
AKALIN, Şahabeddin, "Mehmed Namık Paşa", Tarih Dergisi, IV/7, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1953, s. 127-147.
AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform, Eren Yayınları, İstanbul 1993.
BAYSUN, Cavid, "Mustafa Reşid Paşa'nın Paris ve Londra Sefaretleri Esnasındaki Siyasî Yazıları", Tarih Vesikaları, I/1, Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul 1941, s. 30-44
________, "Mustafa Reşit Paşa'nın Siyasî Yazıları", Tarih Dergisi, VI/9, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1954, s. 40-52.
DÖNMEZ, Ahmet, "Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Avrupa'da Yeniden Tesisi 1832-1841", Fahir Armaoğlu Armağanı, (ed. Ersin Embel), TTK Yayınları, Ankara 2008, s. 153-182.
KARAL, Enver Ziya, Selim III'ün Hat-tı Hümayunları Nizam-ı Cedit (1789-1807), TTK Yayınları, Ankara 1946.
KURAN, Ercüment, Avrupa'da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasî faaliyetleri (1793-1821), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1988.
_______, "Osmanlı Devletinin Londra Maslahatgüzarı Mehmed Sıdkı Efendi", İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya Armağan, TTK Yayınları, Ankara 1976, s. 38-43
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1994.
POOLE, Stanley Lane, Lord Stratford Canning'in Türkiye Anıları, (çev. Can Yücel), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
POTYEMKIN, Vlademir, Uluslararası İlişkiler Tarihi, I, (çev. Atilla Tokatlı), May Yayınları, İstanbul 1977.
SHAW, Stanford J. - Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, E Yayınları, İstanbul 2000.
ORTAYLI, İlber, "Osmanlı Diplomasisi ve Dışişleri Örgütü", Tanzimat'tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, I, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s. 278-281.
UNAT, Faik Reşit, Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, TTK Yayınları, Ankara 1968.
UZUNÇARŞILI, İbrahim Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, TTK Yayınları, Ankara 1988.
YALÇINKAYA, Mehmed Alaaddin, "Sir Robert Ainslie'nin İstanbul Elçiliği (1776- 1794)", Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 31, İstanbul 2008, s. 127-159.