Oğuz ŞENTÜRK

XVI. YÜZYILDA BÖRKLÜCE TAİFESİ VE İSKÂNI

Börklüce taifesi Harzemşah Devleti’nin yıkılmasıyla birlikte Moğol baskısı sonucu Anadolu’yagelen Harezm Türklerinden olduğu görülmektedir. Moğol baskısından kaçan diğer Türkmen unsurlargibi Anadolu’nun belirli bir hattı boyunca batıya doğru hareket ederek kendi adını taşıyan yeniyerleşim birimleri kurdukları anlaşılmaktadır. Taifenin bu hareketliliği sadece Anadolu ile sınırlıkalmayıp Balkanlara doğru hareket etmişlerdir. Böylece taife hem Batı Anadolu’da hem deBalkanlarda bölgenin Türkleşmesinde ve terk edilmiş toprakların şenlendirilmesinde önemli roloynadıkları söylenebilir. Börklüce taifesinin göç hareketini doğudan batıya takip ettiğimizdeAnadolu’da Maraş, Adana, Tarsus ve Manisa, Balkanlarda ise Pravadi, Şumnu, Selanik ve Varna gibiönemli şehirlerde izlerine rastlamak mümkündür.

Börklüce Community and Settlement in the 16th Century

With the collapse of the Harzemshah State, the Börklüce community is one of the Khwarezm Turks who came to Anatolia as a result of the Mongolian oppression. Like other Turkmen elements fleeing from the Mongol oppression, it is understood that they moved to the west along a certain line of Anatolia and establish new settlements bearing their own name. This activity of the community was not limited to Anatolia but they moved towards the Balkans. Thus, the community can be said to play an important role in the Turkification of the region and in the revitalization of abandoned lands both in Western Anatolia and the Balkans. When we follow the migration movement of Börklüce community from east to west, it is possible to see traces in important cities such as Maraş, Adana, Tarsus and Manisa in Anatolia and Pravadi, Shumen, Thessaloniki and Varna in the Balkans.

PDF

___

1 Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi
BOA, TD.382.
BOA, TD.165.
BOA, A.DVNS.MHM.d.074.
2 Tapu-Kadastro Arşivi
TKGM, TD.115.
3 Telif Eserler
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 27 Defter-i Hâkânî Dizisi: II, 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) , Ankara 1995.
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 40 Defter-i Hâkânî Dizisi: IV, 998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kâdiriyye Defteri (937/1530) II , Ankara 1999.
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 59 Defter-i Hâkânî Dizisi: VII, 370 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-İli Defteri (937/1530) II , Ankara 2002.
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:, Osmanlı Yer Adları II, Anadolu, Karaman, Rum, Diyarbakır, Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530-1556), Ankara 2013.
Köylerimiz, Ankara Başbakanlık Basımevi D.S.İ, Ankara 1968.
DİNDAR, Bilal, “Bedreddin Simâvî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.5, İstanbul 1992, s. 331-334.
EMECEN, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
Gökmen, Ertan, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Demirci Kazası (İdarî, Sosyal ve Ekonomik Açıdan), (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2000.
GÖKÇE, Turan, XVI-XVII. Yüzyıllarda Lazıkiyye (Denizli) Kazası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
GÖKPINARLI, Abdülbaki, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin ve Manâkıbı, Kapı Yayınları, İstanbul 2017.
HALAÇOĞLU, Yusuf, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar(1453-1650), Türk Tarih
Kurumu Yayınları, Ankara 2009. HALAÇOĞLU, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
KAYA, Abdullah, “Başlangıcından 1071’e Kadar Türklerin Anadolu’ya Akınları Hakkında Bir Değerlendirme”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl:18, S.59, 2014, s. 211-232.
KAYAPINAR, Ayşe, “Osmanlı Döneminde Rumeli’de Bir Nahiye Merkezi: Pravadi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXX/1, 2015, s. 121-148.
KIEL, Machiel, “Pravadi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.34, İstanbul 2007, s. 339-340.
KIEL, Machiel, “Şumnu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.39, İstanbul 2010, s. 227-230.
KIEL, Machiel, “Varna”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.42, İstanbul 2012, s. 524-527.
KOÇ, Yunus, “Ömer Lütfi Barkan’ın Tarihsel Demografi Çalışmalarına Katkısı ve Klasik Dönem Osmanlı Nüfus Tahririnin Sorunları”, Bilig, S.65, 2013, s. 177-202.
ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretleri İskân Tesebbüsü (1691-1696), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınevi, İstanbul 1963.
OCAK, Ahmet Yaşar, “Anadolu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.3, İstanbul 1991, s. 110-116.
OCAK, Ahmet Yaşar, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler 15-17.Yüzyıllar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2014.
ÖZDEMİR, Fatih, TD 82 Numaralı Tahrir Defterine Göre Şumnu Nahiyesi, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2015.
SAVAŞ, Saim, “Dedebâali Cemaati ve Uşak Kazası Dedebalılar Köyü”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Denizli 2018, s. 243-262.
SAVAŞ, Saim, “Dedebalıların İzinde II: Dedebalı Zaviyesi ve Harmancık Kazası Dedebalı Karyesi”, Vakıflar Dergisi, 80.Yıl Özel Sayısı, Ankara 2019, s. 211-243.
SÜMER, Faruk, “Bayındır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.5, İstanbul 1992, s. 245-246.
SÜMER, Faruk, Oğuzlar: Türkmenler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2017.
SÜREYYA, Mehmet, Sicill-i Osmani, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, C.2, İstanbul 1996.
ŞAHİN, İlhan- Feridun Emecen, “Anadolu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.3, İstanbul 1991, s. 124-126.
TURAN, Şerafettin, “Davud Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.5, İstanbul 1992, s. 37-38.
TÜRKAY, Cevdet, Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak Aşîret ve Cemâatlar, İşaret Yayınları, İstanbul 2005.
Şeyh Bedreddin, Varidat, Haz.: Cemil Yener, Milenyum Yayınları, İstanbul 2017.
http://sosyodenemeler.blogspot.com/2017/12/bortluce-turbeleri-manisa-kula-bortluce.html, (E.T. 20.06.2019).
devletarsivleri.gov.tr, (E.T. 20.06.2019).
https://www.koylerim.com/kula-bortluce-koyu-304879h.htm, (E.T. 20.06.2019). http://sozluk.gov.tr/ (E.T. 20.06.2019).
Mustafa Şentürk, Baba Adı: Rıfat, Doğum Tarihi:17.07.1968