Turkish nationalists and the ottoman ımperial legacy

Bu makale Cumhuriyetin ilk döneminden Soğuk Savaş sonuna kadar olan dönemde Türk milliyetçilerinin Osmanlı imparatorluk mirasına yaklaşımlarını konu edinmektedir. Kemalist devlet ulus oluşturma aşamasında laik Türk ulus devleti çizgisini koruyabilmek için Osmanlı imparatorluk mirasından yararlanmamıştı. Rıza Nur ve Nihal Atsız tarafından yönlendirilen resmi milliyetçi söylemin dışındaki ırkçı miliyetçiler de Osmanlı çok kültürlülüğünü zayıflık olarak göstermekteydiler. Ayrıca dönemin milliyetçi kaynaklarında Türk olmayan devşirme yönetici tabakasının katkıları küçümsenmiş imparatorluk adeta millileştirilmişdi. Ancak cumhuriyet rejiminin güçlenmesinden sonra Kemalist devlet Osmanlı imparatorluk mirasını yükselen sosyalist tehtide karşı kullanmıştır. İslama sıcak bakan milliyetçiler imparatorluk mirasını milliyetçiliği güçlendirecek önemli bir siyasi araç olarak gördükleri gibi bu mirası İslam mirası ile birleştirerek İslam ve milliyetçiliğin bir araya gelmesine zemin hazırladılar. Milliyetçilerce yaratılan dindar Osmanlı Müslümanı imajı potensiyel milliyetçiler için bir örnek model oldu. Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik herhangi bir eleştiri de bu örnek modele yapılan bir saldırı olarak görüldü. Bu durum yalnızca Osmanlı İmparatorluğu ve onun mirası üzerine yapılacak olan objektif akademik çalışmaları geciktirdi.

Türk milliyetçileri ve osmanlı imparatorluk mirası

This article covers how Turkish nationalists approached the Ottoman imperial legacy from the early republican period to the end of the Cold War. In order not to discredit the secular Turkish nation-state, the Kemalist republic did not rely on the Ottoman imperial legacy in its national construction. Led by Rıza Nur and Nihal Atsız, chauvinist nationalists outside the grip of the state targeted the multiculturalism of the Ottomans as its weakness. Nevertheless, all nationalists Turkified the empire in their narratives and belittled the contributions of the non-Turkish ruling elite (devshirme). Only after the republic was solidified, did the Kemalist state use the Ottoman imperial legacy cautiously against the rising threat of socialism. Pro-Islamic nationalists found the imperial legacy as a useful political tool to boost up nationalism and combined it with its Islamic legacy paving the road for the reconciliation of Islam and nationalism. The religious Ottoman Muslim image nationalists created became an ideal role model for potential nationalists. Any criticism of the Ottoman Empire was seen as an attack on this role model. This predicament only delayed the objective, academic study of the Ottoman Empire and its legacy.

PDF

___

AKANSEL, Mustafa Hakkı, “Türk Irkının İstikbali Büyüktür” Tanrıdağ, 1:3, May 1942: 4-7.
AKANSEL, Mustafa Hakkı. “Türkler Vahşi midir” Tanrıdağ, 1:7, June 1942: 9-10.
AKANSEL, Mustafa Hakkı. “Yabancı Kan ve Devletlerin Batması,” Tanrıdağ, 1:8, June 1942: 5-7.
AKANSEL, Mustafa Hakkı. “Türk Milletinin Yükselmesine Ait Düşünceler” Kızılelma, 11, January 9, 1948: 6.
AKANSEL, Mustafa Hakkı. “Türk Milletinin Yükselmesine Ait Düşünceler II” Kızılelma, 12, January 16, 1948: 5 and 13.
AKGÜNDÜZ, Ahmet. Belgeler Gerçekleri Konuşuyor (1). İzmir: Nil Yayınları, 1989.
AKGÜNDÜZ, Ahmet. Belgeler Gerçekleri Konuşuyor (2). İzmir: Nil Yayınları, 1990.
AKGÜNDÜZ, Ahmet. “Kardeş Katli Meselesi 1- Kardeş Katli Meselesi ve Osmanlı Kanunnâmeleriyle Alâkalı Bazı İtirazlara Cevaplar,” http://www.osmanli.org.tr/en/dosyaara.php?bolum=2&id=98 Retrieved on October 31, 2012.
ATSIZ, Nihal. “Türk Tarihine Bakışımız Nasıl Olmalıdır?” Çınaraltı, 1, August 9, 1941.
ATSIZ, Nihal. “Türk Tarihine Bakışımız Nasıl Olmalıdır?” in Nihal Atsız. Edt. Türk Tarihinde Meseleler. Istanbul: Baysan Basım ve Yayın, 1992: 11.
ATSIZ, Nihal. “Varna Meydan Savaşı” Çınaraltı, 15, November 15, 1941.
ATSIZ, Nihal. “Varna Meydan Savaşı” Nihal Atsız. Edt. Türk Tarihinde Meseleler. Istanbul: Baysan Basım ve Yayın, 1992:73-80.
ATSIZ, Nihal.“Osmanlı Padişahları” Tanrıdağ, 1:10, July 1942: 6-7.
ATSIZ, Nihal. “Ülkücüler Saldırıcıdır” Orhun, 14: 1, February 1, 1944.
ATSIZ, Hüseyin Nihal. “Ülkücüler Saldırıcıdır” Türk Ülküsü. Nihal Atsız. Edt. Istanbul: İrfan Yayımcılık, 2003: 73-80.
ATSIZ, Nihal. “Osmanlı Padişahları II” Tanrıdağ, 1:11, July 1942: 8-10.
ATSIZ, Nihal. Türk Tarihinde Meseleler. Istanbul: Baysan Basım ve Yayın, 1992.
ATSIZ, Nihal. “Abdülhamid Han (= Gök Sultan)” in Nihal Atsız. Edt. Türk Tarihinde Meseleler. Istanbul: Baysan Basım ve Yayın, 1992:81-88.
BAHADIROĞLU, Yavuz, “ „Osmanlı Devleti mi, „Osmanlı İmparatorluğu‟ mu?” Vakit, July 13, 2010: http://www.timeturk.com/tr/makale/yavuz-bahadiroglu/osmanli-devleti-mi-osmanli-imparatorlugu-mu.html Retrieved on October 30, 2012.
BALCI, Tamer. “From Nationalization of Islam to Privatization of Nationalism: Islam and Turkish National Identity,” History Studies 1:1 (2009) 82-107.
BALCI, Tamer. “The Rise and Fall of Nine Lights Ideology,” Politics, Religion & Ideology, 12: 2 (June 2011): 145-160.
BAŞGİL, Ali Fuad. “Millet Milliyet Milliyetçilik‟ Türk Yurdu, 271, March 1959: 3-5.
BUHARALI, Nebil. “Bir Yanlışlığın Düzeltilmesi,” Tanrıdağ, 1:12, July 1942: 12.
COPEAUX, Etienne. Tarih Ders Kitaplarında Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine 1931-1993. Translated from French by Ali Berktay. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
D., “Muhaç Meydan Muharebesi‟nin 400‟üncü Yıldönümü,” Türk Yurdu, 4:23, November 1926: 422-431.
DANİŞMEND, İsmail Hâmi. Osmanlı Devlet Erkânı. Istanbul: Türkiye Yayınevi, 1971.
ERSANLI, Büşra Behar, İktidar ve Tarih: Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929- 1937). Istanbul: Afa Yayıncılık, 1992.
GALİB, Reşit. “Türk Irk ve Medeniyet Tarihine Umumi bir Bakış” in Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar Müzakere Zabıtları. Ankara: T.C. Maarif Vekaleti, 1932: 99- 193.
GÖZLER, Hamidoğlu H. Fethi, “İnsan ve Din,” Orkun, 64, December 21, 1951: 11.
GÜNALTAY, Şemsettin. “İslam Medeniyetinde Türklerin Mevkii” in Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar Müzakere Zabıtları. Ankara: T.C. Maarif Vekaleti, 1932: 289- 307.
GÜNALTAY, İemsettin. “İslam Dünyasının İnhitatı Sebebi Selçuk İstilası mıdır?” in İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul 20-25 Eylül 1937. Istanbul: Kenan Matbaası, 1943: 350-366.
HOBSBAWM, Eric J. Hobsbawm. Nations and Nationalism since 1780: Programme, Myth, Reality. Cambridge: Cambridge University Press.
İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul 20- 25 Eylül 1937. Istanbul: Kenan Matbaası, 1943. “Imperium” The Latin Dictionary. Retrieved on October 30, 2012. http://latindictionary.wikidot.com/noun:imperium,
İNALCIK, Halil. An Economic and Social History of the Ottoman Empire, Volume One: 1300- 1600. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
İNALCIK, Halil and Donald QUATAERT. An Economic and Social History of the Ottoman Empire, Volume Two: 1600-1914. Edt. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
İNÖNÜ, İsmet. “İnkılap Kürsüsünde İsmet Paşa‟nın Dersi” in Atatürk Devri Fikir Hayatı I. Edt. Mehmet Kaplan, İnci Enginün, Zeynep Kerman, Necat Birinci, Abdullah Uçman, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1992: 264-274.
İZMİRLİ, İsmail Hakkı. “Peygamber ve Türkler” in İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul 20-25 Eylül 1937. Istanbul: Kenan Matbaası, 1943: 1013-1044.
İZMİRLİ, İsmail Hakkı. “İark kaynaklarına Göre Müslümanlıktan Evvel Türk Kültürünün Arap Yarımadasındaki İzleri” in İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul 20-25 Eylül 1937. Istanbul: Kenan Matbaası, 1943: 280-289.
KAFESOĞLU, İbrahim. “Selçuklular”,in İslam Ansiklopedisi, no. 104-105, V. 10. Istanbul: MEB, 1980: 353-416
KAFESOĞLU, İbrahim. Tahlil ve Tenkit: Türk Tarihinde Moğollar ve Cengiz Meselesi. Istanbul: Osman Yalçın Matbaası, 1953.
KISAKÜREK, Necip Fazıl. Vatan Haini Değil Büyük Vatan Dostu Vahidüddin. Istanbul: Büyük Doğu Yayınları, 1976 [1968].
KÖPRÜLÜ, M. Fuad. Origins of the Ottoman Empire. Trans. and Edt. Gary Leiser. New York: SUNY Press, 1992.
LEWIS, Bernard. “Osmanlı İmparatorluğu ve İslamiyet” Translated by İinasi Siber, Türk Yurdu, 11: 281, February 1960: 5-7.
LEWIS, Bernard Lewis. Istanbul and the Civilization of the Ottoman Empire. Norman: University of Oklahoma Press, 1963.
“List of Ottoman Grand Viziers”http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Ottoman_Grand_Viziers, Retrieved on October 16, 2012.
MİMAR Hikmet, “Türk Mimarisinde Bursa-İznik Evleri,” Türk Yurdu, 3:23, February 1929: 34-37.
NUR, Rıza. “Türk Nasyonalismi” Tanrıdağ, 1:1, May 1942: 4-6.
PERİNÇEK, Doğu. Edt. Türk Tarihinin Ana Hatları: Kemalist Yönetimin Resmi Tarih Tezi. Istanbul: Kaynak Yayınları, [1930] 1999.
SANÇAR, Necdet. “Türk, Ordu ve Savaş” Tanrıdağ, 1:3, May 1942: 8-9.
SANÇAR, Necdet. “3 Mayıs‟ın Manası” in Necdet Sançar. Edt. Türkçülük Üzerine Makaleler. Ankara: Töre-Devlet Yayınevi, 1976: 30-33.
SANÇAR, Çiftçioğlu Nejdet, “Osmanlı ve Padişah Düşmanlığı” Orkun, 53, October 5, 1951: 6-7.
SHAW, Stanford J. and Ezel Kural Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Vol 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1977.
TATLISU, Ali O. “Kurandan Hikmetler” Kızılelma, 13, February 13, 1948: 5;
TATLISU, Ali O. “Kurandan Hikmetler” Kızılelma, 14, February 27, 1948: 5 and 13.
TOGAN, Zeki Velidi. Kur’an ve Türkler “The Qur’an and the Turks”. Istanbul: Kayı Yayınları, 1971.
TOGAN, Zeki Velidi. Moğollar, Çingiz ve Türkler. Istanbul: Arkadaş Matbaaası, 1941.
TORUNLAR, Mehmet - Erol Çelik. Edt. Bulgaristan’a Satılan Evrak ve Cumhuriyet Dönemi Arşiv Çalışmaları. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 1993.
TUNCER, Hüseyin. Türk Yurdu Bibliografyası (1911-1992). Izmir: Akademi Kitabevi, 1993.
TUNCER, Sıtkı. “Milliyetçiliğimiz Nasıl Olmalıdır?” Tanrıdağ, 1:10, July 1942: 9-10.
TURAN, Osman. “İstanbul‟un Fethi ve Tarih” Türk Yurdu, 1: 234, July 1954: 30-35.
TURAN, Osman. “The Ideal of World Domination among the Medieval Turks” Studia Islamica 4, (1955): 77-90.
TURAN, Osman. Türk Cihan Hakimiyeti Mefkûresi Tarihi: Türk Dünya Nizamının Milli İslami ve İnsani Esasları. Istanbul: Istanbul Matbaası, [1969] 2005.
III. Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 15-20 Kasım 1943.
ULUDAĞ, Osman İevki. “Tıb İlmi ve Osmanlı Türkleri” in İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul 20-25 Eylül 1937. Istanbul: Kenan Matbaası, 1943: 705-734.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı. Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988 [1965].
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti Saray Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988 [1945].
YILMAZ, Metin Yılmaz. “Göreceli Tarih Anlayışına Bir Örnekleme: Bağdat Kütüphanesi Gerçekten Tahrip Edildi mi?” EKEV Akademi Dergisi, 8:18, Winter 2004: 319-342.