Çatışmadan ateşkese osmanlı-ispanyol ilişkileri (1301-1581)

Birbirine benzer tarihi tecrübeleri olan Osmanlı ve İspanya devletleri, Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından itibaren karşı karşıya gelmeye başlamışlardır. Osmanlı-İspanyol çatışması, İspanyol krallıklarının Bizans’a ve Arnavutluk’a ve Osmanlıların Endülüs Müslümanlarına yaptıkları yardımlar nedeniyle şiddetlenmiştir. Taraflar arasında ilk zamanlardaki ufak çaplı çatışmalar ve savaşlar, 16. yüzyılda yerini büyük savaşlara bırakmıştır. İki ülke arasında bazı yakınlaşmalar gerçekleşmesine ve hatta barış görüşmeleri yapılmasına rağmen, Osmanlıların ve İspanyolların dünya hâkimiyeti düşüncesi ile hareket etmeleri, bu yakınlaşmaların başarısız olmasına neden olmuştur. İki taraf arasındaki çatışma süreci, 1581 yılında imzalanan ateşkes antlaşmasına kadar devam etmiştir.

Ottoman-spanish relations from struggle to truce (1301-1581)

The Ottoman Empire and Spain had survived through similar historical experiences and had confronted each other since the early years of the Ottoman Empire. The Ottoman-Spanish struggle intensified as the Spanish kingdoms extended military aids to the Byzantine Empire and Albania while the Ottomans sent help to Muslims in Spain. The minor clashes in the earlier periods between these two states were followed by major wars in the 16th century. Although there had been rapprochements and peace negotiations between the two states, none of the peace attempts were completed successfully because both the Ottoman Empire and Spain had a desire to establish world political domination. Eventually, the struggle period between the Ottoman Empire and Spain ended with a truce in 1581.

PDF

___

ANDERSON, R. C., Naval Wars in the Levant 1559-1853, Liverpool University Press, Liverpool, 1952.
ARIKAN, Muzaffer - Paulino Toledo, “Türk Deniz Tarihi ile İlgili Belgeler III, İspanya, Kuzey Afrika ve Barbaros Hayreddin Paşa”, AÜ OTAM Dergisi, sayı: 3, Ankara, 1992.
ARIKAN, Muzaffer- Paulino Toledo, “Türk Deniz Tarihi ile İlgili Belgeler V: Barış Arayışı: Andrea Doria ile Hayreddin Paşa Arasındaki Müzakereler (1537-1540)”, AÜ OTAM Dergisi, sayı: 6, Ankara, 1995.
ARIKAN, Muzaffer- Paulino Toledo, “Türk Deniz Tarihi ile İlgili Belgeler IV, İspanya, Kuzey Afrika ve Barbaros Hayreddin Paşa”, AÜ OTAM Dergisi, sayı: 5, Ankara, 1994.
ARIKAN, Muzaffer, “Türk-İspanyol Münasebetleri Bakımından Aragon Kraliyet Arşivi’nin Ehemmiyeti ve Türklerle İlgili Vesikalar”, AÜ DTCF Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c: 2, sayı: 2, Ankara, 1964.
ARIKAN, Muzaffer, “XIV- XVI. Asırlarda Türk-İspanyol Münasebetlerine Toplu Bir Bakış”, AÜ DTCF Dergisi, c: 23, sayı: 3-4, Ankara, 1968.
ASUERO, Pablo Martin, “La Lucha Contra el Turco: De los Almogavares a Lepanto”, - 2008, Madrid, 2010. , 5-6 de junio de
BAL, Faruk, “Ottoman-Spanish Economic Relations in the Sixteenth Century: Rivalry in the Mediterranean”, International Journal of Business and Social Science, c: 2, sayı: 21, 2011.
BİLGİN, Feridun, “Gırnata’nın İşgali (1492) sonrasında Endülüs’teki Müslümanların Asimilasyonu”, Mukaddime, sayı: 2, 2010.
BOSTAN, İdris, “Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaletinin Kuruluşu (1534)”, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, sayı: 38, İstanbul, 2003.
BOSTAN, İdris, “Kanuni ve Osmanlıların Akdeniz Siyaseti”, Türkler ve Deniz, ed: Özlem Kumrular, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2007.
BRAUDEL, Fernand, The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II, c: 2, University of California Press, Los Angeles, 1995.
BÜYÜKTUĞRUL, Afif, “Preveze Muharebesine İlişkin Belgeler”, Belleten, c: 42, sayı: 168, Ankara, 1948.
ÇAKIR, İbrahim Etem, “İnebahtı (Lepanto) Savaşı ve Osmanlı Donanmasının Yeniden İnşası Üzerine Bazı Belgeler”, Turkish Studies (International Periodical for the Turkish or Turkic), c: 4, sayı: 3 (2009).
CHAKIB, Benafri, Endülüs’te Son Müslüman Kalıntısı Moriskoların Cezayir’e Göçü ve Osmanlı Yardımı (1492-1614), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1989.
CHAYTOR, H. J., A History of Aragon and Catalonia, London: Methuen, 1933.
COMMENO, C. Lascaris, “Participación Catalana en la Defensa de Constantinopla Durante el Último Asedio”, Cuadernos de Historia Jerónimo Zurita, sayı: 6-7 (1958).
DANIİMEND, İ. Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c: 6 (Batı Dillerinde Osmanlı Tarihleri- Leopold von Ranke, On Altıncı ve On Yedinci Asırda Osmanlılar ve İspanya Krallığı, trc: Halid İlteber), İstanbul, 1972.
DE CASTRO, Don Adolfo, The History of the Jews in Spain, çev: Edward D. G. M. Kirwan, Cambridge: John Deighton, 1851.
ERKAN, Davut, Matrâkçı Nasûh’un Süleymân-nâmesi (1520-1537), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
GÜLERYÜZ, Naim, “İber’den Günümüze Türk Yahudilerinin 500 Yıllık Yolculuğu”, Görüş, Özel Sayı: Türkiye Yahudileri, TÜSİAD, İstanbul, 2003.
GÜRKAN, Emrah Safa, “Osmanlı- Habsburg Rekabeti Çerçevesinde Osmanlıların XVI. Yüzyıldaki Akdeniz Siyaseti”, Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, ed: haydar Çoruh vd., Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2011.
HAMMER, J. Von, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, c: 1, İlgi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2007.
HARVEY, L. P., Muslims in Spain, 1500 to 1614, The University of Chicago Press, Chicago, 2005. Hayrullah Efendi, Osmanlı Devleti Tarihi, c: 4-6, haz: Zuhuri Danışman, Son Havadis Yayınları, İstanbul, 1971.
HESS, Andrew C., “The Battle of Lepanto and Its Place in Mediterranean History”, The Past and Present, sayı: 57, Oxford University Press, Oxford, 1972.
HESS, Andrew C., “The Moriscos: An Ottoman Fifth Column in Sixteenth- Century Spain”, The American Historical Review, c: 74, sayı: 1 (1968).
HESS, Andrew C., Unutulmuş Sınırlar, 16. Yüzyıl Akdeniz’inde Osmanlı-İspanyol Mücadelesi, trc: Özgür Kolçak, Küre Yayınları, İstanbul, 2010.
HOUTSMA, M. Th. ve T. W. Arnold, R. Basset, H. Bauer, The Encyclopedia of Islam, a Dictionary of Geography and Biography of the Mohammedan Peoples, c. 4, Edt. Late E. J. Brill, Leyden, 1913-1936.
IBARRA, Miguel Angel de Bunes, “Carlos V y el Imperio Otomano”, Torre de los Lujanes- Boletín de la Real Sociedad Económica Matritense de Amigos del País, sayı: 41 (2000).
IBARRA, Miguel Angel de Bunes, “XVI. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ve İspanyol Monarşisi: Akdeniz’in Öteki Ucunun İspanya’dan Görünümü”, AÜ OTAM Dergisi, Ankara, 1994.
IBARRA, Miguel Angel de Bunes, “Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman Devirlerinde İspanya ve Osmanlı İmparatorlukları Arasında Deniz Savaşları”, Türkler, c: 9, ed: H. Celal Güzel vd., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
IMIZCOZ, Jose M. Floristan, “II. Felipe Döneminde İspanyol Siyaseti: Sabotaj ve Utanç Verici Ateşkes”, İspanya- Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rekabet ve Dostluk, ed: Pablo Martin Asuero, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006.
İNALCIK, Halil, “Osmanlı Devleti’nin Altın Devri ve Gerileyişi”, İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, c: 1, ed: P. M. Holt vd., Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1997.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), çev: Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1995.
İNALCIK, Halil, Rönesans Avrupası- Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ed: Emre Yalçın, İstanbul, 2011.
JORGA, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, c: 3, çev: Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2005.
KEMAL, Namık, Osmanlı Tarihi, c: 2, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2005. Kıbrıs Seferi (1570-1571), Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, c: 3, 3. Kısım eki, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları, Ankara, 1971.
KONSTAM, Angus, Lepanto 1571, The Greatest Naval Battle of the Renaissance, Opsrey Publishing, Oxford, 2003.
KUMRULAR, Özlem, “İspanyol ve İtalyan Arşiv Kaynakları ve Kroniklerin Işığında Barbaros’un 1534 Seferi”, Türkler ve Deniz, ed: Özlem Kumrular, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2007.
KUMRULAR, Özlem, Yeni Belgeler Işığında Osmanlı- Habsburg Düellosu, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2011.
LIAKOPOULOS, Georgios C., The Ottoman Conquest of Thrace Aspects of Historical Geography, Bilkent Üniversitesi, İktisadî ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002.
MANTRAN, Robert, “Türk Cezayir’i ve Tunus’u”, İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, c: 3, ed: P. M. Holt vd., Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1997.
MUHAJIR, Ibn Abi Hisham Al, The Incomplete History: The Muslims of Spain after 1482, First Edition, 1901 (Basım yeri yok).
NECİPOĞLU, Gülru, “Süleyman the Magnificent and the Representation of Power in the Context of Ottoman- Hapsburg-Papal Rivalry”, The Art Bulletin, c: 71, sayı: 3 (1989).
NICOLLE, David - Christa Hook, Nicopolis 1396: the last Crusade, Oxford: Osprey Publishing, 1999. Osman Gazi’den Sultan Vahidüddin Han’a Osmanlı Tarihi, c: 2, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul, 2005.
ÖZDEMİR, Mehmet, “Osmanlı Endülüs Müslümanlarına Yardım Etmedi Mi?”, İslamî Araştırmalar Dergisi, c: 12, sayı: 3-4, 1999.
PEARS, Edwin, “The Ottoman Turks to the Fall of Constantinople”, The Cambridge Medieval History, ed: J. R. Tanner vd., c: 4 (The Eastern Roman Empire (717-1453)), Cambridge University Press, Cambridge, 1923.
SERRELI, Giovanni, “Sardinya Krallığı’nın Savunma Sistemleri ve Terranova’nın Turgut Reis Tarafından Yağmalanması”, çev. Özlem Kumrular, Türkler ve Deniz, ed: Özlem Kumrular, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2007.
Seyyid Muradi, Gazavat-ı Hayreddin Paşa, Günümüz Türkçesine Aktaran: İskender Pala vd., Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Karargah Basımevi, Ankara, 1995.
SONYEL, Salahi R., “Osmanlı İmparatorluğu’na Yapılan İlk Musevi Göçlerinin Beş Yüzüncü Yıldönümü”, Belleten, c: 56, sayı: 215 (1992).
SOYSAL, İsmail, “Türk-Fransız Diplomasi Münasebetlerinin İlk Devresi”, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, c: 3, sayı: 5-6, İstanbul, 1953.
TAVIM, Jose Alberto Rodrigues da Silva, “Batıda Oryantal Zamanlar: Padişahların ve Yahudilerin Gücü (16. Ve 17. Yüzyıllar)”, Harp ve Sulh, Avrupa ve Osmanlılar, ed: Dejanirah Couto, çev: İirin Tekeli, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2010.
TOLEDO, Paulino, “İnebahtı: Dünya Egemenliği için Akdeniz’de Yapılan Son Deniz Savaşı”, çev: Özlem İakiroğlu, XIV.-XVI. Yüzyıllarda Türk- İspanyol İlişkileri ve Denizcilik Tarihimizle İlgili İspanyol Belgeleri, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Karargah Basımevi, Ankara, 1995.
TOLEDO, Paulino, “Osmanlı- İspanyol İmparatorluklarında Dünya İmparatorluğu Fikri, 16. Yüzyıl”, İspanya- Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rekabet ve Dostluk, ed: Pablo Martin Asuero, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006.
TURAN, Tufan, 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı-Hollanda İlişkileri, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2007.
UZUNÇARİILI, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, c: 1-2, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1995.
YÜCEL, Yaşar - Ali Sevim, Türkiye Tarihi, c: 2, TTK Basımevi, Ankara, 1995.
ZIEGLER, Karl-Heinz, “The Peace Treaties of the Ottoman Empire with European Christian Powers”, Peace Treaties and International Law in European History, ed: Randall Lesaffer, Cambridge University Press, Cambridge, 2004.