II. Meşrutiyet’ten birinci dünya savaşına, osmanlı arap vilayetlerinde sömürgeci avrupa devletleri’nin siyasi faaliyetleri

Bu makale 1908 ve 1914 seneleri arasında, İngiltere, Fransa ve İtalya gibi sömürgeci Avrupa devletlerinin, Suriye, Lübnan, Filistin, Irak, Necid, Hicaz ve Yemen gibi Osmanlı Arap vilayetleri’nde kurdukları ajan baglantıları ve istihbarat faaliyetlerini daha önce bilinmeyen yönleri ile birlikte öncelikle Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak incelemektedir. Ayrıca makale bu faaliyetlere karşı Osmanlı Devleti’nin ve yerel idarecilerinin tutumunu kaynaklar ışığında ortaya koymaktadır.

From the second constitution to world war i, the political activities of the ımperialist european countries in the ottoman arab provinces

Relying primarily on Ottoman archival documents, this article sheds light on previously unknown aspects of the spy networks and intelligence activities of the imperialist European countries such as England, France and Italy in the Ottoman Arab provinces of Syria, Lebanon, Palestine, Iraq, Najd, Hejaz and Yemen from 1908 to 1914. Also the article covers the responses of the Ottoman Empire and its local administrators against these activities.

PDF

___

I-BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ:
BOA, DH-SYS (Dahiliye Nezareti, Mesail-i Siyasiye), Dosya Numarası/Gömlek Numarası 58/6, 1330 Recep 11.
BOA, DH-SYS (Dahiliye Nezareti, Mesail-i Siyasiye) Dosya Numarası/Gömlek Numarası 86/1, 1328 Nisan 1.
BOA, DH-SYS (Dahiliye Nezareti, Mesail-i Siyasiye) Dosya Numarası/Gömlek Numarası 27, 2/2, 1328 Haziran 15.
BOA, DH-SYS (Dahiliye Nezareti, Mesail-i Siyasiye) Dosya Numarası/Gömlek Numarası 27, 2/5, 1328 Haziran19.
BOA, HR-SYS (Hariciye Nezareti, Mesail-i Siyasiye) Dosya Numarası/Gömlek Numarası 91- 5/1, 1330 İaban 14.
BOA, HR-SYS (Hariciye Nezareti, Mesail-i Siyasiye) Dosya Numarası/Gömlek Numarası 91- 6/71, 1328 Nisan18.
II-KİTAP, MAKAL VE BİLDİRİLER:
CAVIT PAŞA. Irak Seferi ve İttihat hükümetinin hayâlât-ü cehâlet-i siyasiyesi, Müdâfaa Matbaası, İstanbul, 1334.
EL-REYYİS, Riyad N. Osmanlı’nın Çöküş Döneminde Arap Casusları, Çeviren; D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul, 2006.
EL-RUKİ, Ayız bin Hazam. Hurub El-Balkan ve’l-haraketü’l-Arabiyye fi’l-Maşrık El-Arabi, 1912-1913, Merkez buhus El-dirasat El-İslamiyye, Camiat Ummu‟l-Kura, Mekke, 1996.
KAYALI, Hasan. Jön Türkler ve Araplar, 1908-1918, Çevire; Türkan Yöney, Tarih Vakfı Yurt Yayınlar, İstanbul, 1998.
KILIÇKAYA, M. Derviş. Osmanlı Yönetimindeki Topraklarda Arap Milliyetçiliğinin doğuşu ve Suriye, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2004.
KURŞUN, Zekeriya. Yol Ayrımında Türk-Arap ilişkileri, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1992.
MACFIE, A. L. Osmanlının Son Yılları 1908-1923, Çevirenler; Damla Acar, Funda Soysal, Kitap Yayınevi,İstanbul, 2003.
MAHMUT Nedim Bey. Arabistan’da Bir Ömür, derleyen; Ali Birinci, İsis Yayımcılık, İstanbul, 2001
MARUFOĞLU, Sinan. “Balkan Savaşları Sırasında Arapların Tutumu, 1912-1913”, XV Türk Tarih Kongresi, Ankara, 11-15 Eylül-2006.
MARUFOĞLU, Sinan. Necd ve’l-Hicaz fi el-vesaik el-Osmaniye, Dar el-Saki, Beyrut, 2002.
UMAR, Ömer Osman. Osmanlı yönetiminde ve Fransız Mandası döneminde Suriye’de Arap Bağımsızlık Hareketleri, 1908-1938, Fırat Üniversitesi, yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, 1999.
SHAW, Stanford J. -Ezel Kural Shaw. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, II. Cilt, Türkçesi; Mehmet Harmancı, E Yayınları, İstanbul, 1983.
ZEINE, N. Zeine. Türk-Arap ilişkileri ve Arap Milliyetçiliğinin doğuşu, Çeviren: Emrah Akbaş, Gelenek Yayınları 40, İstanbul, 2003.