Reform Öncesi ve Sonrasında Emevi Dönemi Altın ve Gümüş Sikkeleri

Bu çalışmada, Emeviler Dönemi’nde bastırılan altın ve gümüş paraların, Abdülmelik b. Mervanzamanında gerçekleşen sikke reformunun öncesinde ve sonrasında gösterdiği gelişme/değişmeaşamaları, bunların detaylandırılması ile gelişmelerin ekonomik ve siyasi tarihle ilintilerinintartışılması amaçlanmıştır. Konuyla ilgili kaynaklarda geçen görüşlerden de bahsedilerek ilaveleryapılmış ve tartışılmaya çalışılmıştır.Emevi dönemi paralarının kronolojik gelişim/değişim aşamaları, belli bir ilerleyiş dâhilinde veözellikle ekonomik ve siyasi tarih doğrultusunda yol almıştır. Bizans ve Sasani paralarının bir takımdeğişiklik ve ilavelerle taklit edilerek kullanılması bu aşamaların bir parçasıdır. Genel kabul görmüşbir tanımlamayla Arap-Bizans olarak adlandırılan taklit sikkelerin arka yüzünde yer alan basamaklıplatform üzerindeki Hıristiyanlık alameti haç betiminin değiştirilerek haçın kaldırılması, Muaviyedöneminin siyasi gelişmeleri özellikle Bizans’la olan münasebetler takip edildiğindeanlaşılabilmektedir. Haç betiminin, Müslüman Araplar tarafından Hristiyanlığın sembolü olmasınınötesinde, rakip Bizans İmparatoru olarak algılanıp tanımlandığı kanaati oluşmaktadır. Hem rakipimparatorun gücünün bir siyasi sembolü, hem de Hıristiyan ikonu olarak tapınılan bir nesnedurumundaki haç, İslami yorumda, ilk aşamada değiştirilmesi gereken unsur olarak görülmüşolmalıdır. Sasani drahmilerinin arka yüzünde bulunan ve Zerdüşt dinine gönderme yapan üzerindeateş yanan sunak/altar betiminin değiştirilmeden aynen uygulanmaya devam edilmesi ise, haçunsurunda olduğu gibi bunun Sasani güç ve üstünlüğünün bir sembolü olarak görülmediği; sadecegöze batmayan bir ritüel objesi gibi algılandığından değiştirilmediği sonucu ortaya çıkmaktadır.Abdülmelik b. Mervan yönetiminin 697 yılında tamamladığı sikke reformuyla birlikte, üzerinde hiçbirfigür ihtiva etmeyen, tamamen yazı unsuru ile oluşturulmuş sikke tasarımları, dini ibareler ve ayetleriçermektedir. Tarihi kaynaklarda bu yeni sikke basımına ilişkin çeşitli anlatımlar bulunmakla birlikte,konuyu sadece anlık olaylarla açıklamak eksik olacaktır. İslami tanımlı ve geçerli bir para basımıgayesinin de ötesinde, güçlü bir imparatorluk kurma ve güçlü bir imparator olma azmi ve gayretindeolan Abdülmelik, her yere kolaylıkla ulaşabilen ve etkili bir propaganda aracı olan sikkelerden buanlamda faydalanmayı tercih etmiş olmalıdır. Şartlar oluşup vakti geldiğinde de uygulama yolunagitmiştir denilebilir.

Pre-reform and Post-reform Umayyad Period Gold and Silver Coins

In this study, it is aimed to be discussed the development/chance stages of gold and silver coins which were minted during the Umayyad period in the pre and post coinage reform that took place during the reign of Abdulmelik b. Marwan, the elaboration of these stages, and their relation with economic and political history. The opinions found on the sources related to the topic were also mentioned, supplemented, and discussed. The chronological development/change stages of the Umayyad coins have progressed within a certain pace, especially in the direction of economic and political history. The use of Byzantine and Sassanian coins by imitating through a number of alterations and additions is a part of these stages. With a generally accepted definition called as Arab-Byzantine, the removal of the cross that takes part on the stepped platform on the reverse of the coins as the symbol of Christianity from the imitation coins can be understood when the political developments of the Mu’awian period, especially the relations with Byzantine, are followed. Beyond being a symbol of Christianity, the idea that the cross is perceived and defined as a rival Byzantine emperor by the Muslim Arabs occurs. The cross, as both the political symbol of the opponent empire’s power and an object that is worshiped as a Christian icon, must have been seen as an element to be changed in the first step of Islamic interpretation. However, the fact that the altar with fire on the back of the Sasanian drachmas and referring Zoroastrianism is still practiced unchanged means that it is not seen as the symbol of Sasanian power and superiority but only perceived as a ritual object that does not offend the eye. With the coinage reform completed by the reign of Abdulmelik b. Marwan in 697, coin designs, which were completely made up of inscriptions without any figures, contain religious phrases and verses on them. Although there are various narrations about the new coinage, it would be incomplete to explain it only with instant events. Beyond aiming to mint Islamic and valid coins, Abdulmelik who has determination to establish a powerful empire and be a powerful emperor should have prefer to benefit from the coins that are easily accessible everywhere and effective propaganda tools in this sense. It is possible to say that when the conditions were in place, he went into practice.

PDF

___

AYDOĞDU, Günnur, İslam Sikkeleri Kahramanmaraş Müzesi Ölçeğinde, Türkiye Alim Kitapları, Saarbrücken 2015.
BACHARACH, Jere L., “Mısır ve Suriye İslami Sikkelerini Okumak”, Altının İktidarı, iktidarın Altınları, Yapı-Kredi Para Koleksiyonu Altın Sikke Sergisi, İstanbul 2005, s. 69-77.
BACHARACH, Jere L., “Signs of Sovereignty: The Shahāda, Qurʾanic Verses, and The Coinage of ʿAbd Al-Malik”, Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World, 27, 2010, s.1-30.
CLOT, Andre, Harun Reşid ve Abbasiler Dönemi, Çev. N. Demirtaş, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2007.
DAMALI, Atom, 150 Devlet 1500 Sultan İslam Sikkeleri, Nilüfer Damalı Eğitim Kültür ve Çevre Vakfı Yayınları, İstanbul 2001
GRABAR, Oleg, İslam Sanatının Oluşumu, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1988.
HEIDEMANN, Stefan, “The Standing Caliph Type - The Object on the Reverse”, Coinage And History In The Seventh Century Near East, 2, Edited Andrew Oddy, Proceedings of the 12th Seventh Century Syrian Numismatic Round Table Held at Gonville and Caius College, Cambridge 2009.
HEIDEMANN, Stefan, “The Evolving Representation of the Early Islamic Empire and its Religion on Coin Imagery”, The Qur’an In Context, Historical and Literary Investigations into the Qurʾānic Milieu, Edited by Angelika Neuwirth, Nicolai Sinai, Michael Marx, Brill, Leiden-Boston 2010.
İBNÜ’L-ESİR, İslam Tarihi El-Kâmil Fi’t-Tarih Tercümesi, C. 4, (Çev. M. Beşir Eryarsoy, Redaktör Mertol Tulum), Bahar yayınları, İstanbul 1991.
JAMIL, Nadia, “Caliph and Qutb. Poetry As A Source For Interpreting The Transformation Of The Byzantine Cross On Steps On Umayyad Coinage, Oxford Studies In Islamic Art, IX, Part Two, Bayt Al-Maqdis Jarusalem and Early Islam, Edited By Jeremy Johns, Oxford 1999, s. 11-57.
KOLEKTİF, Altının İktidarı, iktidarın Altınları, Yapı-Kredi Para Koleksiyonu Altın Sikke Sergisi, İstanbul 2005.
MAKRİZÎ, Takiyuddin Ahmed b. Abdülkadir, Kitâbu’n-Nukûdi’l-Kadîmeti ve’lİslâmiyye, Konstantiniyye 1298 (1880/81). Erişim Tarihi: 11.06.2018. Kitap Erişim Adresi: https://ar.wikisource.org/w/index.php?title=واإلسالمية_القديمة_النقود:ملف.pdf&page=9
MOORHOAD, John, “Iconoclasm, The Cross and The Imperial Image”, Byzantion, vol. 55, No: 1, 1985, 165-179.
OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, TTK, Ankara 1991.
SARIÇAM, İbrahim – AYCAN, İrfan, Emeviler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1999.
ZEYDÂN, Corcî, İslam Uygarlıkları Tarihi, C.1, Tarihu't Temeddünni'l-İslami, Çev. Nejdet Gök, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.