Dönemin Ulusal Türk Basınının 12 Mart Muhtırasına Bakışı

Herhangi bir şeyi hatırlatmak, uyarmak amacıyla yazılan yazı olarak tanımlanan muhtırakavramı hükümete bir uyarı verilip yanlış görülen şeylerin düzeltilmesi şansı verilmesidir. 12 MartMuhtırasını meydana getiren olaylar incelendiğinde 1970 Devalüasyonun getirdiği ekonomiksorunların toplumsal olaylara dönüşmesi, öğrenci olayları, protestolar ve boykotlar ana sebep olarakgörülmektedir. Bu protestolardan en büyüğü Sendikalar Yasasındaki değişiklik nedeniyle DİSKtarafından düzenlenen yürüyüştür. 15-16 Haziran 1970 DİSK’in yönettiği yürüyüş İstanbul-Kocaelibandında çatışmaya dönüşmüş ve bu şehirlerde sıkıyönetimin ilan edilmesiyle sonuçlanmıştır.Öğrenci olaylarının boyut değiştirerek adam kaçırmaya dönüşmüştür. 1971’de dört Amerikalıyıkaçıran aşırı solcu militanların ODTÜ yurtlarında sığındıklarına dair yapılan ihbar üzerine izinleyurdu arayan güvenlik güçleriyle çatışma yaşanmış, bir öğrenci ölürken bir jandarma teğmeni ve dörter yaralanmıştır. Nitekim 12 Mart muhtırasında Türkiye’nin anarşi, kardeş kavgası, sosyal veekonomik huzursuzluğun giderilmesi amacıyla kuvvetli bir hükümetin kurularak mevcut anarşikdurumun giderilmesi; anayasanın öngördüğü reformların yapılması ve inkılap kanunlarınınuygulanması çare olarak gösterilmiştir. Bu çalışmanın amacı muhtıraya sebep olan olayları ortayakoymanın yanında muhtıra sonrasında yaşanan gelişmelere ve tepkilere ışık tutmaktır. Çalışmadakaynak olarak dönemin gazeteleri kullanılmıştır.

The View of the March 12th Memorandum National Turkish Press

The notion of a memorandum, which is defined as a reminder to warn, to warn of anything, is to give a warning to the prisoner to give a chance to correct things that are seen wrong. When the events bringing the 12 March memorabilia to life are examined, it is seen that the economic problems brought by the Devaluation in 1970 turned into social events, student events, protests and boycotts. This is the protest organized by DISK because of the change in the largest Union of Trade Unions. 15-16 June 1970 The DISK-led march turned into a clash in the Istanbul-Kocaeli band and resulted in the declaration of martial law in these cities. The student turns into a kidnapping by changing the size of his events. In 1971, extreme left-wing militants who kidnapped four Americans collided with security forces seeking homeland with a notice on the notice that they were staying in ODTU's dormitories, while a student died and a gendarme tribe and four soldiers were wounded. Indeed, Turkey's anarchy March 12, memorandum, fratricidal strife, social and remedies available anarchic situation by establishing a strong government in order to eliminate economic unrest; the reforms envisaged by the Constitution and the application of the reform laws have been shown as a remedy. The aim of this study is to reveal the events that led to the memorandum, and to shed light on the developments and reactions experienced after the memorandum. Periodicals were used as sources in the study.

PDF

___

Cumhuriyet
Devrim
Dünya
Hürriyet
Milli Gazete
Milliyet
Son Havadis
Ulus
Yeni Asya
Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Çeviren Ahmet Fethi Yıldırım, Hil Yayınevi, İstanbul, 2010.
Akkaya, A. Yaşar, Türk Demokrasisine İnen Balyoz 12 Mart Muhtırası, Mühür Yayınları, İstanbul, 2013.
Arcayürek, Cüneyt, Açıklıyor-5 Demirel Dönemi 12 Mart Darbesi 1965-1971, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1992.
Batur, Muhsin, Anılar ve Görüşler Üç Dönemin Perde Arkası, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1985.
Birand, Mehmet Ali, Dündar, Can, Çaplı, Bülent, 12 Mart İhtilalin Pençesinde Demokrasi, İmge Yayınevi, Ankara, 1994.
Bulut, Sedef, Muhtıra Sonrası Demokratikleşme Hareketine Örnek Model Olarak 1973 Genel Seçimleri, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı Yayınlanmış Doktora Tezi), Ankara, 2006.
Cem, İsmail, Siyaset Yazıları 1975-1980 Türkiye’si, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011.
Çandar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze, İmge Kitapevi, Ankara, 2013.
Genç, Süleyman, 12 Mart’a Nasıl Gelindi… Bir Devrin Perde Arkası 1960-1971, İleri Yayınları, Ankara, 1971.
Giraylar, Sevim, Zor Yıllar Siyasi Olaylar-Seçimler-Muhtıralar-Darbeler-DemeçlerGörüşler 1970-1980, Tüze Yayıncılık, İzmir, 2001.
Gülbay, Alper, 12 Mart’tan 12 Eylül’e Türkiye’de Seçimler ve Sonuçları, (Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2017.
Kabacalı, Alpay, Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, 1994.
Kayalı, Kurutuluş, Ordu ve Siyaset 27 Mayıs-12 Mart, İletişim Yayınları, İstanbul,2012.
Koçaş, Sadi, Atatürk’ten 12 Mart’a Anılar İkinci Cumhuriyet’ten 12 Mart’a, Cilt 4,Tomurcuk Matbaası, İstanbul, 1977.
Luttwak, Edward, Darbe, Çeviren Edip Polat, Yaba Yayınları, 1996.
Önder, Özge, “12 Mart’ın Basına Etkisi Milliyet-Cumhuriyet Örneği”, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2008.
Soysüren, Ali Haydar, 12 Mart Döneminde Nihat Erim Hükümetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2014.
Ulus, Özgür Mutlu, Türkiye’de Sol ve Ordu (1960-1971), İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, 12 Mart Faşizmin Felsefesi, Evrim Yayınlar, İstanbul, (yayın yılı yok).
Yetkin, Çetin, Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika 27 Mayıs 1960. 12 Mart 1971. 12 Eylül 1980, Kilit Yayınlar, Ankara, 2011.
Zürcher, Erik Van, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
http://dosyalar.hurriyet.com.tr/haber_resim_3/12_mart_raporu.pdf, erişim tarihi 26.02.2018.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5b6319f b7c5e37.42775493, erişim tarihi 11.07.2018
Cihangir, Çiğdem Kılıçoğlu, “Modern Yunanistan’ın Karanlık Çağı: Albaylar Cuntası 1967-1974”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, yıl 4, Sayı 37, 2016. www.asosjournal.com, erişim tarihi 10.08.2018.