1915

PARİS SULH KONFERANSI’NDA ANADOLU TOPRAKLARI ÜZERİNDE YUNAN-İTALYAN REKABETİ VE BÜYÜK GÜÇLERİN TUTUMU

1910 yılında Yunanistan Başbakanı olan Eleftherios Venizelos I. ve II. Balkan Savaşlarında ülke topraklarını genişletmiş ve Megali İdea fikrine ulaşmak için her türlü fırsatı değerlendirmiştir. I. Dünya Savaşı başladığında Venizelos bu savaşı Büyük Yunanistan fikrini gerçekleştirmek için iyi bir fırsat olarak değerlendirmekteydi. Venizelos mevcut durumu iyi bir politikacı refleksi ile okumuş ve savaşın sonunda nimetlerden yararlanmak için savaşa İngiltere ve Fransa’nın yer aldığı blokta girmek için her türlü gayreti sarf etmiştir. Venizelos bu düşünce doğrultusunda savaşa İtilaf devletlerinin safında girmiştir. Savaşta galip devletlerin yanında yer alması ve savaşa son anda dâhil olmasına rağmen İtilaf devletlerinin savaşı kazanmasında göstermiş olduğu yararlılıklar dolayısıyla savaş sonrasında Venizelos’un Batı Anadolu toprakları dâhil birçok bölgede toprak talepleri söz konusu olmuştur. Venizelos söz konusu toprak taleplerini 18 Ocak 1919 tarihinde Paris’te açılan Paris Sulh Konferans’ında dile getirmiştir. Paris’te toplanan Sulh Konferansında Batı Anadolu toprakları üzerinde yaşanan en büyük tartışmalar savaş öncesinde ve savaş sırasında İtalya’ya bu topraklar üzerinde verilen sözlerle aynı şekilde Yunanistan’ın savaşa dâhil olması için verilen sözler üzerinde olmuştur. Makalede Fransa Dışişleri Bakanlığı Arşivi (Les Archives du Ministère des Affaires Etrangères Français-AMAEF) bünyesinde bulunan ve Paris Sulh Konferansı’nda Yunanistan’ın taleplerini görüşmek üzere kurulan komisyon tutanakları incelenmiş ve Büyük Güçlerin Anadolu toprakları üzerindeki düşünceleri, İtalyanlara karşı tutumları ve İzmir’in işgalinin perde arkası anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu açıdan konuya yeni bir bakış açısı getirdiği için makale önem arz etmektedir.

The Greek-Italian Rivalry on The Anatolian Lands And Attitude Of The Great Powers At The Paris Peace Conference

Eleftherios Venizelos, who became the Prime Minister of Greece in 1910 expanded the territories of Greece and took every opportunity to reach the idea of Megali Idea during the Balkan Wars. When World War I erupted, Venizelos considered this war as a golden opportunity to realize the idea of Great Greece. Venizelos evaluated the then-current situation with a capable politician reflex and made every effort to enter the war in order to benefit from the prizes at the end of the war in the bloc where England and France took place. In line with this idea, Venizelos entered the war on the side of the Allies. Despite the fact that he was on the side of the victorious states in the war and was involved in the war at the last moment, Venizelos had territorial demands in many regions, including the Western Anatolian lands due to his contributions to the Allies side in winning the war. Venizelos expressed his aforementioned territorial demands at the Paris Peace Conference, which was inaugurated in Paris on January 18, 1919, and was organized to prepare the draft agreements that would ensure peace after the war. At the Paris Peace Conference, one of the biggest obstacles that Greece faced with regard to its territorial claims, especially in the Western Anatolia region, was Italy's overlapping claims on this region. In this article, the records of the commission established to discuss the demands of Greece at the Paris Peace Conference and which are stored within the archives of the French Ministry of Foreign Affairs (Les Archives du Ministère des Affaires Etrangères Français-AMAEF) of the commission were examined and it was tried to shed light on the thoughts of the Great Powers on Anatolian lands, their attitudes towards the Italians and backdrop of the invasion of Izmir. Informations about some sessions of these commission meetings are partially discussed in some studies. However, in these studies, the records of the meetings where the Greek demands were discussed were not given in detail with a holistic manner as in this study. In this respect, the article is important in terms of bringing a new perspective to the subject.

PDF

___

Cinq Ans d’Histoire Grecque 1912-1917, Discours prononcés à la Chambre des députés en août 1917 par E. Venizélos, N. Politis, E. Répoulis, G. Cafandaris, Fransızca Çev. M. Maccas Léon, Berger-Levrault Matbaası, Paris.
FRANGOUDIS, G.S., L'Hellénisme en lutte contre l'Orient et l'Occident: les traités de Sèvres et de Lausanne; appel aux nations libérales, Atina 1925.
MACCAS, Léon, L’hellénisme de l’Asie-Mineure, Berger-Levrault, Paris 1919.
MERMEIX, Le Combat des Trois, Librairie Ollendorf, Paris 1922.
Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, United States Government Printing Office, C. III, Washington 1943.
VENIZELOS, Eleftherios, La Grèce devant le Congrès de la Paix, 1919.
ARMAOGLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), Kronik Yayınları, İstanbul 2018.
AKSOY, Volkan, “Paris Barış Konferansı’nda İtalyanlar”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 16, S. 32 (Güz 2020), s.633-660.
ÇELEBI, Mevlüt, Milli Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2002.
DEMIRHAN, Hasan, “Paris Barış Konferansın’da (1919) Yunanistan’ın Toprak Talepleri ve Batı Anadolu’nun İşgal Kararının Alınması”, Asia Minor Studies, C. VII, S.2, s.201-219.
EDIZ, İsmail, Diplomasi ve Savaş-İngiliz Belgelerinde Batı Anadolu’da Yunan İşgali (1919-1922), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2015.
EVANS, Laurence, Türkiye’nin Paylaşılması (1914-1924), Çev. Tevfik Alanay, Milliyet Yayınları, İstanbul 1972.
GÜREL, Şükrü Sina, Tarihsel Boyut İçinde Türk-Yunan İlişkileri (1821-1993), Ümit Yayıncılık, Ankara 1993.
GRASSI, Fabio L., İtalya ve Türk Sorunu 1919-1923 Kamuoyu ve Dış Politika, Çev. Nevin Özkan, Durdu Kundakçı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
HELMREİCH, Paul C., From Paris to Sevres : The Partition of the Ottoman Empire at the Peace Conference of 1919-1920, Ohio State Universty Press, 1974.
JAESCHKE, Gotthard, Kurutuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, TTK, 3. Baskı, Ankara 2011.
KURAT, Yuluğ Tekin, “Batılı Kaynakların Işığında İzmir’in İşgali Sorunu”, VII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, C.II, Ankara 1973, s.842-853.
MACMILLAN, Margaret, Barış Yapanlar-Dünyayı Değiştiren 6 Ay- 1919 Paris Barış Konferansının Hikâyesi, Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak, Alfa Yayınları, İstanbul 2015.
ÖZGIRAY, Ahmet, “Yunan Amaçları ve Itilaf Devletleriyle Birlikte Türkiye Üzerine Çevirdikleri Entrikalar 1914 1919”, Atatürk Yolu Dergisi, C.I, Yıl 1989, s.549-561.
SMITH, Michael Llewellyn, Yunan Düşü, Çev. Halim İnal, Ayraç Yayınları, Ankara 2002.
Türk İstiklâl Harbi, C. II, Batı Cephesi I. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1994.
Türk İstiklâl Harbi I, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genelkurmay ATASE Yayınları, 3. Baskı, Ankara 1999.
Les Archives du Ministère des Affaires Etrangères Français (AMAEF),
Conference de la Paix 1919-1920, Recueil des Actes de la Conférence (Proces-verbaux Rapports et Documents), Part IV, Commision Chargée d’étudier les questions territoriales intéressant la Grèce, İmprimerie national, Paris 1923.
La Bibliothèque de Documentation Internationale Contemporaine (BDİC),
Conférence de la Paix, Règlement, 18 Ocak 1919.
Conference des Préliminaires de Paix, Composition et Fonctionnement, 1 Nisan 1919.
“Le droit de l’Arménie”, L’Humanité, 12 Mart 1919.
“La Grèce et la Paix”, L’Humanité, 5 Şubat 1919.
“La délégation grecque”, Le Gaulois, 10 Ocak 1919.