Ahmet TÜRKAN

Osmanlı ile Papalık Arasındaki İlk Dostane İlişkiler ve Bunun Doğu Kiliseleri Açısından Önemi

Bu makale Tanzimat döneminde Osmanlı Devleti ile Papalık arasında başlatılan dostane ilişkileri ve bu yakınlaşmanın Doğu Hıristiyanları üzerindeki etkilerini incelemektedir. Makale karşılıklı ziyaretler ile 1847-48 yıllarında gelişen Osmanlı-Papalık ilişkilerinin, Papalığın Doğu Ortodoks Kilisesini Vatikan'a bağlama arzusu ve Katolik misyonerlerin Ortodoks Hıristiyanları Katolikleştirmeye çalışması nedeniyle Fener Rum Patrikliği tarafından hoşgörülmediğini ortaya koymaktadır.

First Friendly Relations between the Ottoman Empire and the Papacy and the Significance of These Relations for the Eastern Churches

This article examines the establishment of friendly relations between the Ottoman Empire and the Papacy during the Ottoman tanzimat or reorganization period and the impact of this relationship on the Eastern Orthodox Church. The article argues that the relationship that started with mutual visits in 1847-48 was not viewed positively by the Orthodox Ecumenical Patriarch because the Vatican primarily aimed to take the Eastern Orthodox Church under the control of Papacy and secondly Catholic missionaries worked to convert Orthodox Christians to Catholicism

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Defter ve Belgeleri
A. AMD. (Sadaret Âmedî Kalemi Evrakı)
A. DVN. (Sadaret Divan (Beylikçi) Kalemi Evrakı)
BEO, (Bab-ı Ali Evrak Odası Evrakı)
C. HR. (Cevdet Hariciye Evrakı)
HH. (Hatt-ı Hümayun Evrakı
HR. SYS. (Hariciye Nezareti Siyasi Evrakı)
HR. TO. (Hariciye Nezareti Tercüme Odası Evrakı)
İ. HR. (Hariciye İrade Evrakı)
İ. MSM. (Mesâil-i Mühimme İradeleri Evrakı)
İ. TAL. (İrade Taltifat Evrakı)
Y. A. HUS. (Yıldız Sadaret Hususî Maruzat Evrakı),
Y. A. RES. (Yıldız Sadaret Resmî Maruzat Evrakı)
Y. EE. (Yıldız Esas Evrakı)
Y. PRK. AZN. (Yıldız Adliye ve Mezahib Nezareti Maruzatı Evrakı)
Y. PRK. ZB. (Yıldız Perakende Zabtiye Evrakı)
A.{DVNSGMC.d. (Melkit Rum Katolik Berat Defteri) 2. Süreli Yayınlar
Ceride-i Havadis gazetesi
Takvim-i Vekayi gazetesi
Kitap ve Makaleler
ADENEY, Walter F., The Greek And Eastern Churches, Charles Scribner's Sons, Newyork 1908.
ARMSTRONG, Karen, Jerusalem: One City Three Faiths, Ballantine Books, New York 1997.
ATTWATER, Donald, Catholic Eastern Church, The Bruce Publishing Company Milavaukee, London 1937.
AYDIN, Mehmet "Katolik Misyonerliğinin Dünü ve Bugünü", Türkiye'de Misyonerlik
Faaliyetleri, Ensar Yayınları, İstanbul 2004, s. 93-122.
BARTON, James L., Türkiye'de Gündoğumu: Amerikan Misyoner Heyeti Sekreterinin
Anıları, çev. Zekeriya Başkal, Yeditepe yay, İstanbul 2010.
BEYDİLLİ, Kemal, II. Mahmut Devri'nde Katolik Ermeni Cemaati ve Kilisesi'nin Tanınması (1830), ed. Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin, Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, 1995.
BOZKURT, Gülnihal, Alman ve İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-1914), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1996.
BRENNAN, Richard, Pope Pius The Ninth: A Popular Life Of Our Holy Father, Printers
To The Holy Apostolic See, New York 1877. CARIM, Fuad, İşlenmemiş Konular, İstanbul Matbaası, İstanbul 1966.
ÇOBAN, Bekir Zakir, Geçmişten Günümüze Papalık, İnsan Yayınları, İstanbul 2009. DAWSON, MacDonell, Pius IX. And His Time, Catholic Record Printing House, London 1880.
DELACY, William H., "Protectorate of Missions" The Catholic Encyclopedia, C XII, ed. Charles G. Herbermann, The Encyclopedia Press, Newyork 1911, s. 488-492.
DEMİRCİ, Kürşat Bir Hristiyan Mezhebi Olarak Ortodoksluğun Teolojisi, Ay ışığı Kitapları, İstanbul 2005.
DVORNIK, Francis, Konsiller Tarihi: İznik'ten II. Vatikan'a, çev. Mehmet Aydın, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1990.
DWIGHT, H.G.O., Christianity in Turkey: The Protestan Reformation in The Armenian Church, James Nisbet and Co, London 1854.
ELIAV, Mordechai, Britain And The Holy Land (1838-1914): Selected Documents from the British Consulate in Jerusalem, Yad Izhak Ben-Zvi Press, Jerusalem 1997.
Engelhardt, Tanzimat ve Türkiye, çev. Ali Reşad, İstanbul 1999.
FARIS, John D. Eastern Catholic Churches: According to the Code of Canons of the Eastern Churches, Saint Maron Publications, New York 1992.
FORGET, J., "Eastern Schism", The Catholic Encyclopedia, C XIII, ed. Charles G. Herbermann, Robert Appleton Çompany, New York 1913, s. 1060-1067.
FORTESCUE, Adrian "William Durandus", The Catholic Encyclopedia, C V, ed. Charles G. Herbermann, Robert Appleton Company, New York 1907, s. 413-414, .............., The Orthodox Eastern Church, Catholic Church Society, London 1907.
FRAZEE, Charles A., Katolikler ve Sultanlar: Kilise ve Osmanlı İmparatorluğu 1453 , çev. Cemile Erdek, Küre Yayınları, İstanbul 2009.
GEANOKOPLOS, Deno J. "The Council Of Florence (1438-1439) And The Problem Of Union Between The Greek And Latin Churches", Church History, C IV, No 4, Cambridge University Press, 1955, s. 324-346.
GILLEY, Sheridan "Papacy", The Cambridge History of Christianity: World Christianities (1815-1914), C VIII, ed. Sheridan Gilley, Brian Stanley, Cambridge University Press 20122, s. 13-29.
GUETTEE, Abbe, The Papacy: Its Historic Origin And Primitive Relations With The Eastern Churches, Minos Publishing, New York 1866.
HAMLIN, Cyrus, Türkler Arasında: Robert Kolej'i Kuran Misyonerin Anıları, çev. Hasan Yüksel, Meydan yay, İstanbul 2011. HASSETT, Maurice M., "Eucharistic Congresses", The Catholic Encyclopedia, C V, ed. Charles G. Herbermann, Robert Appleton Company, New York 1907, s. 1174- 1177.
Hayreddin, Kırım Muharebesinin Tarihi Siyasisi, Ahmed İhsan Şürekâsı, İstanbul 1326/1908.
HEACOCK, Roger , "Jerusalem and the Holy Places in European Diplomacy", The Christian Haritage in the Holy land, ed. Anthony O'Mahony, Göran Gunner, Kevork Hintlian, Scorpion Cavendish, London 1995, s. 197-210.
HUMMEL, Thomas "English Protestan Pilgrims of the 19th Century", The Christian Haritage in the Holy land, ed. Anthony O'Mahony, Göran Gunner, Kevork Hintlian, Scorpion Cavendish, London 1995, s. 160-180.
KAVAS, Ahmet, İki Din Arasında Fransa, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011.
KÜÇÜKHASKÖYLÜ, Nurdan, "Osmanlı Sarayında Ermeni Ressamlar: Manas Ailesi", Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C XXVIII, Sayı 1, Ankara , s. 165-182.
MADDEN, Richard Robert, The Turkish Empire In Its Relations With Christianity and Civilization, C II, T. Cautley Newby Publisher, London 1862.
MANN, Harace K., "Pope Leo X", The Catholic Encyclopedia, C IX, ed. Charles G. Herbermann, Robert Appleton Çompany, New York 1907, s. 327-335.
MCMILLAN, James F., "Catholic Christianity in France From The Restoration To the Seperation of Church And State, 1815-1905", The Cambridge History Of Christianity, World Christianities 1815-1914, C VIII, Ed. Sheridian Gilley, Brian Stanley, Cambridge University Press 2012, s. 217-232.
MILIDONIS, Markos N. Roussos, "19. Yüzyıl İstanbul'unda Katolik Azınlık" 19. Yüzyıl İstanbul'unda Gayrimüslimler, çev. Foti ve Stefo Benlisoy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999, s. 86-92.
NICAULT, Catherine Kudüs, 1850-1948, çev. Estreya Seval Vali, İletişim Yayınları, İstanbul 2001.
O'MAHONY, Anthony, "Rome and Jerusalem: The Vatican and Christianity in the Holy Land", Bulletin of the Royal Institute for Inter-Faith Studies, Volume 7, No 2, Jordan, 2005, s. 99-139
. ........................., "Syriac Christianity In The Modern Middle East", The Cambridge History Of Christianity, Eastern Christianity, Ed. Michael Angold, C V, Cambridge University Press 2012, s. 511-535; Ott, Michael, "Pius IX", The
Catholic Encyclopedia, C XII, ed. Charles G. Herbermann, The Encyclopedia Press, New York 1911, s. 134-137.
PAMUKCİYAN, Kevork, "Manas Ailesi", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, haz. İlhan Tekeli ve diğerleri, C V, Tarih Vakfı-Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul , s. 286-287.
PENNINGTON, Arthur Robert, Epoch Of The Papacy: From Its Rise To The Death Of Pope Pius In 1878, George Bell And Sons, London 1881.
PERI, Oded, Christianity Under Islam in Jerusalem, Leiden : E. J. Brill, Boston 2001.
PORTALIE, Eugene, "Augustinians Of The Assumption" The Catholic Encyclopedia, ed. Charles G. Herbermann, C II, Robert Appleton Çompany, New York 1907, s. 204-207.
PROKURAT, Michael; Golitzin, Alexander; Peterson, Michael D., Historical Dictionary Of The Orthodox Church, Scarecrow Press, London 1996.
SHAW, Stanford J. Ezel, Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'nin Doğuşu: 1808 , C II, çev. Mehmet Harmancı, E yayınları, İstanbul 2006.
SÜREYYA, Mehmed, Sicill-i Osmanî, C V, haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
SHIPMAN, Andrew J. "Archimandrite" The Catholic Encyclopedia, ed. Charles G. Herbermann, C I, Robert Appleton Company, New York 1907, s. 1443-1444.
ŞİŞMAN, Adnan, Tanzimat Döneminde Fransa'ya gönderilen Osmanlı Öğrencileri (1839-1876), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004.
TAŞPINAR, İsmail, "Katolik Assomptionistler Tarikatı ve Türkiye", Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/2004, Sakarya, s. 93-114.
The Russian Orthodox Church: Organization, Situation Activity, Published By The Moscow Patriarchate, Basım Tarihi ve Yeri yok.
THURSTON, Herbert, "Eastern Churches", The Catholic Encyclopedia, C V, ed. Charles G. Herbermann, The Encyclopedia Press, Newyork 1907, s. 460-481.
......................, "France", The Catholic Encyclopedia, C VI, ed. Charles G. Herbermann, The Encyclopedia Press, Newyork 1907, s. 328-374.
TOROS, Taha, "Tanzimat'ın İlanından Sonra Papalıkla İlk İlişkimiz", Tarih ve Toplum, Sayı 109, İstanbul, Ocak 1993, s. 26-30.
TÜRKAN, Ahmet "İstanbul'daki Katolik Ermeni Gruplarının Problemleri ve Papalığın
Müdahaleleri", History Studies, Volume 4, Issue, 2: 2012, s. 317-341
. ...................., Ahmet, Osmanlı Papalık İlişkileri, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2012.