19416

İkinci Endülüs: Girit İslâm Devleti'nin Kuruluş ve Yıkılış Süreci(827-961)

Bu çalışma Kurtuba'nın, "Rabad" mahallesinde, ulemânın önderliği ile yerli Müslümanlar'ın başlattığı isyan hareketinin sonucunda sürgün edilen Rabad Müslümanları'nın, önce İskenderiye'de, daha sonra da Girit adasında hâkimiyet kurmalarını incelemektedir. Abbâsî ve Bizans İmparatorlukları'nın siyasî ve askerî istikrarsızlığından faydalanarak İskenderiye ve Girit'e hâkim olan Rabad Müslümanları'nın Girit'teki hakimiyetleri Bizans'ın eski gücünü toparlaması ile son bulmuştur

Second Andalusia: Foundation and Fall of Islamic State of Crete (827-961)

This article examines the Rabad uprising, which was led by religious scholars and supported by local Muslims in the Rabad quarter of Cordoba. Then the article covers how in the aftermath of the uprising the exiled Rabad Muslims took advantage of the political and military instability in the Abbasid and the Byzantine Empires and established their rule first in Alexandria and then on the island of Crete. After ruling Crete for almost one and half century, Kurtuba Muslims' rule in Crete ended as Byzantine power was stabilized.

PDF

___

Ahbar'û Mecmû?a (thk. İbrahim el-Ebyârî), Daru'l-kitâbu'l-Benânîn, Beyrut 1989.
ALİ, Ameer, A Short Histoy of the Saracens, The Macmıllan and Co. Limited, London 1916.
ALİ, Nurettin Âl-i, Endülüs Tarihi, (çev.: Hakkı Uygur), Ensar Yayınları, İstanbul 2010.
AVCI, Casim, İslâm Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları, İstanbul 2013.
EL-BELÂZURÎ, Fütûhu'l-Büldân, (çev.: Mustafa Fayda), Kültür Balkanlığı Yayınları, Ankara 2002.
BROOKS, E. W., "The Arab Occupation of Crete", The English Historical Review, Vol. 28, No. 111 (Jul., 1913), pp. 431-443.
CODOÑER, Juan Signes, Classical and Byzantine Monographs (ed.: G. Giangrande and H. White), Adolf M. Hakkert, Amsterdam 1995.
CODOÑER, Juan Signes, "Bizancio y al-Ándalus en los siglos IX y X", Bizancio y la Península İbérica de la Antiguedad Tardía a la Edad Moderna, Nueva Roma, 23, Madrid: Consejo Superior de İnvestigaciones Científicas, 2004, pp.177-247.
CARRASCO, Diego Melo, "Un Pequeño Gran Problema de la Historia Medieval: La Revuelta del Arrabal (Rabad) de Córdoba (818) y la Toma de Creta en el 827", Mirabilia, Nº 4, Jun-Dez 2005, pp. 116-119.
CASTRO, Fátima Roldan, Pedro Diaz Macias, Emilio Diaz Rolando, "Bizancio y al- Anadalus, Ebbajadas y Relaciones", Erytheia, 9.2 (1988), pp.263-283.
ÇELEBİ, Kâtip, Tuhfet'ül-kibâr fî esfâri'l-bihâr, Matbai Bahriye, İstanbul 1329.
DIEHL, Charles, Bizans İmparatorluğunun Tarihi (çev.: A. Gökçe Bozkurt), İlgi Kültür Sanat, İstanbul 2010.
Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, (ed.: Kenan Seyithanoğlu), Çağ Yayınları, İstanbul 1988, IV.
DOZY, Reinhart, el-Müslimûne fi'l-Endelüs, (trc.: Hüseyin Habeşî), el-hey'etu'l- Mısriyyeti'l?Amme, Kahire 1994, II.
En-Nuguaırî, Historia de Los Musulmanes Espana y Africa, (trc.: M. Gaspar Remiro), Tipografía de "El Defensor", Granada 1917, I.
E. LEVI-PROVENÇAL, "Ebû Hafs Ömer b. Şuayb el-Ballûtî", EI, I, 121..
FERNÁNDEZ, Fernando Valdés, "de Embejadas y Regalos entre Califas y Emperadores", Awraq, n.º 7. 2013, pp.25-41.
GASPAR, Mariano, Cordobeses Musulmanes en Alejandria y Creta, Homenaje A D. Francisco Codera, (intr. D. Eduardo Savedra), Zaragoza 1904, 217-233.
Georgius Cedrenus, Ioannis Scylitzae Ope (ed.: Immanuel Bekker), İmpensis Ed. Webert, Bonn 1839, II.
GREGORY, Timothy E., Bizans Tarihi (çev.: Esra Ermert), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
GUEST, Rhuvon, "İskenderiye", İA, V/II, 1084-1088.
GÜLSOY, Ersin, "Kandiye", DİA, XXIV, 303-305.
EL-HAMEVÎ, Yakut, Mucemü'l-Büldân, Daru's-Sadr, Beyrut 1977, I.
HASAN, İbrahim H., İslâm Tarihi (trc.: Komisyon), Kayıhan Yayınları, İstanbul 1992, II, III, IV.
HITTI, Philip K., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, (çev.: Salih Tuğ), MÜİFVY, İstanbul 1981, II.
HOLO, Joshua, "A Genizah Letter from Rhodes Evidently Concerning the Byzantine Reconquest of Crete", Journal Of Near Eastern Studies, No. 1, (2000), University of Chicago, pp.1-12.
İBN HALDUN, Abdurrahman, Kitâbü'l-?İber ve Divânu'l-Mübtedei ve'l-Haber, Dâru'l- kitâbu'l-Mısriyye, Kahire 1999, IV.
İBN'UL-EBBÂR, Kitâbu'l-hulleti's-siyerâ, (thk.: Hüseyin Munis), Dâru'l-Me?arif, Kahire 1985.
İBNU'L-ESÎR, El-Kâmil fi't-Târîh, (tash.: Muhammed Yusuf ed-Dukâk), Daru'l- kütubu'l?İlmiyye, Beyrut 1987, V.
İBNU'L-HATÎB, Muhammed b. Said Lisânuddin, A?mâlu'l- a'lâm, (thk.: Ahmed Muhtar el-Ubade ve Muhammed İbrahim el-Kettâni), Daru'l-Küttâb, Beyrut 1964.
İBN HURDÂZBÎH, el- Mesâlik ve'l-Memâlik, Leiden-Brill, 1306.
İBNU'L-KÛTİYYE, Târîhu İftitâhi'l-Endelüs (thk.: İbrahim Ebyârî), Dâru'l-kitâbu'l- Mısriyye, Beyrut 1989.
İBN İZARÎ, el-Beyânü'l-Muğrîb fî Ahbâri Endelüs ve'l-Mağrib, Dâru's-sekâfe, Beyrut 1980, II.
İMAMÜDDİN, S. Muhammed, Endülüs Siyasi Tarihi (çev.: Yusuf Yazar), Rehber Yayınları, Ankara 1990.
İSTAHRÎ, el-Mesâlik ve'l-Memâlik, http://www.naciriya.com/upload/livres/masalikwamamalik.pdf (11.04.2014).
LEVTCHENCO, M.V., Kuruluşundan Yıkılışına Kadar Bizans Tarihi, (çev.: Maide Selen), Özge Yayınları , İstanbul 1999.
EL-MAKKARÎ, Ahmed b. Muhammed, Nefhut-tîb min ğusni'l-Endelüsi'r-ratîb, (nşr. İhsan Abbas), Dâru Sâdr, Beyrut 1988.
EL-MERRÂKUŞÎ, Abdülvâhid, el-Mu?cib fî telhisi Ahbâri'l-Mağrib, (haz.: R. Dozy), S. And J. Luchtmans, Leiden 1847.
MILES, George C., "Byzantium and the Arabs: Relations in Crete and the Aegean Area", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 18 (1964), pp. 1-32.
I.MLADJOV,2/2,http://www.plikownia.net/idz.php?url=aHR0cDovL3NpdGVtYWtlci51 bWljaC5lZHUvbWxhZGpvdi9maWxlcy9tdXNsaW1fc2ljaWx5X2FuZF9jcmV0Z S5wZGY= (25.04.2014)
EN-NUVEYRÎ, Ahmed b. Abdulvehhâb, Nihâyetü'l-Ereb fî Funûni'l-Edeb, (thk. Müfîd Kamîha), Darü'l-kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2004, XXIII.
OSTROGORSKY, George, Bizans Devleti Tarihi, (trc.: Fikret Işıltan), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2011.
ÖZDEMİR, Mehmet, "Hakem I", DİA, VX, 173-174.
ÖZDEMİR, Mehmet, "Hakem II", DİA, XV, 174-175.
ÖZDEMİR, Mehmet, "Hişâm I", DİA, XVIII, 145-146
ÖZDEMİR, Mehmet, "Müvelledûn", DİA, XXXII, 228-229.
ÖZDEMİR Mehmet, Endülüs Müslümanları (Siyasî Tarih), TDVY, Ankara 2012.
REZÛK, Muhammed, "İdris II", DİA, XXI, 483
REZÛK, Muhammed, "İdris I", DİA, XXI, 480-481.
ÜNSAL, Emin, "Girit'in Türk Hâkimiyetinden Çıkışı",Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne 2009.
SCOTT, S.P., History of the Moorish Empire in Europe, J.B.Lıppıncott Company, London 1904.
ES-SEYYİD, Eymen Fuad, "İskenderiye", DİA, XII, 574-576.
Theophanes Continuatus Joannes Comeniata, Symeon Magister, Georgus Monachus, (ed.: Immanuel Bekker), Bonn 1838.
TUKİN, Cemal, "Girit", DİA, XIV, 85-93.
TUKİN, Cemal, "Girit", İA, IV, 791-804.
VASILIEV, A. A., History of the Byzantine Empire, 324-1453, The University of Wisconsin Press, Madison 1952, I.
YAYLALI, Ahmet Nasır, "Endülüs Emevi Emîri Hakem b. Hişam b. Abdurrahman (Siyâsî ve Askerî Faaliyetleri)", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2004
WATT, W.Montgomery, Pierre Cachıa, Endülüs Tarihi (çev.: Cumhur Ersin Adıgüzel, Qiyas Şükürov), Küre Yayınları, İstanbul 2011.