NÜFUS ve TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE XIX.YÜZYILIN ORTALARINDA AKŞEHİR KAZASIBERMENDE KÖYÜ’NDE YAŞAYAN RUMLARINSOSYAL, EKONOMİK ve DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

Osmanlı döneminde Akşehir Kazası’na bağlıBermende Köyü’nde Müslümanların yanındagayrimüslim Rumlarda yaşamaktaydı. ÇalışmamızdaXIX. yüzyılın ortalarında Bermende Köyü’ndeyaşayan Rumların sosyal, ekonomik ve demografiközellikleri analiz edilmiştir. Bu amaç doğrultusundaXIX. yüzyılın en önemli defterlerinden 1844-45 tarihliNüfus ve Temettuat defterlerine müracaat edilmiş,böylece Bermendeli Rumların nüfus hareketleri, yaşve eşkâlleri, sosyal ve meslekî durumları ile hayvanatve arazileri hakkında çeşitli tespitler yapılabilmiştir.Nihayetinde XIX. yüzyılın ortalarında Bermende’deçekirdek aile yapısına sahip olduğu anlaşılanRumların yaklaşık 900 civarında nüfusa sahip olduğuve ortalama yaşlarının 23,5 civarında bulunduğutespit edilmiştir. Genç bir nüfusa sahip olduklarıanlaşılan Bermendeli Rumların kara sakallı ve ortaboylu kimseler oldukları kısmen de olsaMüslümanlara benzer fiziksel özellikler taşıdıklarısöylenebilir. Bölgede yaşayan Rumların meslekîyapısı incelendiğinde, yoğun olarak sınaî ve ticarîfaaliyetler içerisinde bulundukları, yağcılık, terzicilikve pabuççuluk meslekleri ile öne çıktıklarıgörülmüştür. Az miktarda hayvan ve araziye sahipolsalar da, Rumların temel geçim kaynaklarının sınaî ve ticarî faaliyetler olduğu, özellikle dokumacılıksektöründe Akşehir ve çevresinde etkin rolüstlendikleri söylenebilir.

Social, Economic and Demographic Characteristics of the Greeks Living in the Bermende Village of Akşehir District in the Middle of XIX. Century According to Population and Temettuat Register

Non-Muslim Greeks also lived in the BermendeVillage of Akşehir District together with theMuslims during Ottoman Empire. Social,economic and demographic characteristics ofGreeks living in Bermende Village in the middleof the XIX. century have been examined in thepresent study. Accordingly, Population andTemettuat registers from the years of 1844-45,being one of the most important registry booksof the XIX. century were reviewed and variousresults have been found from the registriesregarding the population change, age andphysical appearances, social and professionalstatus, animals and lands of the BermendeGreeks. In conclusion, it has been found thatGreeks who had elementary family structure inBermende in the middle of the XIX. century hada population of around 900 and their mean agewas around 23,5. It could be noted that theBermende Greeks, who seemed to have a youngpopulation, were people with black beard andmedium height, and partially had physicalcharacteristics similar to Muslims. When theoccupational structure of the Greeks registeredin the village was examined, it was found that they were widely engaged in industrial andcommercial activities. Moreover, they workedgenerally in their professions of greasing,tailoring and shoe making. Although they havefewland and animals, it was understood that themain source of income of the Greeks wereindustry and trade. They also played an activerole in Akşehir and its surroundings especially inthe weaving sector.

PDF

___

Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Nüfus Defterleri (BOA. NFS. d.), Nr. 3288, 3289; Temettuat Defterleri (BOA, ML. VRD. TMT.d) Nr. 9626.
AKBULUT, Zeynep, Tanzimat Dönemindeki Temettuat Defterlerine Göre Akdağmadeni Kazası ve Köylerinin Sosyo-ekonomik Yapısı ( H/1260-1261), (NÜSBE) YL Tezi, Niğde 2002.
AKÖZ, Alaattin, Bayram Ürekli, “Sille’nin Demografik Yapısı: Tarihi Seyir İçerisinde Müslüman ve Hıristiyan Nüfusu”, Sille Aya Elenia Müzesi, Ed. İ. Mete Mimiroğlu, İstanbul 2013, s. 16 - 29.
ALTINTAŞ, Fatma, Ereğli Şehir Merkezindeki Nüfus Hareketleri (1834-1845),SÜSBE YL Tezi, Konya 2018.
AYDIN, Lokman, Kütahya Sancağı 1261(1845) Tarih ve 8767-8768-8769-8770-8771 Numaralı Temettu’at Defterleri Transkripsiyonu, (DÜSBE) YL Tezi, Kütahya 2001.
AYTAÇ, Ahmet, “Halı”, Konya Ansiklopedisi, (Ed. Mehmet Birekul), Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, C. IV, Konya 2012, s. 148 –151.
AYTAÇ, Ahmet, Hereke Tarzı Akşehir’de İpek Halıcılık, Akşehir, 2008.
BAYAR, Muharrem Akşehir Tarihi, Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Akşehir 2018.
ÇAVDAR, Necati, “XIX. Yüzyılın Ortalarında Tokat’ta Katolik Ermeniler: DemografiEkonomik, Yeni Türkiye Dergisi, 1 (60), s. 449-470.
ÇAVDAR, Necati, "Tanzimat Dönemi’nde Tokat’ta Rum Nüfusu", History Studies, 11(6), 2009, s. 2207-2227.
ÇİMEN, Adnan,“Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlıda Nüfus Hizmetleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14/3, Ankara 2012, s. 183-216.
GÜRAN, Tevfik, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, İstanbul 1998.
GÜRGEN, İlknur, XV.-XVI. Yüzyıllarda Güzelhisar Kazası,(CBÜSBE) YL Tezi, Manisa, 2015.
HAYKIRAN, Aysun Sarıbey, “1831 Tarihli Nüfus Sayımında Aydın Güzelhisar Kazası Cami-i Atik Mahallesi”, Yeni Fikir Uluslararası Hakemli Akademik Fikir Araştırma Dergisi, 10, S. 2, Temmuz 2019, s. 7-29.
HİDAYETOĞLU, H. Melek, Meral Akan, “Konya’da Cumhuriyet Dönemi’nde Dokuma Faaliyetleri”, Arış Dergisi, S.5, 2011, s. 54-71.
İBAR, Adem, BOA. NFS. d. 3556’ya Göre Orta Anadolu’da Gayrimüslim Nüfus (1830), (AÜSBE) YL Tezi, Aksaray 2019.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara 1997.
KONYALI, İbrahim Hakkı, Nasreddin Hoca’nın Şehri Akşehir, İstanbul 1945.
KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, “Osmanlı Sosyal ve İktisâdî Kaynaklarında Temettü Defterleri”, BELLETEN, C.LIX, S. 225, Ankara 1995, s. 395 –412.
MUŞMAL, Hüseyin, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Beyşehir ve Çevresinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı (1790-1864), (SÜSBE) Doktora Tezi, Konya 2005.
MUŞMAL, Hüseyin, “1901 Yılında Konya’da Açılan Halı-Kilim Sergisi ve 1899 Tarihli Sergi Talimatnamesi”, I. Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresi, (1-2 Kasım 2007) Bildiriler Kitabı, (Ed. Ahmet Aytaç), Konya 2007, s. 241 -250.
MUŞMAL, Hüseyin, “XIX. Yüzyılın Ortalarında Çumra’nın Sosyo-Ekonomik Görüntüsü (10353 Numaralı Temettuat Defterine Göre)”, SÜTAD, S. 24, Konya 2008, s. 253-276.
MUŞMAL, Hüseyin, “Kısmet Tarikiyle Ahar Diyara Varanlar: Nüfus ve Temettuat Defterlerine Göre Beyşehir’den İzmir ve İstanbul’a Yapılan Göçler”, Geçmişten Günümüze Göç, II, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2017, s. 753 -770.
MUŞMAL, Hüseyin, Müjgan Şahinkaya, “1844 Tarihli Nüfus Sayımına Göre Beyşehir Kazası”,Turkısh Studies, C. 10, S. 1, Ankara 2015, s. 477 –510.
MUŞMAL, Hüseyin, Müjgan Şahinkaya, “Nüfus ve Temettuat Defterlerine Göre Bozkır Kaza Merkezi’nin Demografik Yapısı, Sosyal ve Ekonomik Özellikleri (1840–1845)”, Uluslararası Sempozyum Geçmişten Günümüze Bozkır (6-8 Mayıs 2016), Konya 2016, s. 329 –346.
MUŞMAL, Hüseyin - Mehmet Özçelik, “Nüfus ve Temettuat Defterlerine Göre Ermenek’te Esnaf ve Zanaatkârlar”, Ermenek Araştırmaları Arkeoloji, Sanat Tarihi, Tarih Ed. Hüseyin Muşmal - Erol Yüksel - Mehmet Ali Kapar, Konya 2018, s. 519 -540.
ÖZÇELİK, Mehmet, 19. Yüzyılın Ortalarında Belviran Kazası, (SÜSBE) YL Tezi, Konya 2019.
ÖZTÜRK, Said, “Türkiye’de Temettuat Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. I, S. 1, 2003, s. 287 –304.
PEKER, Mümtaz, “Göç Ekseninde Bekilli Kasabasının Ekonomik Dönüşüm Süreci”, Nüfus Bilim Dergisi, 2017, s. 27 –63.
SAYI, Hasan Basri, “Sille’de Gayrimüslim Yaşamına Yönelik Tespitler”, I. Ulusal Sille Sempozyumu Bildirileri, (26-27 Eylül 2013), Ed. Mehmet Ali Kapar vd, Konya 2014, s. 415 –431.
SOYLU, Erhan, 1840-1844 Tarihli Temettüat Tahrir Defterleri Işığında Hadim’in SosyoEkonomik Yapısı, İÜSBE YL Tezi, İstanbul 2004.
YILMAZ, Mehmet, “Tanzimat Döneminde Sille Gayrimüslimleri”, Sille Aya Elenia Müzesi, Ed. İlker Mete Mimiroğlu, Selçuklu Belediyesi Yayınları, İstanbul 2013, s. 30 -45.
YÖRÜK, Doğan, Aynur Karadoğan, “Çayan Derbendi’nde Demografik Eğilimler (1840- 1845)”,History Studies, C. 7, S. 3, 2015, s. 167 - 190.
YÜKÇÜ, Süleyman, Nur Fidancı, Umut Soysal, “Osmanlı Devleti’nde Temettuat Defterinin Önemi ve Vergisel Açıdan Değerlendirmesi Tire Kazası Örneği”, 3 BMAC Konferansı (19- 22 Haziran 2013), Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2014, s. 170-199.