Mîrza Mîranşâh ve Askeri Faaliyetleri

Türk-Moğol milletlerinin kurdukları teşekküller, belirli bir veraset sisteminin olmayışı ve hükümdarın ölümünden sonra oğullar arasında başlayan taht mücadeleleri sebebiyle sürekli iç karışıklıklar arasında boğuşmuş ve sonunda ise tarih sahnesinden silinmişlerdir. Biz bu çalışmamızda Türk-Moğol kültürünün şekillendirdiği Emîr Timur Devletinin kurucusu Emîr Timur'un câriye olan hanımı Hanzâde'den olan oğlu Mîranşâh'ın hayatını, kişiliğini ve babasının ölümünden sonra ki taht mücadelelerindeki yerini inceleyeceğiz. Emîr Timur'un Orta Doğu'yu, Kafkasya'yı ve Anadolu'yu fethettiği yıllarda yaşayan oğullarından en büyük olanı olan Mîranşâh, bütün bu fetih hareketlerinde babasının yanında bulunmuş ve önemli yararlılıklar göstermiştir. Daha 14 yaşında devletin batı sınırı oluşturan Horâsân Valiliği'ne atanan Mîranşâh, bölgenin asayişinin sağlamakta üstün gayret göstermiş ve devletin sınırlarının batıya doğru genişlemesi üzerine daha büyük bir alana içine alan Azerbaycan Valiliğine atanmıştır. Bu görevi sırasında geçirdiği bir kaza sonucunda aklî dengesini kaybetse de babasıyla beraber seferlere katılmaya devam etmiş hatta babasının ölümünden sonra tahtın en önemli adaylarından biri olmuştur. Ancak taht mücadeleleri sırasında devletin batı sınırlarını muhafaza etmek için Kara Koyunlularla giriştiği mücadelede şansız bir şekilde hayatını kaybetmiştir

Mirza Miranshah and Military Operations

The agencies constructed by Turkish-Mongol people have struggled with internal disorders caused by absence of a fixed inheritance system and struggles for the throne between the sons after the death of emperor, as a result of this situation they have been wiped off the scene of history. In this study we will analyse the life,character and position of Miranshah-son of Emir Timur who was the founder of Emir Timur State shaped with Turkish-Mongol culture and his odalisque wife Hanzade in the throne struggles after his father’s death. Miranshah who lived in the years when Emir Timur conquered Middle East, Caucasia and Anatolia was the eldest of his sons and he accompanied his father during this conquest by making many contributions. At the age of just 14 he was appointed to Horasan Government,the West border of the state and has shown a remarkable effort at pacification of the region.Owing to the fact that the state’s borders have expanded towards the West,he has been appointed to Azerbaijan Government.Even though he has lost his mental balance because of an accident at this period he has kept up joining excursions with his father. Moreover became one of the most important candidates for the throne after his father’s death. However, during the throne struggles he lost his life in a very unfortunate way at the battle in which he aimed to save western boundaries of the state from The Kara Koyunlu Turkomans.border of the state

PDF

___

AKA, İsmail, ‘’Timur’un Ölümünden Sonra Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak-ı Acem’de Hâkimiyet Mücadeleleri’’, Türk Kültürü Araştırmaları, C. 22, S. 1-2, 1984, ss. 49-66.
-------------- Mirza Şahruh ve Zamanı (1405-1447), TTK Basımevi, Ankara 1994.
-------------- İran’da Türkmen Hâkimiyeti (Kara Koyunlular Devri), TTK Yay., Ankara 2001.
-------------- Timur ve Devleti, 3. Baskı, TTK Yay., Ankara 2014.
AKSU, Hüsamettin, ‘’Fazlullah-ı Hurûfî’’, DİA, C. 12, İstanbul 1995, ss. 277-279.
ALAN, Hayrunnisa, Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular (1360-1506), Ötüken Yay., İstanbul 2015.
AZİZ b. ERDEŞİR-İ ESTERÂBÂDÎ, Bezm u Rezm, Çev. Mürsel Öztürk, TTK Yay., Ankara 2014.
BABÜR, Babur’un Hâtıratı, Çev. Reşit Rahmeti Arat, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1970.
BALLI, Hasan Hüseyin, ‘’Hurûfîlik Nedir?’’, Mezhep Araştırmaları, C. 4, S. 2, 2011, ss. 31-48.
BARTHOLD, Wilhelm, Uluğ Beg ve Zamanı, Çev. İsmail Aka, TTK Yay., Ankara 1997.
Ca’ferî b. Muhammed el-Hüseynî, Târîh-i Kebîr (Tevârih-i Enbiyâ ve Mülûk), (Çev. İsmail Aka), TTK yay., Ankara, 2011.
Clavijo Ruy Gonzales, Anadolu, Orta Asya ve Timur, (Çev. Ömer Rıza Doğrul), Ses Yay, İstanbul 1993.
Devletşah, Tezkire-i Devletşah, (Çev. Necati Lugal), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1977.
EMİR TİMUR, Timur’un Günlüğü (Tüzükaât-ı Timur), (Haz. Kutlukhan Şakirov – Adnan Aslan), İnsan Yay., 2. Baskı, İstanbul 2010.
HASAN-I RUMLU, Ahsenü’t-Tevârîh, Çev. Mürsel Öztürk, TTK Yay., Ankara 2006.
İBNİ ARABŞAH, Acâibu’l Makdûr, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yay., İstanbul 2012.
İBNİ TAGRIBERDİ, En-Nücumu’z-Zahire, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yay., İstanbul 2013.
MERÇİL, Erdoğan, “Serbedârîler”, DİA, C. 36, İstanbul 2009, ss. 549-50.
NİZAMÜDDİN ŞÂMÎ, Zafernâme, Çev. Necati Lugal, 2. Baskı, TTK Yay. Ankara 1987.
ÖZCAN, Altay Tayfun, ‘’Timur’un Elçisi Sultaniyeli Johannes ve Libellus de Notitia Orbis Adlı Eserinden Bazı Parçalar’’, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 33, S.55, 2014, ss. 121-162.
ŞEREFÜDDİN ALİ YEZDÎ, Emîr Timur (Zafername), Çev. Ahsen Batur, Selenge Yay., İstanbul 2013.
SEMENOV, A. A., “Gûr-i Emir Türbesindeki Timur’un ve Ahfadının Mezar Kitabeleri” Belleten , Çev. Abdülkadir İnan, C. 24, S. 93, 1960, ss. 139-63.
SÜMER, Faruk, “Ahmed Celayîr”, DİA, C. 2, Ankara 1989, 53-4.
----------------- Kara Koyunlular (Başlangıçtan Cihan Şah’a kadar), C.1, 3. Baskı, TTK Basımevi, Ankara 1992.
ŞAHİN, Mustafa, Orta Çağ’da Herât Bölgesi (Gaznelilerin Kuruluşundan Timurluların Yıkılışına Kadar) (961-1507), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversteisi, Tokat 2013.
------------------- “Emîr Timur ve Mîrzâ Şahruh Dönemlerinde Timurlu Devleti’nde Elçilik Münasebetleri”, Genelkurmay Atase Dergisi, S. 23, 2014, ss. 7-35.
-------------------- “Timurlu Sarayında Nüfûzlu Bir Emîr Hasan Sûfî Tarhan", Ortaçağ Tarihi Yazıları, Münir Atalar Armağanı, (ed. Pınar Ülgen-Alparslan Demir-Murat Serdar), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2015, ss. 303-314.
-------------------- “Ortaçağda Bir Yolsuzluk Soruşturması Örneği” İstanbul Üniversitesi XI. Milli Türkoloji Kongresi, İstanbul 11-13 Kasım 2014, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yay, İstanbul 2015, ss. 439-456.
TACÜ’S-SELMANÎ, Tarihname, Çev. İsmail Aka, TTK Yay., Ankara 1999.
TOGAN, Nazmiye, “Temür Zamanında Aristokrat Türk Kadını”, İslâm Tetkitleri Enstitüsü Dergisi, C. 5, İstanbul 1973, ss. 1-14.
TOMA METSOPSKİ, Timurlenk ve Haleflerinin Tarihi, Çev. Gürsoy Solmaz, Elips Yay., Ankara 2009.
YÜKSEL, Musa Şamil, ‘’Timur’un Yükselişi ve Batı’nın Diplomatik Cevabı’’, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 18, 2005, ss. 231-243.
------------------------ ‘’Şahruh’un Sünnî Canlandırma Siyaseti’’, Tarih Okulu, S. 5, 2008, ss. 95-110.
------------------------ ‘’Türk Kültüründe Levirat ve Timurlularda Uygulanışı’’, Turkish Studies, Volume 5/3 Summer 2010, ss. 2027-2058.