Araş. Gör. Sabri Becerikli - Prof. Dr. Muammer Demirel Uludağ Üniversitesi – Bursa

Bursa'da ilk defa 1883'te darülmuallimin açılmıştır. Okulun 1 muallimi 1 hademesi ve az sayıda öğrencisi vardı. Taşra darülmualliminlerinde öğrenci azlığından dolayı öğretmen yetiştirme görevinin Medrese-i Muallimin ismiyle açılacak öğretmen okuluna verilmesi tasarlanmıştır. 1906'da Bursa Hamidiye Medrese-i Muallimini açılmış ve Bursa Darülmualliminin kadrosu bu yeni açılan öğretmen okuluna devredilmiştir. Fakat bu durum fazla uzun sürmemiş II. Meşrutiyetle birlikte Medrese-i Muallimin, Darülmuallimine dönüştürülmüştür. Türkiye Cumhuriyet'i döneminde de varlığını sürdüren bu erkek öğretmen okulu 1924'te Erkek Muallim Mektebi ismini almıştır. 1926'dan sonra da okul kapanmıştır. Taşra darülmuallimatları çoğunlukla 1914-15 tarihlerinde açılmaya başlanmıştır. Bursa Darülmuallimatı 1914'de açılmıştır. Bursa Darülmuallimine göre daha uzun ömürlü olan okul Cumhuriyet döneminde Kız İlk Öğretmen Okulu adını almış ve son olarak 1975'te Kız Öğretmen Lisesine dönüştürülmüştür

Teachers’ Schools in Bursa Inherited By The Republic From The Ottoman Empire

The first male teacher training school (darülmuallimin) in Bursa was opened in 1883. The school had one teacher, one servant, and a few students. As the number of students was few in provincial male teacher training schools, it was projected to assign the duty of training teachers to teachers’ school that would be opened under the name of Medrese-i Muallimin School. In 1906, Bursa Hamidiye Medrese-i Muallimin School was opened, and the staff of Bursa Male Teacher Training School was transferred to it. However, it did not last long. In the Second Constitutional Period, Teachers’ School was transformed into Male Teacher Training School. This male teachers’ school, which also maintained its existence during the period of the Republic of Turkey, was named Erkek Muallim Mektepi (Male Teachers’ School) in 1924. It was closed after 1926. Most provincial female teacher training schools started opening in 1914-15. Bursa Female Teacher Training School was opened in 1914. The school, which had longer lifetime than Bursa Male Teacher Training School, was named Kız İlk Öğretmen Okulu (Female Primary Teacher Training School) in the Republic period and was finally transformed into Female Teacher Training High School in 1975

PDF

___

AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2011), Pegem Yay., (20. Baskı), Ankara 2011.
ARSLANOĞLU, İbrahim, Kastamonu Öğretmen Okulları (1884-1977), MEB, İstanbul 1998.
ATAMALACA, Murat, “Bursa Darülmualliminin Açılış ve Kapanışı”, Bursa Hâkimiyet, 18.03.1957.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, Maarif İstatistikleri 1923-32, İstanbul 1933.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Babıali Evrak Odası (BEO), 3345/250871, 1326.Ca.30.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Nezareti, Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM), 20/38, 1336.Z.5.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Nezareti, Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM), 20/47, 1337.R.23.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Nezareti, Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM), 164/90, 1339.Za.5.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Nezareti, Umûr-ı Mahalliye-i Vilayât Müdüriyeti Belgeleri (DH.UMVM), 165/87, 1340.R.27.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi (MF.MKT), 925/46, 1324.S.29.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi (MF.MKT), 1221/3, 1335.S.3.
BORA, Oğuz, “Bursa’da İlk Kız Öğretmen Okulu”, Bursa Hâkimiyet, 06.01.1975.
Bursa Hâkimiyet (BH), 23.05.1957, 14.01.1958, 18.01.1958, 27.01.1958, 29.09.1967, 26.12.1967, 22.05.1968, 01.06.1968, 26.06.1968, 01.07.1968, 27.07.1968, 11.08.1968, 02.10.1968, 12.05.1974, 17.05.1974, 22.05.1974, 29.06.1974, 01.07.1974, 16.07.1974, 23.02.1975.
“Bursa Kız Öğretmen Okulu Öğrencilerinin Amerikada Açılan Resim Sergisi”, Uludağ Bursa Halkevi Dergisi, S. 42, 1948. Bursa Yıllığı, 1967.
Cumhuriyet, 10.09.1942, 12.09.1942, 13.11.1947, 05.04.1948.
Darülmuallimin ve Darülmuallimat Nizamnamesi (DDN), Matbaa-i Amire, İstanbul 1331.
DEMİREL, Fatih, “Osmanlı Eğitim Sisteminin Modernleşmesi Sürecinde Hiyerarşi”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 2012, ss. 507-530.
____________, Fatih Demirel, “Dârülmullimîn-i Âliyede Fenn-i Terbiye Dersi ve Bir Öğrenci İsyanı”, Belleten, C. LXXIX, S. 284, 2015, ss. 319-334.
DEMİREL, Muammer, “Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüşdiye Mektepleri”, Türkler, C. 15, (Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002., ss. 44-60.
ERDEM, Yasemin Tümer, II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kızların Eğitimi, TTK., 2013.
ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, Eser Kültür Yay., İstanbul 1977.
Haber, 18.01.1974, 22.01.1974, 22.02.1974, 01.07.1974.
Hâkimiyet-i Milliye, 10 Zilhicce 1346.
İlk Öğretmen Okulları Programı, Kültür Bakanlığı, İstanbul 1938.
KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, TTK Yay., Ankara 1999.
Maarif Vekâleti 1924-1925;1340-1341 İhsaiyat Mecmuası, İstanbul 1927.
Maarif-i Umumiye Nezareti 1326 Senesi Büdcesi, Matbaa-i Amire, İstanbul 1326.
Maarif-i Umumiye Nezaret-i Celilesi, İdaresinde Bulunan Mekatib-i İptidai, Rüşdiye, İdadiye, Aliye ile Mekatib-i Hususiye ve Ecnebiyenin ve Dersaadetde İcra Kılınan ve Taşrada Mevcud Bulunan Kütüphaneler İstatistiği (1310-1311) Sene-i Dersiye-i Maliyesine Mahsusdur, Dersaadet.
Millî Eğitim İstatistikleri (Meslek-Teknik ve Yüksek Öğretim 1961-65), Devlet İstatistik Enst., Ankara 1968.
Millî Eğitim İstatistikleri (Millî, Halk, Çocuk, Üniversite ve Okul Kütüphaneleri 1959- 1968), Devlet İstatistik Enst., Ankara 1972.
ÖCALAN, Hasan Basri, “Bursa Hamidiye Medrese-i Muallimini”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 26, 2014/1, ss. 71- 85.
Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (1982-2007), YÖK, Ankara 2007.
ÖZTÜRK, Cemil, Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, TTK Yay., Ankara 1996.
Resmi Gazete, İlk Öğretmen Okulları İdare Yönetmeliği Genel Maddeler, 29.09.1965.
Resmi Gazete, İlköğretmen Okulları İdare Yönetmeliğinde Yapılan Değişiklikler, 26.05.1972.
Resmi Gazete, İlköğretmen Okulları İdare Yönetmeliğinin 98’inci Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Yönetmelik, 07.06.1967.
Resmi Gazete, Milli Eğitim Temel Kanunu, 24.06.1973.
Salname-i Devlet-i Ali Osman, 65. Def’a, Hicri 1326.
Salname-i Nezaret-i Maarif- Umumiye (SNMU), Hicri 1316.
Salname-i Nezaret-i Maarif- Umumiye (SNMU), Hicri 1318.
Salname-i Nezaret-i Maarif- Umumiye (SNMU), Hicri 1321.
Salname-i Vilayet-i Hüdavendigâr (SVH),13. Def’a, Hicri 1303.
Salname-i Vilayet-i Hüdavendigâr (SVH), 25. Def’a, Hicri 1316.
Salname-i Vilayet-i Hüdavendigâr (SVH), 34. Def’a, Hicri 1324.
Salname-i Vilayet-i Hüdavendigâr (SVH), 34. Def’a, Hicri 1325.
Servet-i Fünun, C.31, S. 806, 21 Eylül 1322.
TAŞER, Seyit, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Öğretmen Yetiştiren Kurumlarda Eğitim Yönetimi ve Denetimi, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi) Konya 2010.
Tebliğler Dergisi (TD), S. 2, Mükâfatlar ve Cezalar, Mart 1926.
Tebliğler Dergisi (TD), S. 8, Tamimler, 15 Eylül 1926.
Tebliğler Dergisi (TD), C. 16, S. 737, 09.03.1953.
Tebliğler Dergisi (TD), C. 33, S. 1603, 20.04.1970.
Tebliğler Dergisi (TD), C. 33, S. 1607, 18.05.1970.
Tedrisat Mecmuası (TM), Maarif Şuunu, C. 4, N. 25, 8 Mayıs 1330.
Tedrisat Mecmuası (TM), Maarif Şuunu, C. 6, N. 37, 1 Nisan 1333.
Tedrisat Mecmuası (TM), Maarif Şuunu, C. 7, N. 38, 7 Mayıs 1333.
Tedrisat Mecmuası (TM), Maarif Şuunu, C. 12, N. 61, 1337.
Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-ı Muvakkati (TİKM), Matbaa-ı Amire, İstanbul, 1329.
Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti 1925 - 1926 Ders Senesi İhsaiyat Mecmuası, Devlet Matbaası, İstanbul 1928.
Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti 1926-27 İstatistik Yıllığı, C. 4, İstanbul 1929.
Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti 1339 -1340 Ders Senesi İhsaiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1341.
ÜSTÜN, Kemal, “Bursa Kız Öğretmen Okulu ve Bir Yıldönümü”, Bursa Hâkimiyet, 20.05.1968.
YÜCEL, Hasan Ali, Türkiye’de Orta Öğretim, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1994.
YÜCELT, Nazım, “Otuz Yıl Önce Bursa’da Kültür Hayatı”, Uludağ Bursa Halkevi Dergisi, S. 10, 1937, ss. 19-22.