Mimar Sinan Yapılarında Çevre Duvarının Bir Bileşeni: Kapı

Çalışmanın amacı, Mimar Sinan’ın İstanbul’da bulunan külliye çevre duvarlarının bileşenlerinden biriolan kapıların malzeme, boyut ve biçim özelliklerinin incelenmesi ve yapım teknolojisine ilişkindetayların belgelenmesidir. Çalışmanın çıkış noktası günümüzde harap durumda olması sebebiyleyapı strüktürüne ait detayların görülebildiği Süleymaniye Külliyesi İmareti’nin bahçe giriş kapısıolmuştur. Çalışmada öncelikle bu kapı ile benzerlik gösteren, ana strüktürü basık kemer ileoluşturulmuş (strüktürel olarak sivri, teğet vb. farklı bir kemer ile desteklenmeyen), yakın zamandaonarılmamış ya da tercihen yapım sistemini meydana getiren detayların görülebildiği kapılar tespitedilmiştir. Sonraki aşamada güncel rölöveler, saha çalışmaları ve arşiv belgeleri ile kapılarınbileşenleri; malzeme, boyut ve biçim özelliklerine bağlı olarak incelenmiştir. Çalışmadan elde edilenveriler kapı bileşenleri olan; kemer, kapı ayağı, kapı kanatları ile tavan ve üst örtü başlıkları altında,karşılaştırmalı tablolar ve görseller eşliğinde sunulmuştur.

A Component of The Surrounding Wall in Mimar Sinan Structures: Door

This study aims to examine the material, size and shape characteristics of the doors, which is one of the components of the Mimar Sinan complexes' surrounding walls in Istanbul and to document the details of their construction technology. The starting point of the study is the door of the garden, adjacent to the main structure of the Suleymaniye İmaret, where the construction system can be seen due to its ruined condition. In the study, firstly the doors, which are formed with a segmental arch (structurally not supported by a different arch like pointed arch or tangent arch, etc.), not recently repaired or preferably, in which details of the construction system can be seen, have been determined. In the next stage, the components of the doors were examined depending on their material, size, and shape properties accompanied by archival documents and the current surveys. The data obtained from the doors were presented comparatively under the arch, the door frame, the door leaves, and the ceiling with coping headings accompanied by comparative tables and visuals.

PDF

___

A- Kitap, Makale, vd.
ANONİM, “Piştak”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1997, s. 322. ARSEVEN, Celal Esad, “Duvar Semeri”, Sanat Ansiklopedisi, C. I, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul 1983, s. 496.
ARSEVEN, Celal Esad, “Kapı”, Sanat Ansiklopedisi, C.2, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul 1975.
ARSEVEN, Celal Esad, “Kemer”, Sanat Ansiklopedisi, C.2, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul 1975.
ARSEVEN, Celal Esad, Istılahat-ı Mi’mariyye (Osmanlı Dönemi Mimarlık Sözlüğü), Kaknüs Yayınları, 2017.
BATUR, Afife, Osmanlı Camilerinde Kemer / Strüktür-Biçim İlişkisi Üzerine Bir Deneme, (İstabul Teknik Üniversitesi Doktora Tezi), İstanbul 1974.
BİNAN, Can, “Kapı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Yem Yayınları, C. 2, İstanbul 1997, s. 944-945.
ÇAKMAK, Şakir, Erken Osmanlı Döneminde Taç Kapılar (1300-1500), (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir 1999.
ÇELİK, Serpil, Süleymaniye Külliyesi Malzeme, Teknik ve Süreç, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2009.
ÇORUHLU, Yaşar, “Kapı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul 2001, 341-342.
KARADEMİR, Murat, Mimar Sinan Dönemi Yapilarinda Taçkapılar, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2014.
KOLAY, İlknur Aktuğ, “Osmanlı Dönemi İnşaat Belgelerine Göre Anıtsal Yapılarda Örtü ve Duvar Sistemleri”, 8. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul 2016.
KOLAY, İlknur-Çelik, Serpil, “Malzeme ve Teknoloji” Bir Şaheser Süleymaniye Külliyesi, Ed. Selçuk Mülayim, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2007, s. 125-147.
KUBAN, Doğan, 100 Soruda Türkiye Sanatı Tarihi, İstanbul, 1981.
MÜLAYİM, Selçuk, “Kemer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25, İstanbul 2002, s. 252.
NECİPOĞLU, Gülru, The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire, Princeton University Press, Princeton-Oxford 2005.
ÖDEKAN, Ayla, “Bir Mukarnaslı Portal Yarım Kubbesi Geometrik Şemadan Üçüncü Boyuta Geçiş Örneği”, İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya Armağan, Ankara 1976, 437-445. ÖDEKAN, Ayla, “Cümle Kapısı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.8, İstanbul 1993, s. 115-116.
ÖDEKAN, Ayla, “Taçkapılar”, Mimar Başı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri, Ed. Sadi Bayram, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, C. 1, İstanbul 1988, s. 521-529.
ORBEYİ, Nil, “Surrounding Wall of Mimar Sinan’s Mosques: Components and Construction”, Art-Sanat, S. 12, İstanbul 2019, s. 343-367. https://doi.org/10.26650/artsanat.2019.12.0015
SÖNMEZ, Neslihan, Osmanlı Dönemi Yapı ve Malzeme Terimleri Sözlüğü, Yem Yayınları, İstanbul 1998.
SÖZEN, Metin-Tanyeli, Uğur, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1994.
TANMAN, M. Baha, "Sinan'ın Mimarisi İmaretler", Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri, Ed. Sadi Bayram, Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, C. 1, İstanbul 1988, s. 333-353.
TAYLA, Hüsrev, Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları, Taç Vakfı yayınları, İstanbul 2007.
TUNCER, Orhan Cezmi, “Anadolu Selçuklu Taçkapılarında Mukarnas”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler, C. 2, Konya 2001, 361-387.
TUNCER, Orhan Cezmi, “Birkaç Selçuklu Taçkapısında Geometrik Araştırmalar”, Vakıflar Dergisi, Ankara 1982, S. 16, 61-76.
TUNCER, Orhan Cezmi, “Kayseri Yedi Selçuklu Taçkapısında Geometrik Düzen”, Vakıflar Dergisi, Ankara 1997, S. 16, s. 105-152.
TURANİ, Adnan, Sanat Terimleri Sözlüğü, Toplum Yayınları, Ankara 1975.
ÜLGEN, Ali Saim, Mimar Sinan Yapıları (Katalog), Ankara 1989, Plate 123.
ULUENGİN, Bülent, Mimari Metaller, Özellikleri, Bozulma Nedenleri, Koruma ve Restorasyon Teknikleri, Birsen Yayınevi, İstanbul 2006.
ULUENGİN, Fatin-Uluengin, Bülent-Uluengin, Bengü, “Osmanlı Anıt Mimarisinde Klasik Yapı Detayları”, Yem Yayınları, İstanbul 2001.
ÜNAL, Rahmi Hüseyin, “Osmanlı Öncesi Anadolu Türk Mimarisinde Taç Kapılar”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir 1982.
B- İnternet Kaynakları
URL1. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/111287. Kod: AHISTSEHZ003. Erişim Tarihi: 08.12.2019