11915

İkinci Dünya Savaşı Sırasındaki Türkiye-Macaristan İlişkileri

Türkiye’nin ikinci Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü'nün dönemi, Milli Şef Dönemi olarak kabulgörmüştür. İnönü’nün göreve gelmesinden sonra Türk dış politikası mevcut statükosunu korumak veyaklaşan savaştan uzak durmak üzerine kurulmuştur. Bu dönemde Türkiye-Macaristan ilişkileri İkinciDünya Savaşı’nın etkisi altında gelişme göstermiştir. Macaristan’ın bu dönemde savaşa girmişolması, iki ülkenin ilişkilerinde gerileme yaşanmasına neden olmuş, ancak Türk-Macar dostluğunagölge düşürmemiştir. Bu çalışmada, iki ülkenin ilişkileri kronolojik olarak; siyasi ve diplomatikilişkiler, savaş sonrası yaşanan gelişmeler, ekonomik ve ticari ilişkiler, kültürel ve sosyal ilişkilerolmak üzere başlıklar altında toplanmıştır

Turkey-Hungary Relations in During The Second World War

Ismet Inönü’s period, the second President of theTurkis Republic was accepted as the period of the National Chief Period. After Inönü’s referral, Turkish foreign policy was based on protecting the current statusquo and avoiding the approaching war.In this period, theTurkey-Hungary relations have developed under the influence of the Second World War. Ismet Inönü, as an experienced commanderand a statesman gave great effort to stay out of the Secon World War. Hungary has entered the war in this period, led to decline in relations between to countries, but it did not cast a shadow over theTurkish-Hungarian friendship. In this study, the relations of the two countries were examined chronologically political and diplomatic, economic and commercial relations, cultural and social relations and Hungarian experts work in in various institutions

PDF

___

Arşiv
BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)
- 030.01 Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü
- 030.10 Başbakanlık Muamelât Genel Müdürlüğü
- 030.18 Bakanlar Kurulu Kararları ve Ekleri
TİTE (Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi)
Yayınlanmış Arşiv Belgeleri
Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı’dan Günümüze Türk-Macar İlişkileri, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul 2016.
Resmi Yayınlar
Resmi Gazete
Gazeteler
“Peşte Fuarı Açıldı”, Cumhuriyet, 27.4.1940, s.3.
“Peşte Elçimiz Geliyor” Cumhuriyet, 4.8.1943, s.3.
“Macaristan’da”, Cumhuriyet, 30.10.1943, s.3.
“Parlak Törenler”, Cumhuriyet, 31.10.1943, s.1.
“Ruşen Eşref” ,Cumhuriyet, 8.8.1943, s.1.
“Bir Macar Gazetesi Büyük Şefimizin Başarılarını Tahlil Ediyor”, Cumhuriyet, 15.8.1943, s.1. s.3
“Macar Elçisi İzmir Fuarına Gitti”, Cumhuriyet, 6.9.1943, s.2
“Macar Elçisi İzmir’de”, Cumhuriyet, 7.9.1943, s.3.
“Eski Macar Başvekili”,Cumhuriyet,4.4.1944,s.1.
“Macaristan ve Türkiye”, Cumhuriyet, 2.12.1945, s.4.
“Ankara’da Macar Temsilcisi”, Cumhuriyet, 25.9.1946, s.3.
“Kızılayın Macar Fakirlerine Yardımı”, Cumhuriyet, 19.1.1946, s.1
“Macaristan’a Yapacağımız Yardım”, Cumhuriyet, 20.2.1946, s.1.
“Macaristan’a Yardım”, Cumhuriyet, 24.2.1946, s.1.
“ Peşte Ticaret Odası Memurlarına Yardım”, Cumhuriyet, 27.3.1946, s.3.
“Macarlara Yardım”, Cumhuriyet, 12.4.1946, s.2.
“Türk-Macar Dostluğu”, Cumhuriyet, 22.2.1947, s. 1.
“Macar Elçisi İtimadnamesini Takdim Etti”, Cumhuriyet,5.2.1947,s.3.
“Macar Basını Acımızı Paylaşıyor”, Ulus 1.1.1943, s.4
“Macar Elçisi Fuarımızı Ziyaret Etti”, Ulus, 9.9.1943, s.2.
“Macarlar Türkiye ile Ananevi Dostluğa Sadık”, Ulus, 7.8.1944, s.2.
“Times’in Peşte Muhabiri Milyonlarca Macar’ın Açlık Tehdidi Altında Olduğunu Yazıyor,”, Ulus, 7.4.1946,s.3.
“Macaristan’a Yardım Hakkında Bir Açıklama”, Ulus, 3.5.1946, s.2.
“Macarlara Türk Yardımı”, Ulus, 11.4.1946, s.2.
“Üniversiteliler Tarafından Macar Gençlerine Yardım”, Ulus, 5.5.1946, s.1.
“Erbaa Zelzelesi Macaristan’da Büyük Teessür Uyandırdı”, Akşam, 1.1.1943, s.2.
“ Macar Sefiri Fuarda Bir Ziyafet Verdi”, Akşam, 8.9.1943, s.1.
“Macaristan’da Açlık”, Akşam, 9.1.1946, s.2
“Zelzele Dolayısıyla Bir Macar Gazetesi Taziyede Bulunuyor”, Vakit, 1.1.1943,s4.
“Budapeşte’de Açlık”, Vakit, 3.1.1946, s.2.
Asım Us, “ Türk-Macar Kardeşlik Duygusu”, Vakit, 1.4.1946, s.1-s.4.
“Macaristan’da Kıtlık”, Tanin, 3.1.1946, s.3.
Kitaplar
ÇOLAK, Melek; 1956 Macar İhtilali ve Türkiye, Nehir Yayınları, İstanbul 2009.
EREN, Hasan; Türklük Bilimi Sözlüğü-I Yabancı Türkologlar, TDK Yayınları, Sayı:705, Ankara 1988.
Türk Dil Kurumu’ndaki Eski Anılar, TDK Yayınları, Ankara 2008.
ERKUN, Fethi Vecdet, Budapeşte’den Ankara’ya, Türk-Macar Dostluk Derneği Yayınları:2, Ankara,1999.
GÜNGÖRMÜŞ Naciye, Macaristan’da Değişim ve Demokrasiye Geçiş (1989-2009), Köksav Yayınları, Ankara 2010.
HAZAİ, György, Tarih Boyunca Macar-Türk Bağları, Budapest 1963.
JOÓAndrás,“ 20. Yüzyılda Kendisine Sığınma Hakkı Tanınan Macar Başbakanı MiklósKállay (1942-1944)”, Türkiye’de Kendilerine Sığınma Hakkı Tanınan Macar Mültecilerin Özyaşamlarından Özetler, (Çev: Yılmaz Gülen), MagyarTörökBarátiTársaság, Budapest 2010.
KOÇAK, Cemil; Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Cilt:1,İletişim Yayınları, İstanbul 2012, s.164.
MÓLNAR, Miklós, A Concise History of Hungary, (TranslatedbyAnnaMagyar), Cambridge University Press, Sixth Printing, Cambridge 2009.
ÖNEM, Nizam, İki Turan: Macaristan ve Türkiye’de Turancılık, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
RÁSONYİ, László, Macarlar ve Türkler, Macar Balkan Encümeni Yayımı, Budapeşte, 1944.
SZÉKELY, András, A Brief History of Hungary, Translated: Elek Helvey, Archives of Corniva Kiadó, 4th Edition, Budapest 1973.
Makeleler
ANTAL, Pergel, “Egy magyar barát török diplomata Sevket Fuat Kecsedzsi 1892- 1965”, Érdi Lap, XI. évfolyam No. 15 (15 augusztus 2013), s.8.
ÇOBAN, Erdal, “Türkiye’de Bir Macar Türkolog: Tibor Halasi-Kun”, DTCF Dergisi, Cilt:56, Sayı:2, ss.413-439.
ÇOLAK, Melek; “Atatürk Döneminde Kültürel, Siyasi ve Ekonomik Bakımdan Türk-Macar İlişkileri (1919-1938)”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Güz 2000, ss.61-72.
“Atatürk’ün Vefatı ve Macaristan’daki Yankıları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:57, Kasım 2003, ss.1009-1016.
“Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye-Macaristan İktisadi İlişkileri”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, Sayı:4 Yıl:2 Ağustos 2004,ss.47-54.
“II. Dünya Savaşı Yıllarında Macar Yahudileri ve Türkiye”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı:27, Güz, 2010, ss.77-87.
DREISZIGER, N.F, “The Second World War and its Aftermath”, Hungarian Studies Review, Vol:XXVIII, Nos.1-2, Spring-Fall 2001,ss.36-45.
DURAN Alev- İsmail Köse, ”Lajos Kossuth ve Macar Mülteciler”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, USAD, S.6, 2017, s. 291-314
HONTİ, Jószef, Fatma Arın Namal, “ Efforts in 1947 to Make Prof. Dr. Ernestus de Balogh (1890-1964) Work For The University of İstanbul”, Orvostörténeti Közlemények-Communicationes de Historia Artis Medicinae, Sayı:182-185, Yıl:2003, ss.155-161.
GOSZTONY, Peter, “ Horty, Hitler and the Hungary of 1944”, Canadian-American Review of Hungarian Studies, No:1, Vol: II, Spring 1975, ss.43-58.
“JanosEckmann (21.VIII.1905-22.XI.1971)”, Türk Kültürü, Yıl:X, Sayı:111, Ocak 1972, ss.186-189.
JÓZSEF, Szabó, “Magyar-Török Kulturális Kapcsolatok A Második Világháborút Követően”, Világtörténet, 2004. Tavasz-Nyár, ss. 53-62.
KURTASLAN, Zafer, “ Türk Keman Okulunun Oluşum Süreci ve Temsilcileri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:26, Güz 2009, ss.409-429.
KUŞÇU, Ayşe D.;“Prof. Dr. Mekki Şerif Baştav”, Türk Yurdu, Aralık 2010, Cilt:30, Sayı:280, s. 71-74.
NAMAL, Yücel, “ Macar Türkolog Gyula Mészáros ve Türkiye’deki Çalışmaları”, XI. Milli Türkoloji Kongresi Bildirileri, 11-13 Kasım 2014, Cilt:2, ss.621-653.
NECATİGİL, Behçet, “ Balkan Ülkeleri Edebiyatlarından Türkçeye Çeviriler”, Türk Dili, Çeviri Sorunları Özel Sayısı,Sayı:322, Temmuz 1978, ss.126-154.
NYÍRİ, Mária, “ Oldukça Uzak Geçmişten Başlayarak 1996’ya Kadar Tarih Boyunca Türk-Macar İlişkilerine Kısa Bir Bakış”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı:149, Nisan 2004, ss.211-222.
ÖZERDİM, Sami N., “ Macar Yazınından Çeviriler”, A.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksek Okulu Yıllık 1979-1980, S.B.F. Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara 1981, ss.247-262.
UÇAN, Ali, “ Türk-Macar Kültür/Müzik İlişkilerine ve Türk-Macar Karşılaştırmalı Halk Müziği Araştırmalarına Bir Bakış”, Türk-Macar Halk Müziğinin Karşılaştırmalı Araştırması, Macaristan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Yayını, Ankara 2005, ss.46-88.
YALÇIN, Osman; “ İkinci Dünya Savaşı’nda İsmet İnönü ve Churchill Arasında Yapılan Adana Görüşmesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarih Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:47, Bahar 2011, ss.701-731.
YILDIRIM, Seyfi; “Cumhuriyet Döneminde Türk-Macar İlişkileri Çerçevesinde İstihdam Edilen Macar Uzmanlar”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi/ CTAD, Yıl:8, Sayı:15, Bahar 2012, s.121-150.
Tezler
SARAL, Emre, Türkiye-Macaristan İlişkileri (1920-1945), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2016.
NAMAL, Yücel, Türk Kaynakları Işığında Türk-Macar İlişkileri(1923-1950), Yayımlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara 2013.