Abdullah CENGİZ

Kudüs-i Şerif İdadi Mektebi (1890-1913)

Osmanlı Devleti, kuruluşundan Tanzimat Dönemi’ne kadar olan süreçte eğitim sistemini gelenekselbir modelle icra etmiştir. Geleneksel modelin en önemli kurumları ise medrese ve sıbyanmektepleriydi.II. Mahmut döneminden itibaren geleneksel modelle birlikte modern eğitim yöntemi uygulanmayabaşlanmış ve II. Abdülhamit döneminde ise modern eğitim yöntemi ivme kazanmıştır. Modern eğitimyönteminin kurumları iptidai, rüştiye, idadi, sultani ve meslek okullarıdır. Bu okullar ilk olarakİstanbul’da daha sonra diğer vilayet ve sancaklarda açılmıştır.Çalışmada, Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu geleneksel ve modern eğitim sistemi hakkında kısacabahsedilmiştir. Osmanlı arşivi belgeleri ve maarif yıllıkları (salnameler) esas alınarak Kudüs-i Şerifsancağında kurulan idadi mektebinin açılışı, idari-öğretim kadrosu, müfredatı ve öğrenci sayılarıhakkında detaylı bilgi verilmiştir. Elde edilen verilere göre, mektebi nitelikli hale getiren unsurunmuallimlerin donanımları olduğu görülmüştür. Bu sebeple nitelikli muallimler ödüllendirilmiştir.Diğer bir husus mektep idaresi, değişen koşulları ve çevre dinamiklerini göz önünde bulundurarakhareket etmiştir. Böylelikle Kudüs-i Şerif sancağında açılan idadi mektebi, bölge çocuklarının hemihtiyaçlarına cevap vermiş hem de kendi memleketlerinde okuyabilme imkânını sağlamıştır.

Jerusalem High School (1890-1913)

The Ottoman Empire carried out the education system with a traditional model from the foundation until the Tanzimat Period. The most important institutions of the traditional model were madrasah and primary schools. Starting from the II. Mahmut era, modern education method has been applied together with the traditional model and during the reign of II. Abdülhamit, the modern education method gained momentum. The institutions of modern education method are iptidai, rüştiye, idadi, sultani and vocational schools. These schools were first opened in Istanbul and then in other provinces and sanjak In this study, the traditional and modern education system of the Ottoman Empire is briefly mentioned. Detailed information was given about the opening of the administrative school established in the Sanjak of Jerusalem, based on the Ottoman archive documents and the Ottoman education year (salnames), administrative-teaching staff, curriculum and the number of students. According to the data obtained, it was seen that the teachers who provided the principal arbitrariness to the school were the equipment. For this reason, arbitrary teachers were awarded. Another point was the school, taking into consideration changing conditions and environmental dynamics. Another point was the school, taking into consideration changing conditions and environmental dynamics.

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları
BOA, Dâhiliye Nezareti İrade Dâhiliye Evrakı (İ.DH.) , 1054/82713
BOA (Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi) Maarif Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı,
(MF. MKT.): 143/24; 101/48; 102/43; 102/65; 115/68; 120/94; 320/61; 668/52; 1038/55; 1104/32; 132/89; 163/1; 479/4; 898/50; 932/59; 958/73; 1013/3; 1005/1; 245/27; 800/70; 136/45; 149/127; 190/112; 657/40; 812/33; 919/20; 922/17; 173/99; 704/12; 942/22; 1104/66; 713/45; 162/103; 987/61; 278/26; 316/70; 1188/20
H. 1316, H. 1317, H. 1318, H. 1319, H. 1321 Maarif Nezâreti Salnameleri II. İnceleme ve Araştırmalar
ATA, Bahri, “Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Bir Ders Araç ve Gereçleri Lojistik Merkezi: Maarif Kütüphanesi (1872-1895)’’, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih Sosyal Araştırmaları Dergisi, Sayı: I, 2009, ss.27-36.
AVCI, Casim, “Fethedilişinden Haçlı İstilâsına Kadar: Kudüs”, DİA, C. 26, Ankara 2002, ss.327-329
BATUK, Cengiz, Rabia Mert, “Çatışan Kutsalların Ortasındaki Şehir: Kudüs”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, 2017, ss.129-149
DEMİREL, Fatih, “II. Meşrutiyetten Sonra Osmanlı’da Orta Öğretim: Sultaniler”, Tarih İncelemeleri Dergisi Cilt/Volume XXVII, Sayı 2 Aralık 2012, ss.339-358.
DEMİREL, Fatih, “Kuruluşundan Günümüze Vefa Lisesi”, Prof. Dr. Yahya Akyüz'e Armağan Türk Eğitim Tarihi Araştırmaları, Eğitim ve Kültür Yazıları, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2010, ss.608-618.
DEMİREL, Fatih, “Osmanlı Eğitim Sisteminin Modernleşmesi Sürecinde Hiyerarşi”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 2012, ss.507-530.
DEMİREL, Fatih, Mekteb-i İdâdî, (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2010.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay. Ankara, Baskı:30, İ Maddesi. 2013.
el-ASELÎ, Kâmil Cemîl, “Osmanlı Dönemi ve Sonrası: Kudüs”, DİA, C. 26, Ankara 2002, ss.334-338
KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara, 1999.
ÖZTÜRK, Cemil, “İdâdî”, DİA, C.21, İstanbul, 2000.
TEKİN, Kemal Hakan, “Osmanlı Devletinde Gelenekten Yeniliğe Geçişin Anlamlı Bir Sembolü: Mecidi Nişanları” The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 28, Autumn II, 2014, ss. 393-411.
TOMAR, Cengiz, Memlükler Dönemi: Kudüs”, DİA, C. 26, Ankara 2002, ss.332-334.
UNAT, Faik Reşit, Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 1964.
YILDIZ, Hatip, “Üsküdar (Paşakapısı) Mülki İdadi Mektebi (1893-1923)”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VIII, 21-23 Kasım 2014 C.I, İstanbul 2015, ss.419-449.