İran’da nasereddin şah ve Muzaffereddin Şah dönemi’nde (1848-1907) İngiltere Rusya ve Fransa’ya verilen imtiyazlar

Bu makale Kaçar Hanedanlığı döneminde devletin gelirlerini artırmak amacıyla Nasereddin Şah ve Muzaffereddin Şah tarafından yabancı devletlere verilen ticari imtiyazları incelenmektedir. Beklenenin aksine, devlet ekonomisini düzene sokmak amacı ile Rusya, İngiltere ve Fransa’ya verilen imtiyazlar İran’ın hem ekonomik olarak dış güçlerin kontrolüne girmesine sebep olmuş ve Kaçar Hanedanlığı’nın sonunu hazırlamıştır.

Iranian concessions Granted to England, Russia and France during the rules of nasereddin Shah and Muzaffereddin Shah (1848-1907)

This article examines the trade concessions granted to foreign powers by the Nasereddin Shah and Muzaffereddin Shah of the Qajar Dynasty of Iran. As opposed to the expectations to fix the Iranian economy, the concessions given to Russia, Britain, and France brought the Iranian economy under the control of foreign powers and paved the road for the collapse of the Qajar Dynasty.

PDF

___

Aştiyânî, Abbas İkbal, Tarih-i Mufassal-ı İran, İntişârât-ı Kitaphâne-i Hayyam.
Bağdadi, Abdulgaffar, Muhammed Ali Şah Devrinde Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri ve İran’daki İç Olaylar(1907-1909), İstanbul:İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yakınçağ Kürsüsü, 1982. (Yayınlanmamış Doktora Tezi.)
Bakhash, Shaul, Iran: Monarchy, Bureaucracy, Reform under the Qujar:1858-1896, London: The Middle East Cenre St Antony’s College Oxford by Ithaca Press, 1978.
Baykara, Hüseyin, İran İnkılabı ve Azatlık Hareketleri, İstanbul: Emek Matbaacılık, 1978.
Browne, Edward. G, A Literary History of Persia, London:Cambridge At The University Press, 1956.
Efrasiyabi, Behram, Devre-i Şah-ı Muzafferüddin Şah, Tahran:İntişârât-ı Hamida, 1377.
Emini, Ali Rıza, Tarih-i Revabıt-ı Haric-i İran, Tahran: İntişârât-ı Ehli Beyt, Kitaphane-i Millî, 1382.
Esnad-ı Ber-Güzide-i Ez-Sipahsalar Zıllu-s Sultan Debirü-l Mülk, be-guşiş: İbrahim Safaî, Tahran:İntişârâtı Şark, 1350.
Esnâd-ı ve Mekâtıbât-ı Tarihi İran (1313/1896-1332/1914) ,be-guşiş: Muhammed Rıza Nasiri, 4.c, Tahran:İntişârât-ı Keyhan, 1371.
Esnâd-ı Namehâyı Emir-i Kebir, be-guşiş:Seyyid Ali Davud, Tahran:Sazmanı Esnâdı Millî İran, 1379.
Esnad-ı Nev-Yafte, be- guşei: İbrahim Safai, Tahran:İntişârât-ı Şark, tarih yok Fiyüzât, İbrahim, “berresî Berhi Tacârob Ferhengi İran”, Aynayı Seng, şomara:18-19, bahar ve tabistan 78, Tahran:Kitaphane-i Meclisi Cumhurî İslami İran, 11.10.2006, s. 142-143.
Güzide-i Esnad-ı Siyasî-i İran ve Osmanî, Devre-i Kaçar, 5.c, Tahran:Vezaret-i Umur- i Haric-i Cumhur-u İslami İran, 5.cild,1368-1375.
Katuzayan, Muhammed Ali Hümayun, İktisadi Siyasi İran Ez-Meşrutiyet ta Payan-ı Silsile-i Pehlevi, ter: Muhammed Rıza Nefisi ve Kambez Azizi, 2.çap, Tahran:Neşri Merkez, 1372.
Kazaî, Fatıma, Esnad-ı Revabıt-ı İran ve Rusya der-Devarân-ı Kaçar, Tahran:Merkez- i Esnad-ı Tarih-i Diplomasi, 1380.
Küçük, Cevdet, “ İran-Irak Hududunu Belirleyen 1913 İstanbul Protokolü”, Doğumunun 100.Yılında Atatürk’e Armağan, Ayrı basım, İstanbul:Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1981.
Malik, Gulam Hüseyin Efzalı, Efzal-i Tevarih, 1.çap, Tahran:İntişârât-ı Nakşi Cihan, 1945.
Mustifi, Abdullah, Şerh-i Zendegâni Men yâ Tarih-i İçtima-i ve İdare-i Devre-i Kaçari, 2.c, 3. çap, Tahran:İntişârât-ı Zavvar , 1371.
Nasr, Said Taki, İran Derbârı Hured bâ İstiğmar (Ez-Ağaz-ı Kaçariye ta Meşrutiyet), Tahran:İntişârât-ı Kaviyan, 1363.
Ramanyan, Hafız Ferman, Hatırat-ı Siyasi Mirza Eminü’d-Devlet, 3.çap, Tahran:İntişârât-ı Emir Kebir,1991.
Rızaî, Abdülazim, Tarih-i der- Hezar Sal İran, 4.c, Tahran:İntişârât-ı İkbal,1363.
Savti, Muhammed Ali, Güzeriş-i İran Kaçari-Meşrutiyet, 2.çap, Tahran:İntişârât-ı Nukre, 1363.
Sultanzadah, Avetis, The Iranian Constitutional Revolotion (1906-1911), New York: Columbia University Press, 1996.
Şemim ,Ali Asgar, İran der-Devre-i Saltanat-ı Kaçar, 5.çap, Tahran:İntişârât-ı Sure, 1374.
Tabataba-ı Mucid, Gulam Rıza, Muâhedât-ı Karardâthâyı Kaçari, Tahran:İntişârât-ı Bihmen, 1373.
Türk, İ. Caner, 1853-56 Kırım Savaşıi Sırasında Osmanlı-İran Münasebetleri, Osmanlı Devleti’ne Karşı Rus-İran Gizli Antlaşması, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, 2000. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi.)
Uçarol, Rıfat, Siyasi Tarih (1789-1999), 5.baskı, İstanbul:Filiz Kitapevi, 2000.
Verheram ,Gulam Rıza, Nizam-ı Siyasi ve Sazmanhâyı İçtima-i İran der- Asr-ı Kacar,Tahran: İntişârât-ı Müin, 1367.
Velayeti, Ali Ekber, Revabıt-ı Haric-i İran Der-Devre-i Naseredin Şah ve Muzafferüddin Şah, Tahran:Vezaret-i Haric-i, 1375.