Fâmî, Seyf-i Herevî ve İsfizârî'nin Eserlerinde Herât Şehrinin Kuruluşu İle İlgili Rivâyetler

Çok eski devirlerden beri önemli bir yerleşme yeri olan Herât günümüzde Afganistan Devleti'nin sınırları içindedir. Ceyhun Nehri'nin doğusunda yer almaktadır. Herî-rûd Nehri en önemli akarsuyudur. Şehir İlk ve Orta Çağ'da İran Coğrafyasının bir parçası olarak kabul edilmiştir. Sâsânîler ve Makedonyalı Büyük İskender zamanından beri önemli bir yerdir. Orta Çağ'ın Herât ile ilgili olarak yazılmış üç önemli kaynağı şehrin kuruluşu ile ilgili çok çeşitli rivâyetler kaydetmişlerdir. Bu rivâyetlerde Büyük İskender, Sâsânîler, Hızır Aleyhisselâm, Hz. İsa'nın Havarîleri ve Zülkarneyn'in kurduğu bilgileri mevcuttur

(Hear Says Releated To Foundation Of Herât City In The Works Of Fami, Sayf Harawi And Isfizari)

Harat which has been an important settlement since the ancient times is within the boundaries of the state of Afghanistan. It is located in the east of Amu-Darya. The river Hari-rud is its most important stream. The city is considered as a part of Iranian territory in the Ancient times and Middle Ages. It's an essential place since the time of sasanids and Macedonians. The tree major sources written about the medieval Harat recorded a wide veriety of narrotions about the foundation of the city. It's included in these narration that Alexander the Great, Sasanids, Al-Khdir, apostles of Jesus and Zülkarneyn founded the city.

PDF

___

Abdürrezzak Es-Semerkandî, Matlaü's-Sadeyn ve Mecmau'l- Bahreyn, c.II, Nşr. Muhammed Şâfî, Özbekistan Neşriyâtı, Ed. A. Kayumov-M. Ali, Trc. Asaniddin Urunbayev, Taşkent 2008.
AKA, İsmail, İran'da Türkmen Hâkimiyeti (Karakoyunlular Devri), TTK, Ankara 2001.
ALLEN, W. H. "Herât", The Granary of Garden of Central Asia 13, London 1880.
BARTHOLD, Wilhelm, Historica-Geographical Survey of Iran, Princeton, New Jersey 1930.
BARTHOLD, Wilhelm, "Herât ve Herî-rûd Boyu", Çev. İsmail Aka, Makaleler, c.III, Yay. Haz.: E. Semih Yalçın-Ş. Gedikli, Berikan Yay., Ankara 2005, ss.221-236.
Ebü'l-Berekât Nureddîn Abdurrahman B. Ahmed B. Muhammed-i Câmî, Dîvân-ı Kâmil-i Câmî: Mukaddime, Yay. Haz.: Haşim Rıza, Tahran 1922.
Muhammed B. Abdullah Herevî Muinüddîn-i İsfizârî, Ravzâtü'l-Cennât fî Evsâf-i Medîneti'l-Herât, c.II, Tsh. M. Kâzım İmam, İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tahran, Tahran 1338.
Ebu İshak B. Muhammed El- İstahrî El-Kerhî El-İstahrî, Kitâb el-Mesâlik ve'l-Memâlik, Neşr. İrec Afşar, Tahran 1368hş/1989.
Ebû Nasr El-Mutahhar B. Tâhir El-Makaddesî, Ahsanü't-Tekâsim fî Ma'rifat el-Ekâlim (The Best of Divisions For Knowledge of The Regions), Trans. B. Collins, Devha (Doha) 1989.
FRYE, Richard N. "Harât", The Encyclopaedia of Islam, c.3, Ed. B. Lewis, V. L. Menage, Ch. Pellot and J. Schacht. Leiden, R. P. Spiers, F.S.A., F.R.I.B.A, Architecture East and West, London 1996, ss.117-177.
GNOLI, G. "Avestan Geography", c.III, London 1987, ss.44-47.
Hâfız-i Ebrû, Coğrafya-yı Hâfız-i Ebrû Kısmet-i Rûb-i Horâsân: Herât, Yay. Mail-i Herevî, Bünyad-ı Ferheng, Tahran 1349.
Hâfiz-i Ebrû, Zubdetü't-Tevârîh, I-II (Tsh. S. K. Cevâdî), Vezâret-i Ferheng u İrşâd-i İslâmî, Tahran 1372.
Hudûdü'l-Âlem Mine'l-Meşrik İle'l-Magrib, İng. Çev. V. Minorsky, London 1939.
İbn Havkal, El-İmâmü'l-Âlem Ebu'l-Kâsım Muhammed B. Havkal En-Nasibî, Kitâb el- Mesâlik Ve'l-Memâlik (Kitâbu Sûreti'l-Arz), Der. ve Türkçe Çev. Y. Ziya Yörükân, Yay. Yaz. Ali Ertuğrul, Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Orta Çağ'da Türkler, Gelenek Yay., İstanbul 2004, ss.55-193.
İbn Havkal, El-İmâmü'l-Âlem Ebu'l-Kâsım Muhammed B. Havkal En-Nasibî (The Oriental Geograph Of Ebn Haukal), Islamic Geograph, vol. 30, Trnsl. W. Ousley. Edt. Fuad Sezgin, Frankfurt 1992.
KHAZENİ, A. EIr. "Herât I-V", Encyclopedia İranica, London 2003.
Seyyîd Hamidüddîn Muhammed B. Burhaneddîn Havendşah B. Kemâleddîn-I Mîrhând, Ravzâtü's-Safâ fi Sîreti'l-Enbîyâ Ve'l-müluk Ve'l-Hûlefâ, c.IV, Tezhib. ve telhis. A. Zeryab, Tahran 1358.
Moğolların Gizli Tarihi, Çev. Ahmet Temir, 4. Baskı, TTK, Ankara 2010.
Reşîdü'd-Din Fazlullâh, Cami'ü't Tevârîh (Zikr-i- Âli Selçûk), Yay. Haz.: Erkan Göksu,- Hüseyin Güneş, Ankara 2010.
SARAY, Mehmet, Afganistan ve Türkler, 2. Baskı, Kitabevi Yay., İstanbul 1997.
Seyf İbn Ya'Kûb El-Herevî, Târîhnâme-yi Herât, Nşr. M. Zübeyr es-Sıddıkî, Calcuta 1944.
STRANGE, Guy Le, The Lands of the Eastern Caliphate, Persia and Central Asia, New York 1873.
Şeyh Abdurrahman-ı Fâmî-yi Herevî, Târîh-i Herât, Tıpkı Basım, İrec Avşar, Piju Heşti-i Miras-ı Mektup, Tahran 2008.
ŞEYHANLIOĞLU, Hüseyin, 1 Eylül Sonrası Değişen Dünya Dengelerinde Afganistan. (Sakarya Ünv. SBE, Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya 2004.
ABDULHAKİM TABÎBÎ, Târîh-i Muhtasar-ı Herât Ahd-ı Timuriyân, 2. Baskı, Tahran 1989.
TERRY, Allen, Timurid Herât, Wiesbaden 1983.
USLU, Recep, Hicri I. II. Yüzyılda Horâsân Tarihi, (Uludağ Ünv. İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi), Bursa 1997.