Demokrat Parti İktidarı Döneminde Doğuda Bir Üniversite Kurma Çabaları (1950-1958)

Bu makale Cumhuriyet'in 15'inci yılında gündeme gelen, Doğu Anadolu Bölgesi'nde bir üniversite kurulması projesinin gelişimini incelemektedir. Atatürk tarafından Van Gölü sahilinde kurulması önerilen üniversite II. Dünya Savaşı'nın başlaması nedeniyle ertelenmiş, savaştan sonra Van'da bir üniversite inşaatına başlanmışsa da önemli bir aşama kaydedilemeden planlar tekrar değişmiştir. Demokrat Parti Hükümeti doğu'da bir üniversite kurulması için ödenek ayırmışsa da Amerika'nın Nebraska Üniversitesi'yle yapılan iş birliğinin sonucu üniversitenin Erzurum'da kurulmasına karar verilmişti

Attempts to Establish a University in Eastern Turkey during Democrat Party Rule (1950-1958)

This article examines the development of the project to establish a university in Eastern Turkey, which was brought to the agenda on the 15th anniversary of the republic in 1938. Atatürk suggested the foundation of a university along the coast of Lake Van but the project was postponed as WWII erupted. After the war the construction project started but plans were changed again before the construction was finalized. While Demokrat Party government allocated a budget for the construction of a university in Eastern Anatolia, the cooperation with the Nebraska University resulted with the construction of university in Erzurum rather than in Van.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Atatürk Arşivi, D. No: 16, K. No: 177, D. No: 11, F. No: 1-1.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA),
BCA. 030.01.19.107.5.
BCA. 030.10.6.33.14
BCA. 030.18.01.02.120.58.10.
BCA. 030.18.01.133.67.15.
BCA. 490.01.1795.1277.1. Resmi Yayınlar Ayın Tarihi. Belediyeler Dergisi.
Doğu Üniversitesi Hakkında Rapor, Doğu Üniversitesi Tetkik Komisyonu Üyeleri, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1952.
T.C. Bayındırlık Bakanlığı, Bayındırlık İşleri Dergisi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergileri
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri
Yerel ve Ulusal Gazeteler Şark Ekspres, 18 Kasım 1958.
Akşam
Bitlis
Cumhuriyet
Demokrat Ağrı
Karaköse
Son Posta
Şark Ekspres
Şark Postası
Şarkın Sesi
Ulus
Van Postası
Van Sesi
Van
Vatan
Yayla
Yeşil Bitlis
Yeşil Van
Zafer
Kitap ve Makaleler
KOP, Kadri Kemal, "Bitlis", Ülkü Dergisi, (Yeni Seri), S: 78, Birincikânun 1944.
"Atatürk Üniversitesi ve Van", Van Sesi, 15 Ocak 1955.
ALİ, Ş. "Van Üniversitesi İçin", Van Sesi, 1 Ağustos 1953.
AŞGIN, Sait, Atatürk'ten Günümüze Doğu Anadolu, Ankara 2002.
ATAY, Falih Rıfkı, "Celal Bayar'ın Erzurum'daki Nutku", Ulus, 7 Ekim 1947.
BATURAY, Nejat, "Doğu Üniversitesi", Yeşil Bitlis, 20 Temmuz 1953.
BURÇAK, Rıfkı Salim, On Yılın Anıları (1950-1960), Ankara 1998.
CELÂL Bayar'ın Söylev ve Demeçleri (1933-1955) Dış Politika, Derleyen: Özel
Şahingiray, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 1999.
Cumhuriyet ve Üniversitelerimiz, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1999.
D.P. Milletle Beraber, (Demokrat Parti Seçim Broşürü), Ankara 1957.
DÜLGER, B., "Doğuda Üniversite Bir İhtiyaçtır", Cumhuriyet, 1 Birinciteşrin 1937.
ERGÜN, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1982.
FENSKE, Leo J., Eight Years in Turkey, Richards Publishing Co. Minnesota 1983.
İNAN, A, Cumhuriyetin 50. Yılı İçin Köylerimiz, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara
İNAN, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler,Yayına Hazırlayan: Arı İnan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2007.
KIRBAŞLI, Faik, 1920-1972 Döneminde Kalkınmada Öncelikli Yörelere İlişkin Hükümet
Politikaları, T.C. Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara 1973.
ÖYMEN, Hıfzırrahman Raşit,"Yeni Üniversitelerimiz",Eğitim Hareketleri Dergisi,Yıl: 1, S: 3, Mart 1955.
SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk'ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2008.
TOKSOY, Ali Enver, "Doğunun Tarihi Beldesi: Van", Yarım Ay Dergisi, S: 98, 15 Mart
TORUN, Esma, II. Dünya Savaşı Sonrası Türkiye'de Kültürel Değişimler -İç ve Dış Etkenler- 1945-1960,Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, İstanbul 2006.
YAVUZ Fehmi, "Doğu Kalkınması ve Atatürk Üniversitesi", Prof. Dr. İbrahim Yasa'ya Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1983.
YILDIZ, İzzet, "Van ve Atatürk Üniversitesi", Yeşil Van, 27 Eylül 1961.