Meme kanseri hastalarında tedavi sonrası dönemde gelişen psikososyal sorunlar ve destekleyici hemşirelik girişimleri

Meme kanseri dünyada ve ülkemizde kadınlarda sık görülen bir hasta-lık olmasının yanı sıra kadının sağlığını tehdit eden, kadınlığı ve cinsel-liği sembolize eden organa karşı tehdit oluşturan önemli bir hastalıktır.Meme kanseri tanısı almak, kadınlarda ﬁ ziksel problemlerin yanı sırapsikolojik, sosyal ve varoluşsal yönden çeşitli sorunlara yol açmaktadır.Ayrıca, ailelerinde de sorunlar yaratmaktadır. Bu sorunların başındadepresyon, uyum bozukluğu, yaşam kalitesinde azalma, anksiyete,öfke, gelecek hakkında belirsizlik, umutsuzluk, intihar düşünceleri,sosyal izolasyon, benlik saygısının azalması, beden imajının bozulması,dişilik özelliklerini kaybetme korkusu ve cinsel işlev bozukluğu gel-mektedir.Tedavi sonrası dönemde kanser hastalarına psikolojik destek gerek-mektedir. Bu desteğin amacı bireyin hastalıkla ve hastalığın yol açtığıyaşam sorunlarıyla baş edecek güce gelmesine, hastalık yaşantısındanbir anlam çıkarmasına yardımcı olmaktır. Literatür incelendiğinde,hemşireler tarafından tedavi sonrası dönemde kanser hastalarına ve-rilen danışmanlığın ya da terapilerin kanser hastalarının hastalığa psi-kolojik adaptasyonlarını, kendilik algılarını, işlevselliklerini, kanser te-davisine katılımlarını ve yaşam kalitelerini artırdığı görülmektedir. Bumakalede; meme kanseri hastalarının hastalık nedeniyle psikososyaluyumlarında meydana gelen değişiklikler ve hemşirelerin bu konudayaptıkları çalışmalara yer verilmiştir.

Psychosocial problems of breast cancer patients in the post-treatment period and supportive nursing interventions

Breast cancer, which is a serious health threat to women and towomen s feeling of femininity and sexuality, is fairly common amongwomen in Turkey and elsewhere in the world. A diagnosis of breastcancer is among the most devastating news a woman can hear,causing not only physical but also psychological, social and existentialproblems. It can also create problems in their families. These problemsinclude depression, adjustment disorder, a decline in the quality of life,anxiety, anger, uncertainty and hopelessness about the future, suicidaltendencies, social isolation, a decline in self-esteem, destruction of bodyimage, anxiety about losing her femininity, and sexual dysfunction. Psychological support to breast cancer patients in the post-treatment isrequired. The aim of psychological support for these patients is to helpthem cope with the problems caused by the illness and to make senseof one s inﬁ rmity. A quick exploration of the scientiﬁ c literature showsthat psychological support from breast cancer nurses can increasepsychological adaptation, self-perception, functionality, individualparticipation to cancer treatment and can improve the quality of lifeamong breast cancer patients. This article explores the psychosocialadjustments that take place in breast cancer patients due to their illnessand how nurses can provide the best care and support to them.

PDF

___

1 . American Cancer Society. Breast cancer facts & ﬁ gures. http://www. cancer.org/Research/CancerFactsFigures/index?ssSourceSiteId=null, (Erişim Tarihi: 12.05.2012).
2 . TC. Sağlık Bakanlığı. Kanser istatistikleri. http://www.saglik.gov.tr/TR/ belge/1-7179/kanser-istatistikleri.html (Erişim Tarihi: 12.05.2012).
3 . Arıkan RN. Travmatik bir yaşantı: meme kanseri ve mastektomi. Kriz Dergisi 2001; 9:39-46.
4 . Simpson SA, Carlson LE, Beck CA, Patten S. Effects of brief intervention on social support and psychiatric morbidity in breast cancer patients. Psycho-Oncology 2002; 11:282-294.
5 . Lengacher CA, Johnson-Mallard V, Post-White J, Moscoso MS, Jacobsen PB, Klein TW et al. Randomized controlled trial of mindfulness-based stres reduction [MBSR] for survivors of breast cancer. Psycho-Oncology 2009; 18:1261-1272.
6 . Badger T, Segrin C, Meek P, Lopez AM, Bonham E. A case study of telephone interpersonal counseling for women with breast cancer and their partners. Oncology Nursing Forum 2004; 31:997-1003.
7 . Soygür H, Özalp E, Cankurtaran E, Işık U, Turhan L. Alagöl H ve ark. Meme kanseri hastalarında uygulanan tedavinin türü psikiyatrik tanı dağılımını etkiliyor mu? 40. Ulusal Psikiyatri Kongresi (28 Eylül-3 Ekim 2004), Program ve Özet Bildirileri Kitabı İzmir: 2004:s:598-600.
8 . Arving C, Sjödén PO, Bergh J, Hellbom M, Johansson B, Glimelius B, et al. Indivial psychosocial support for breast cancer patients, a randomized study of nurse versus psychologist interventions and standart care. Cancer Nursing 2007; 30(3):10-19.
9 . Özbek Ö, Özşenol F, Oysul K, Beyzadeoğlu M, Pak Y. Radyoterapi uygulanan kanser hastalarının psikososyal yönden değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri 2003; 23:189-194.
10 . Institute of Medicine. From cancer patient to cancer survivor: Lost in transition 2004. http://www.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=fwkN CEkTrIIC&oi=fnd&pg=PR1&dq=From+Cancer+Patient+to+Cancer+S urvivor:+Lost+in+Transition&ots=759SYTRjPB&sig=FpO5nA8TKmI8 NZbb_-seAnHnlk&redir_esc=y#v=onepage&q=From%20Cancer%20 Patient%20to%20Cancer%20Survivor%3A%20Lost%20in%20 Transition&f=false (Erişim Tarihi: 15.01.2011).
11 . Hocaoğlu Ç, Kandemir G, Civil F. Meme kanserinin aile ilişkilerine etkileri. Meme Sağlığı Dergisi 2007; 3:163-165.
12 . Yavuz-Karamanoğlu A. Meme kanserli hastalarda en çok gelişen psikososyal sorunlar ve başetme stratejileri. Hemşirelik Forumu 2007; Ocak-Şubat 2007, Mart Nisan 2007, 94-103.
13 . Işıl Ö. Kanserli hastalarda görülen psikolojik tepkiler. Hemşirelik Forumu 1998; 1:224-225.
14 . Babacan-Gümüş A. Meme kanserinde psikososyal sorunlar ve destekleyici girişimler. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2:108-113.
15 . Arslan S, Çelebioğlu A, Tezel A. Kemoterapi alan kanserli hastalarda depresyon ve yaşam doyumunun belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Dergisi 2008; 28:628-634.
16 . Badger T, Segrin C, Dorros SM, Meek P, Lopez AM. Depression and anxiety in women with breast cancer and their partners. Nursing Research 2007; 56:44-53.
17 . Güner P. Evre I-II meme kanseri tanısı alan hastalara uygulanan problem çözme eğitiminin anksiyete depresyon umutsuzluk ve başetme biçimine etkisi. Hacettepe Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi. Ankara: 1999.
18 . Özkorumak E, Tiryaki A, Civil-Arslan F, Yavuz MN. Psychological distress of women with breast cancer: remission versus treatment. Meme Sağlığı Dergisi 2012; 8:29-34.
19 . Özkan S, Turgay M, Bozfakıoğlu Y, İğci A. Mastektomi olgularında kanser-organ kaybı ile psiko-sosyal uyum ilişkisinin araştırılması. Tıp Fakültesi Mecmuası 1994; 57:26-31.
20 . Demiralp M, Oﬂ az F. Gevşeme eğitiminin meme kanserli hastalarda anksiyete ve depresyon belirtileri üzerine etkisi. TAF Preventine Medicine Bulletin 2011; 10(2):165-174.
21 . Cimete G. Yaşam sonu bakım ölümcül hastalarda bütüncü yaklaşım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2002. s.137-139.
22 . Yazıcı - Sayın Y, Kanan N. Kanserde psikososyal yaklaşım. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 13:127-135.
23 . Yılmazer N, Aydıner A, Özkan S, Aslan I, Bilge N. Total mastektomi ve meme koruyucu tedavide beden imajı ve benlik saygısının karşılaştırılması. Türk Onkoloji Dergisi 1993; 8(3-4):1449-1453.
24 . Önen-Sertöz Ö, Elbi-Mete H, Noyan A, Alper M, Kapkaç M. Meme kanserinde ameliyat tipinin beden algısı, cinsel işlevler, benlik saygısı ve eş uyumuna etikleri; kontrollü bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15:264-275.
25 . Çavdar İ. Meme kanserli hastalarda cinsel sorunlar, Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2:64-66.
26 . Yavuz Karamanoğlu A, Gök Özer F. Mastektomili hastalarda evde bakım. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4:3-8.
27 . Uçar T, Uzun Ö. Meme kanserli kadınlarda mastektominin beden algısı, benlik saygısı ve eş uyumu üzerine etkisinin incelenmesi. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4:162-168.
28 . Yeo W, Kwan WH, Teo PML, Nip S, Wong E, Hin LY, et al. Psychosocial impact of breast cancer surgeries in Chinese patients and their spouses. Psycho-Oncol 2004; 13:132-139.
29 . Özbaş A. Meme kanserli ailelerde sorunlar ve çözümleri. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2(3):115-117.
30 . Öz F. Ailede kanser olgusu. Hemşirelik Forumu 1998; 1(5):206-210.
31 . Okanlı A, Ekinci M. Meme kanserli hasta ve eşlerinin yaşam doyumları duygu kontrol düzeyleri ve evlilik uyumlarının mastektomi öncesi ve sonrası karşılaştırılması. New Symposium Journal 2008; 46(1):9-14.
32 . Çam O, Babacan-Gümüş A. Meme kanserli kadınlar için duygusal destek odaklı hemşirelik girişimleri. Cumhuriyet Üniv Hemsire YO Derg 2006; 10(3):52-60.
33 . Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Uslu R. Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi. Türk Onkol Derg 2008; 2383:132-139.
34 . Elbi H. Kanserli hastada depresyon. M Ozkan, Editör. IV. Ulusal Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Kongre Kitabı (30 Ekim-1 Kasım 1996). İstanbul: 1997. s. 31-35.
35 . Hilton B.A. The phenomenon of uncertanity in women with breast cancer. Issues in Mental Health Nursing 1998; 9:217-238.
36 . Engel J, Kerr J, Schlesinger-Raab A, Sauer H, Hölzel D. Quality of life following breast-conserving therapy or mastectomy: results of a 5-year prospective study. Breast J 2004; 10(3):223-231.
37 . Paskett ED, Alfano CM, Davidson MA, Anderson BL., Naughton MJ, Sherman A, et al. Breast cancer survivors health-related quality of life. Cancer 2008; 113(11):3222-3230.
38 . Helgeson VS, Tomich PL. Surviving cancer: a comparison of 5-years disease-free breast cancer survivors with healthy women. Psycho-Oncol 2005; 14:307-317.
39 . Okyayuz ÜH. Kanserli hastanın psikoterapisi: Hasta ile etkin işbirliğine dayalı bir model. M Ozkan, Editör. IV. Ulusal Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Kongre Kitabı (30 Ekim-1 Kasım 1996). İstanbul: 1997. s.73-78.
40 . Özkan S. Psikiyatrik ve psikososyal açıdan kanser. V. Ulusal Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Kongre Kitabı. (21-23 Ekim 1998). İstanbul: 1999. s.140-153.
41 . Özkan M. Kanser hastalarında psikolojik tedavi. V. Ulusal Konsültasyon- Liyezon Psikiyatrisi Kongre Kitabı. (21-23 Ekim 1998). İstanbul: 1999. s.154-158.
42 . Scura KW, Budin W, Garﬁ ng E. Telephone social support and education for adaptation to prostate cancer: a pilot study. Oncol Nurs Forum 2004; 31(2):335-338.
43 . Dolbeaut S, Cayrou S, Bredart A, Viala AL, Desclaux B, Saltel P, et al. The effectiveness of a psycho-educational gruop after early-stage breast cancer treatment: results of a randomized French study. Psycho-Oncol 2009; 18:647-656.
44 . Spiegel D, Morrow GR, Classen C, Raubertas R, Stott PB, Mudaliar N, et al. Group psychotherapy for recently diagnosed breast cancer patients: a multicenter feasibility study. Psycho-Oncol 1999; 8:482-493.
45 . Karayurt Ö, Zorukoş SN. Meme kanseri riski yüksek olan kadınların yaşadıkları duygular ve bilgi-destek gereksinimlerinin karşılanması. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4(2):56-61.
46 . Baucom DH, Porter LS, Kirby JS, Gremore TM, Wiesenthal N, Aldridge W. Et al. A couple-based intervention for female breast cancer. Psycho- Oncol 2009; 18:276-283.
47 . Donnelly JM, Kornblith AB, Fleishman S, Zuckerman E, Raptis G, Hudis CA, et al. A pilot study of ınterpersonal psychotherapy by telephone with cancer patients and their partners. Psycho-Oncol 2000; 9:44-56.
48 . Sandgren AK, McCaul KD. Long-term telephone therapy outcomes for breast cancer patients. Psycho-Oncol 2007; 16:38-47.
49 . Giese-Davis J, Bliss-Isberg C, Carson K, Star P, Donahy J, Cordova MJ, et al. The effect of peer counseling on quality of life following diagnosis of breast cancer: an observational study. Psycho-Oncol 2006; 15:1014- 1022.
50 . Kimman ML, Dirksen CD, Voogd AC, Falger P, Gijsen BCM, Thuring M, et al. Economic evaluation of four follow-up strategies after curative treatment for breast cancer: Results of an RCT. Eur J Cancer 2011; 47(8):1175-1185.
51 . Kissane DW, Love A, Hatton A, Bloch S, Smith G, Clarke DM, et al. Effect of cognitive-existential group therapy on survival in early-stage breast cancer. J Clin Oncol 2004; 22(21):4255-5260.
52 . Budin WA, Hoskins CN, Haber J, Sherman DW, Maislin G, Cater JR, et al. Breast cancer education, counseling, and adjustment among paients and partners: A randomized clinical trial. Nurs Res 2008; 57(3):199- 213.
53 . Cook-Gotay C, Moinpour CM, Unger JM, Jiang CS, Coleman D, Martino S, et al. Impact of a peer-delivered telephone intervention for women experiencing a breast cancer recurrence. J Clin Onco 2007; 25(15):2093- 2099.
54 . Jun EY, Kim S, Chang SB, Oh K, Kang HS, Kang SS. The effect of a sexual life reframing program on marital intimacy, body image, and sexual function among breast cancer survivors. Cancer Nursing 2011; 34(2):142-149.
55 . Öz F, Dil S, Arı F, Kamışlı S. Meme kanseri olan hastalara yapılan grup danışmanlığının hastalıklarına uyum, başetme biçimi ve problem çözme becerisine etkisi. Meme Sağlığı Dergisi 2007; 3:Ek Sayı: 48. KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME SORULARI