Jinekolojik Kanser Hastalarında Psiko-sosyal Yaklaşım

Jinekolojik kanserler sonucu yaşanan semptomlar ve uygulanan kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi tedaviler kadın tarafından beden imajına, cinsel kimliğine ve üreme yeteneğine yönelik bir tehdit olarak algılanmakta olup, hasta ve ailesinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle kadın ve ailesi tanı, tedavi, tedavi sonrası nüks ve palyatif dönem gibi hastalığın her aşamasında karmaşık emosyonel ve davranışsal tepkiler gösterebilmektedirler. Jinekolojik kanser tanısının konulması kadınların cinsel aktiviteye yönelik ilgisiz olmasına, orgazma ulaşmada yetersizlik yaşamasına, kadınlık algısı, üreme yeteneği, beden algısı ve sosyal etkileşimlerinin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Ayrıca kesintiye uğrayan sosyal roller bireyin engellenme, tedirginlik, endişelenme ve bilinmezlik duygusu yaşamasına yol açmaktadır. Onkolojinin günlük sürecinde psikolojik bozukluklar sıklıkla gözden kaçırılır. Bu süreçte hasta ve ailesinin yaşam kalitesinin artırılması için desteğe gereksinim vardır. Psiko-sosyal tedavi ve bakım; hasta ve ailenin baş etme becerilerini geliştirerek, hastalığa uyumlarını arttırmaktadır. Bu nedenle hemşirelerin en ideal bakımı sağlayabilmesi için, hastanın psiko-sosyal bakım gereksinimlerini de dikkate alması gerekmektedir.

Psychosocial Approaches for Gynecological Cancer Patients

Women often perceive symptoms experienced as a result of gynecological cancers and applied chemotherapy, radiotherapy and surgical treatments as a threat to body image, sexual identity and reproduction and this can affect the quality of life of the patients and family negatively. Women and their families may show complex emotional and behavioral responses at all stages of the disease including diagnosis, treatment, posttreatment recurrence, and palliative periods. The diagnosis of gynecological cancer in women can cause a lack of interest in sexual activity, the inability to reach orgasm, and negative effects on feminine perception, reproductive ability, body sensation, and social interaction. In addition, the disruption of social roles may cause an individual to experience a sense of frustration, anxiety, worry and uncertainty. Psychological disorders are often overlooked in the daily process of oncology. In this process, patients and their families need support in order to increase their quality of life. Psychosocial treatments and care help patients and their families develop coping skills and improve their ability to adapt to the disease. Therefore, in order to provide optimal care, nurses must take into account the patient's psychosocial care needs.

PDF

___

1 . Bekar M. Kadın genital sisteminin iyi ve kötü huylu tümörleri. İçinde: Şirin A, Kavlak O. editör. Kadın Sağlığı. Birinci baskı. İstanbul: Bedray Basın Yayıncılık; 2008: 409-418.
2 . Gürgan T, Tuncer Z. S. Yaşlanan kadın ve jinekolojik sorunlar. Turkish Journal of Geriatrics. 2000; 3(3): 107-118. http://geriatri.dergisi.org/ pdf/pdf_TJG_44.pdf
3 . Evcili F, Bekar M. Jinekolojik kanser tanısı almanın psikososyal boyutu ve hemşirelik yaklaşımları. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi. 2013; 16(1): 21-28. http://www.trsgo.dergisi.org/summary.php3?id=238
4 . Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. Türkiye Kanser İstatistikleri Web sayfası. http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_ istatistik/2009kanseraporu.pdf Yayınlanma Tarihi: 2014. Erişim Tarihi: 3.05.2016.
5 . Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı Web sayfası. http://www. saglik.gov.tr/TR/dosya/1-87578/h/istaturk2012.pdf Yayınlanma Tarihi: 2012. Erişim Tarihi: 17.05.2016.
6 . Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Kanser İstatistikleri. http:// kanser.gov.tr/Dosya/2017Haberler/2014-RAPOR._uzun.pdf Yayınlanma Tarihi: 2017. Erişim Tarihi:13.04.2017.
7 . Ertem G. Jinekolojik kanserlerde evde bakım. Türk Onkoloji Dergisi. 2010; 25(3): 124-132. http://onkoloji.dergisi.org/pdf/pdf_TOD_759. pdf
8 . Gregurek R, Bras M, Dordevic V, Ratkovic A.S, Brajkovic L. Psychological problems of patients with cancer. Psychiatria Danubina. 2010; 22(2): 227-230. http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_ jezik=84634
9 . Karabinis G, Koukourikos K, Tsaloglidou A. Psychological support and quality of life in patients with gynecological cancer. IJRMS. 2015; 3(11):2992-2997 doi: doi/10.18203/2320-6012.ijrms20150948
10 . Carlson LE, Bultz DB. Benefi ts of psychosocial oncology care: improved quality of life and medical cost offset. BioMed Central; Health and Quality of Life Outcomes. 2003; Apr 17: 1-9. http://hqlo.biomedcentral. com/articles/10.1186/1477-7525-1-8
11 . Velikova G. Patient benefi ts from psychosocial care: screening for distress and models of care. Journal of Clinical Oncology. 2010; 4871- 4873. doi: http://ascopubs.org/doi/full/10.1200/JCO.2010.31.0136
12 . Özkan S. Kanserde psikososyal destek ve psikoonkoloji. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2006; 2(10): 20-25.
13 . Bag B. Psiko-onkoloji, psikososyal sorunlar ve ölçüm yöntemleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2012; 4 (4): 449-464. doi: doi/10.5455/ cap.20120427
14 . Avuçan E, İmrek M, Karaboğa I. Kanserin psikossoyal yönleri. Türk Psikoloji Bülteni. 2006; 12 (38): 81-91. http://www.turkpsikolojidergisi. com/PDF/TPB/38.pdf#page=91
15 . Ülger E, Alacacıoğlu A, Gülseren ŞA, Zencir G, Demir L, Tarhan MO. Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2014; 28(2): 85-92. http:// dergipark.ulakbim.gov.tr/deutip/article/ view/5000137489/5000126440
16 . Hallaç S, Öz F. Genital kanser tanı sürecinde varoluşsal kaygı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(4): 595-610. doi: http:// dx.doi.org/10.5455/cap.20110326
17 . Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(1): 67-99. http://dergipark. ulakbim.gov.tr/pskguncel/article/view/5000076377/5000070433
18 . Ateşçi F, Oğuzhanoğlu NK, Baltalarlı B, Karadağı F, Özdel O, Karagöz N. Kanser hastalarında psikiyatrik bozukluklar ve ilişkili etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi. 2003; 14(2): 145-152. https://www.researchgate.net/ publication/239928257_Kanser_Hastalarnda_Psikiyatrik_Bozukluklar_ ve_Iliskili_Etmenler
19 . Daniels J, Kissane DW. Psychosocial interventions for cancer patients. Current Opinion in Oncology. 2008; 20: 367-371. http://journals.lww. com/co-oncology/Abstract/2008/07000/Psychosocial_interventions_ for_cancer_patients.4.aspx
20 . Karakoç T. Kanser hastalarında yorgunluk ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2008; 3 (8): 99-118.
21 . Tada Y, Matsubara M, Kawada S, Ishida M, Wada M, Wada T, et al. Psychiatric disorders in cancer patients at a university hospital in japan: descriptive analysis of 765 psychiatric referrals. Japanese Journal of Clinical Oncology. 2012; 42: 183-188. doi: http://dx.doi.org/10.1093/ jjco/hyr200
22 . Aktaş D. jinekolojik kanserli hastalarda evde bakım hizmetinin yaşam kalitesine etkisi. Hacettepe Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Ankara: 2012.
23 . Wenzel BL, Donnelly PJ, Fowler MJ, Habbal R, Taylor HT, Aziz N, et al. Resilience, reflection, and residual stress in ovarian cancer survivorship: a gynecologic oncology group study. Psycho-Oncology. 2002; 11: 142-153. doi: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ pon.567/pdf
24 . Lim JW, Yi J, Zebrack B. Acculturation, social support, and quality of life for korean immigrant breast and gynecological cancer survivors. Ethnicity & Health. 2008; 13 (3): 243-260. doi: http://www.tandfonline. com/doi/full/10.1080/13557850802009488
25 . Lin HR, Bauer MS. Psycho-spiritual well-being in patients with advanced cancer: an integrative review of the literature. Journal of Advanced Nursing. 2003; 44(1): 69-80. doi: http://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1046/j.1365-2648.2003.02768.x/full
26 . Yıldırım NK. Yetişkin kanser hastalarının destekleyici bakım gereksinimleri ve verilen hizmet arasındaki boşluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2013; 6 (4): 231-240. http://dspace.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/ handle/12345/4659/23-82-1-PB.pdf?sequence=1&isAllowed=y
27 . Reis N, Coşkun A, Beji KN. Jinekolojik kanserlerde yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006; 9(2): 25-35. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunihem/ article/view/1025000458/1025000452
28 . Tuncay T. Genç kanser hastalarının hastalık anlatılarının güçlendirme yaklaşımı temelinde analizi. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2009; 20 (2): 69-87. http://rizeonkoloji.org/wp-content/uploads/2013/09/Genc_ kanser_hastalari.pdf
29 . Güleç G, Büyükkınacı A. Kanser ve psikiyatrik bozukluklar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(2): 343-367. http://dergipark.ulakbim.gov. tr/pskguncel/article/view/5000076373/5000070429
30 . Ertem G, Kalkım A, Bulut S, Sevil Ü. Radyoterapi alan hastaların evde bakım gereksinimleri ve yaşam kaliteleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2009; (2)2: 3-12. https://www. researchgate.net/profi le/Asli_Kalkim/publication/237694030_ Radyoterapi_Alan_Hastalarin_Evde_Bakim_Gereksinimleri_Ve_ Yasam_Kaliteleri/links/561fa43f08aea35f267df273.pdf
31 . Reis N. Jinekolojik kanserli hastaların bakım ve rehabilitasyonunda hemşirenin rolü. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006; 9(3): 88-97. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunihem/article/ view/1025000495/1025000488
32 . Pınar G, Algıer G, Çolak M, Ayhan A. Jinekolojik kanserli hastalarda yaşam kalitesi. Uluslar arası Hematoloji-Onkoloji Dergisi. 2008; 18(3): 141-149. http://www.thod.org/pdf/PDF_325.pdf
33 . Diane RL, Nelson KC, Vang P. Stressors and coping strategies among female cancer survivors after treatments. Cancer Nursing. 2007; 30(2): 101-111. doi: 10.1097/01.NCC.0000265003.56817.2c
34 . Özdemir Ü, Taşçı S. Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2013; 1(1): 57-72. http://sbfe-dergi.erciyes.edu.tr/article/view/1051000090/1051000013
35 . Ekwall E, Ternestedt BM, Sorbe B. İmportant aspects of health care for women with gynecologic cancer. Oncology Nursing Forum. 2003; 30(2): 313-317. https://onf.ons.org/onf/30/2/important-aspects-healthcare-women-gynecologic-cancer. doi: 10.1188/03.ONF.313-319.
36 . Taşkın L. Endometriyal kanser tedavi yaklaşımı ve hemşirelik bakımı. İçinde: Taşkın L. editör. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Genişletilmiş 13. Baskı. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi; 2016: 790- 795.
37 . Carlsson ME, Strang PM. Educational group support for patients with gynaecological cancer and their families. Acta Oncologica. 1998; 37(3): 269-275. doi: http://www.tandfonline.com/doi/ pdf/10.1080/028418698429577
38 . Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Uslu R. Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi. Türk Onkoloji Dergisi. 2008; 23(3): 132-139. http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuonkder/ article/view/5000064587/5000060292
39 . Ayaz S, Efe YŞ, Korukluoğlu S. Jinekolojik kanserli hastaların algıladıkları sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri. 2008; 28(6): 880-885. http://www.turkiyeklinikleri.com/ article/en-jinekolojik-kanserli-hastalarin-algiladiklari-sosyal-destekduzeyleri-ve-etkileyen-faktorler-52677.html
40 . Yoo SH, Yun YH, Park S, Kim AY, Park SY, Bae DS, et al. The correlates of unemployment and its association with quality of life in cervical cancer survivors. Journal of Gynecologic Oncology. 2013; 24(4): 367- 375. doi: http://synapse.koreamed.org/DOIx.php?id=10.3802/ jgo.2013.24.4.367
41 . Terakye G. Kanserli hasta yakınlarıyla etkileşim. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2011; 4 (2): 78-82. http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/ handle/12345/4588/78-82_terakye.pdf?sequence=1&isAllowed=y
42 . Çivi S, Kutlu R, Çelik HH. Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gülhane Tıp Dergisi. 2011; 53: 248-253. https://www.ejmanager.com/mnstemps/7/7-1325581940.pdf