Gaz türbinli motorların imalatı ve onarımında kullanılan gelişmiş işleme yöntemleri

Gaz türbinli motorlardaki oldukça güç çalışma şartlarından dolayı, belirli bir süre sonra parçalar kapabilir, servis limitlerinin altında aşınabilir ya da parçalarda çatlaklar oluşabilir. Bu parçaların bir kısmı yenisi ile değiştirilirken, bir kısmı da özel tekniklerle onarılır. Kullanılan tekniklerin bir grubunu da gelişmiş işleme yöntemleri oluşturmaktadır. Metal işleme endüstrisinde takım tezgahları geleneksel (tornalama, frezeleme, taşlama vb.) ve gelişmiş olmak üzere ikiye ayrılır. Bu çalışmada Elektrokimyasal İşleme (ECM), Elektriksel Deşarjla İşleme (EDM), Elektrokimyasal Taşlama (ECG) ve Lazer Işınıyla İşleme (LBM) gibi gelişmiş işleme yöntemleri tanıtılmış, avantaj ve dezavantajları belirtilmiş ve gaz türbinli motorlarda onarım işlemi olarak uygulama alanları verilmiştir. Ayrıca Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan F-16 savaş uçaklarında kullanılan ve General Electric firması tarafından üretilen Fi 10-GE-l 00/129 turbofan motorlarına, Eskişehir 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Jet Revizyon Müdürlüğü 'nde uygulanan yenileme işlemleri sayesinde elde edilen kazanımlara örnekler verilmiştir.

Due to the hard working conditions in the gas turbine engines, after a certain time parts may break off, may worn out of service limits or may crack. While some of these parts are replaced with new ones, some are repaired with special techniques. Advanced methods of machining are a group of the techniques used in repair. In metal machining industry, workbenches are divided into two groups: traditional (lathing, boring, grinding etc.) and advanced. In this study advanced methods of machining like Electrochemical Machining (ECM), Electro Discharge Machining (EDM), Electrochemical Grinding (ECG) and Laser Beam Machining (LBM) are introduced, advantages and disadvantages are stated and applications on gas turbine engine repair are given. Also some examples of benefits gained by part renewal operations applied by Eskişehir 1st Air Support and Maintenance Center to Fl 10-GE-l00/129 turbofan engines which powers F-16 fighter of Turkish Air Force are given.

PDF

___

Patnaick, P.C. ve Thamburaj R., “Development of a Qualification Methodology for Advanced Gas Turbine Engine Repairs/Reworks”, NATO RTO Meeting Proceedings 17, Canada Communication Group Inc., Quebec, Canada, 11 p. (1999)

Irwin, E.T., “Aircraft Gas Turbine Engine Technology”, 2nd Ed., McGraw-Hill Book Co., UK (1979)

Rajurkar, K. P., Kozak J., ve Chatterjee, A., “Nonabrasive Finishing Methods”, ASM Handbook Volume 5 Surface Engineering, ASM International, USA, 110-116 (1996)

Phillips, R.E., “What Is Electrochemical Grinding and How Does It Work”, Nontraditional Conference Proceedings, ASM International, USA, 65-70 (1986)

HORNE, D.F., “Aircraft Production Technology”, Cambridge University Press, UK (1985)

McGeough, J. A., “Advanced Methods of Machining”, Chapman and Hall, USA (1988)

Rajurkar, K. P., Kozak J., ve Chatterjee, A., “Nonabrasive Finishing Methods”, ASM Handbook Volume 5 Surface Engineering, ASM International, USA, 110-116 (1996)

Stefan, D., “Manufacturing by Electrochemical and Spark Discharge Machining”, Department of Mechanical Engineering University of Bath, UK, htpp://www.bath.ac.uk (2001)

Rajurkar, K. P., “Electrochemical Machining”, University of Nebraska Nontraditional Research Center, US, htpp://www.unl.edu/nmrc (2001)

Lievestro, T.L., “Electrochemical Machining”, ASM Handbook Volume 16 Machining, ASM International, USA, 533-541 (1997)

Technical Description of ECM Components, US, http:// www. rose_hulman.edu (2001)

How ECM Works and Benefits of ECM, US, http://www.sermatec.com (2001)

Fuller, J.E., “Electrical Discharge Machining”, ASM Handbook Volume 16 Machining, ASM International, USA, 557-561 (1997)

Taeusch, D.R., “YAG Laser Processing In The Aircraft Industry”, Nontraditional Conference Proceedings, ASM International, USA, 79-95 (1986)

Dalkılıç, S., “Jet Motorlarına Uygulanan Parça Yenileme İşlemleri”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye (2001)

Hastings, R.R., “Aero-Engine Component Repair/Replacement Decision Factors”, NATO RTO Meeting Proceedings 17, Canada Communication Group Inc., Quebec, Canada, 6 p. (1999)