Birikimli hasar teorileri ve yorulma çatlağına göre ömür değerlendirmeleri

Daha önceden bilindiği üzere, malzemelerin Wohler eğrisini elde etmek oldukça güçtür. Ancak işletmelerde dinamik yüklemelere maruz makina parçalarının servis ömürlerini tayin edebilmek için birikimli hasar teorilerine ihtiyaç duyulmakta ve teorileri kullanabilmek içinse malzemelerin zorlandığı gerilmelerdeki maksimum ömür değerlerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu ömür değerleri ise Wohler eğrilerinden okunmaktadır. Bu çalışmada Wohler eğrilerinden bağımsız olarak eşdeğer yorulma ömrünün hesaplanması amaçlanmıştır. Dolayısıyla birikimli hasar teorilerinin ihtiyaç duyduğu ömür değerleri, yorulma çatlağının artışını toplama prensibine dayanan ampirik bir ifadeden elde edilmiştir. Çalışmada öncelikle bu ampirik ifade tanıtılmış ve 1013. Ord. Ana. Tam. Fabrikasında üretilen GTD model 4X4 askeri aracın çeşitli değişken gerilmeler altında çalışan aktarma elemanının yorulma ömrü hesaplarında kullanılarak eşdeğer ömür hesabı yapılmıştır.

As known before, obtaining Woehler diagrams of the materials are very difficult. But to predict the service life of machine elements that are subject to cyclic loads, the cumulative damage theories are needed, and to use the teories maximum life values at the stresses that the specimen is loaded must known. These values are being read from Woehler diagrams: In this study, it is aimed to calculate the equivalent fatigue life, independent from Woehler diagrams. Therefore life values that are needed for cumulative failure theories, are obtained from an emprical expression that is related to fatigue crack growth rate. First of all, this emprical expression is described and then it is used to calculate the equivalent life of the transmission component of "GTD model 4X4 military vehicle" that is being produced in "1013. Ord. Ana. Tarn. Fabrikası" which is working under several variable stresses.

___

Dowling N. E., “Mechanical Behaviour of Materials”, Prentice Hall, 2. Edition, ABD, 1999

Meyers M. A., Chawla K. K., “Mechanical Behavior of Materials”, Prentice Hall, 1999

Saatçı G. E., Tahralı N., “Birikimli Hasar Teorileri ve Hareket İletim Elemanına Uygulanması”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 21-30, 2003

Saatçı G. E., “Dinamik Kırılmalarda Birikimli (Kümülatif) Hasar Metotlarının İncelenmesi ve GTD Model 4x4 Askeri Aracın Aktarma Elemanlarına Uygulanması”, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2002

Ayaroğlu M. S., “GTD Model 4x4 Askeri Aracın Aktarma Elemanlarının Birikimli Hasar Durumlarına Göre Ömür Değerlendirmeleri”, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2002

Akkurt M., Kent M., “Makina Elemanları 1. Cilt”, İ.T.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi sayı: 106, İ.T.Ü. Matbaası Gümüşsuyu-İstanbul, 1975