Pamuk bitkisinde (Gossyium hirsutum L.) erkenciliğin kalıtımı, verim ve lif özellikleri ile olan ilişkilerin belirlenmesi

Harran Ovası koşullarında yürütülen bu çalışma ile Gossypium hirsutum L. türü içindeki Nazilli 84, Sayar 314 ve Stoneville 453 çeşitleri ile Sayar 314 x Nazilli 84 ve Stoneville 453 x Nazilli 84 melezlerinin F1 ve F2 döl kuşaklan materyal olarak kullanılmıştır. 2002 yılında, F1 ve F2 döl kuşakları ebeveynleri ile birlikte, tesadüf blokları deneme deseninde, 3 tekerrürlü olarak yetiştirilmişlerdir. Çalışmada erkencilik özelliklerinden 7, verim ve verimi etkileyen özelliklerinden 8 ve lif kalite özelliklerinden 3 özellikte heterosis, heterobeltiosis, F2 sapması ve F2 gerilemesi incelenmiştir. Çalışma neticesinde; Sayar 314 x Nazilli 84 kombinasyonunda incelenen özelliklerden, tek bitki koza sayısı, odun dalı, ilk çiçek açma süresi, yatay çiçeklenme aralığı, dikey çiçeklenme aralığı, ilk meyve dalı boğum sayısı, birinci el kütlü oranı ve erkencilik indeksi yönünden negatif, diğer özellikler yönünden ise pozitif heterosis değerleri elde edilmiştir. Stoneville 453 x Nazilli 84 kombinasyonunda ise incelenen özelliklerden; çırçır randımanı, odun dalı, yatay çiçeklenme aralığı, dikey çiçeklenme aralığı, birinci el kütlü oranı, lif mukavemeti, lif uzunluğu yönünden negatif işaretli, diğer özellikler yönünden ise pozitif işaretli heterosis değerleri elde edilmiştir. Her iki kombinasyonda da kütlü pamuk verimi ve lif verimi yönünden, yüksek düzeyde heterosis değerleri elde edilmiştir.

Heritability of the earliness criteria and relations between yield and fiber properties on cotton (Gossypium hirsutum L.)

This study was carried out under the Harran Plain conditions. Nazilli 84, Sayar 314 and Stoneville 453 varieties (G hirsutum L.) and F1 and F2 generations of the Sayar 314 x Nazilli 84 and Stoneville 453 x Nazilli 84 crosses were used as a research material. In the 2002, F1 and F2 generation were grown with parents in randomize complete block design with three replications. In the trial heterosis, heterobeltiosis F2 deviation and F2 depression were investigated for 7 earliness, 8 yield components and 3 fiber characteristics. While the negative heterosis were found for the number of boll per plant, number of monopodia, date of first flowering day(day), long flowering day interval(day), short flowering day interval(day), earliness index, first number of simpodia and percentage of the yield of first picking (%) characteristics, positive heterosis were found for the other investigated characters in the Sayar 314 x Nazilli 84 cross combination. While the negative heterosis were found for the yield of first picking(%), number of monopodia,longflowering dayinterval(day),shortflowering dayinterval(day),ginning percentage and lint properties(fiber fineness, fiber length and fiber strength) characteristics positive heterosis were found for the other characters in the Stoneville 453 x Nazilli 84 cross combination. For the seed cotton yield and lint yield were obtained higher and positive heterosis in both combinations.

PDF

___

Akdemir, H. ve Emiroğlu, Ş.H. 1985. Pamukta erkenciliğin kalıtımı ve bunun bazı tarımsal ve teknolojik özellikleri ile olan ilişkileri üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 139-153.
Alam, A.K.M.R., Roy, N.C. ve Islam, H. 1991. Line x tester analysis of heterosis and combining ability in upland cotton (G. hirsutum L.) in Bangladesh. Field Crops Abstracts, 4(1-2), 27-32.
Al-Rawi, K.M. ve Kohel, R.J. 1969. Diallel analysis of yield and other agronomic characters in G. hirsutum L. Crop Science, 9, 779-783
Anonim. 1999. Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Toprak Laboratuarı, Şanlıurfa.
Anonim. 2000. Hidrometeorolojik Rasat Verileri, 2000. Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Şanlıurfa.
Ashwathama, V.H., Patil, B.C., Kareekatti, S.R. ve Adarsha, T.S. 2003. Studies on heterosis for biophysical traits and yield attributes in cotton hybrids. World Cotton Research Conference 3, Abstract Book, P.S.15.9., Cape Town, South Africa.
Balonc, M.J., Lakho, A.R., Soomro, B.A. ve Rajper, M.M. 1994. Evulation of heterosis intraspesific crosses of (Gossypium hirsutum). Pakistan Journal of Agriculture, Agricultural Engineering Veterinary Sciences, 10 (1-2), 44-48.
Bojinov, M., ve Dimitrova, L. 1995. Breeding early maturing high productive upland cotton varieties with medium long fiber by intraspecific hybrization. Proceedings of FAO Interregional Cooperative Research Network On Cotton, Adana, Turkey, 10-11.
Christidis, B.G ve Harrison, R.H. 1955. Cotton Growing Problems. Mc.Graw Hill Book Company Inc.: New York.
Chaing, M.S. ve Smith, J.D. 1967. Diallel analysis of inheritance of quantitative characters in grain sorghum. I. Heterosis and inbreeding Dept. Can. J. of Genet. Cytol 9,44-51
Fanuel, P.S., Oleveria, J.F., Alves, J.F. ve Crisastomo, J.R. 1985. Heterosis, combining ability and gene action in cotton. Rev.Brazil Genetics, 8(2), 303-318.
Fonseca, S. ve Patterson, F.L. 1968. Hybrid vigor in a sevent parent diallel cross in common. Winter wheat (Triticum aestivum L.). Crop Science, 8, 85-88.
Gençer, O. 1978. G. hirsutum L. ve G. barbadense L. türlerinden sekiz pamuk çeşidinin diallel melezlerinde verim ve kalite ile ilgili başlıca özelliklerin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Doçentlik Tezi, Adana.
Gençer, O. ve Yelin, D. 1983. Pamuk bitkisinde erkencilik kriterlerinin kalıtımı ve verimle ilişkisi üzerine bir araştırma. Çukurova Tarımsal Araş. Enst. Müd. Yayınları, Yayın No: 40. Adana.
Ghulam, M., Saeedul, H., Shan, H. ve Gul, H. 1989. Estimation of hybride vigour for same qualitytraits in intro-hirsutum diallel cross of cotton. Plant Breeding Abstracts, 59(1), 51.
Godoy, S. 1994. Comparative study of earliness estimators in cotton (G. hirsutum L.) ITEA Produccion Vegetal, 90(3), 175-186.
Green, C.C. ve Gulp, T.W. 1990. Simultaneous improvement of yield, fiber quality and yarn length in upland cotton. Field Crops Abstracts, 30(1), 66-69.
Gülyaşar, F. 1987. Çukurova'da bölge standart pamuk çeşitleri (G. hirsutum L.) ve zararlılara dayanıklı bazı pamuk çeşitlerin (G. hirsutum L.) melezlenmesi ile oluşan populasyonda önemli tarımsal ve teknolojik özelliklerin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Adana, 110. sayfa.
Harem, E. 2000. Türkiye'de tescil edilen yerli ve yabancı pamuk çeşitleri ve özellikleri. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Nazilli , Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 55, Nazilli, Aydın.
Kayaoğlu, İ.A. 1976. Adana koşullarında Deltapine 15/21 pamuk çeşidinin diallel melezlerinde verim ve kalite ile ilgili başlıca özelliklerin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Bölge Pamuk Araştırma Enstitüsü yayınları, No:30.
Kaynak, M.A. 1996. Farklı morfolojik ve fizyolojik özelliklere sahip bazı pamuk (G. hirsutum L.) çeşitlerinin genetik analizi. TÜBİTAK Türk Tarım Ve Ormancılık Dergisi, 20 (Ek Sayı), 35-41.
Lee, J.A., Miller, P.A ve Rawling, J.O. 1967. Interaction of combining ability effects with environments in diallel crosses of upland cotton (G. hirsutum L.). Crop Science, 7,477-482.
Marani, A. 1968. Heterosos and inheritance quantitative characters in interspecifite croses of cotton. Crop Science, 8, 299-303. Miller, P.A. ve
Marani, A. 1963. Heterosis and combining ability in diallel crosses of upland cotton. (G. hirsutum L.). Crop Science, 3,441-444.
Mirza, S.H. 1986. Heterosis and heterobeltiosis estimates for plant height, yield and its components in intraspecific diallel crosses of G. hirsutum. L. Pakistan Cotton, 30(1), 13-22.
Munro, J.M. 1971. An analiysis of earliness in cotton (G. hirsutum L.) growing. Review. 48,28-41.
Phundan, S. 1982. Note on useful heterosis in upland cotton. Indian Journal Of Agric. Sciences, 52(1), 29-31.
Ray, L.L. ve Richmond, T.R. 1966. Morphological measures of earliness of crop maturity in cotton. Crop Science, 6, 527-531.
Temiz, M.G. 2003. Pamukta (Gossypium ssp.,), Çoklu Dizi (Linextester) Melezlerinde, Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Adana. 110 sayfa.
Turan, Z.M., Tosun, G.M., Şimşek, M. ve Can, A. 1981. Altı erkencilik analiz yönteminin değişik pamuk çeşitlerinde uygulanması ve yöntemlerin karşılaştırılması. Pamuk Araştırma Dergisi, 45-47.
Ünay, A., ve Yüce, S. 1994. Pamukta (G. hirsutum L.) erkencilik ve bazı tarımsal özelliklerin kalıtımı üzerine araştırmalar. II. Heterotik etkiler. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7, 16-24.
Vallejo, R., Marin,V.O. ve Bravo, A.R. 1974. Study on heterosis and gene coverning eleven characteristics in five crosses of upland cotton. Plant Breeding Abstracts, 47, 1395.
Vysotskii, K.A. ve Pak, A. 1975. Heterosis in interspecific hybrids. Plant Breeding Abstracts, 47, 7439.
Yılmaz, H.A. 1997. Türler arası melezleme ile elde edilen hibrit pamuklarda erkencilik verim ve verim karakterlerinde melez azmanlığı. ıı. Ulusal Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, 337-341. Zengel, M. 2003. (G hirsutum L.xG hirsutum L.) ve (G hirsutum.L x G barbadense L.) Pamuk Türü Melezlerinin F] Döl Kuşağında Tarımsal ve Lif Özelliklerinin Genetik Yapısı Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Adana.