Harran Ovasında yüzeyaltı drenaj sistemi kurulmuş alanlarda drenaj suyu ve toprak tuzluğunun mevsimsel değişimi

GAP projesinin en büyük sulama projelerinden biri olan Harran ovası, yüzey sulama yöntemleri ile sulanmaktadır. Ovanın toprak ve topoğrafik yapısı, sulama sistemi ve zayıf su yönetimi yeraltı suyunun hızla yükselmesine neden olmuştur. Yüksek su tablasının yaygın olduğu Harran-Akçakale arasındaki düşük kotlu bölgede 9000 hektarlık alanda yüzeyaltı drenaj sistemleri inşa edilmiştir. Bu çalışma ile yaklaşık 250 hektarlık bir alanı temsilen 6 toplayıcı drenin çıkışından sulama mevsimi boyunca su ve bu drenlerin etki alanından sulama mevsimi öncesi ve sonrası toprak örnekleri alınarak tuz değişimi incelenmiştir. Drenaj sularının tuzluluğunun, toprak tuzluluğundan çok yüksek olduğu ve toprak tuzluluğunun mevsim sonunda azaldığı belirlenmiştir. Bu durum toprakta tuz yıkanmasının olduğu, ancak drenaj suyuna yeraltı suyundan karışmaların olabileceğini göstermiştir.

Seasonal change of drainage water and soil salinity in drained areas in Harran Plain

Harran plain, the largest irrigation project of South Eastern Project of Turkey locally called GAP, is mostly irrigated using surface irrigation methods. Soil, topography, irrigation system and poor water management caused a speedy rise in water table especially at low lying areas in the plain. Subsurface drainage system was set up in 9000 ha at an area close to Harran and Akçakale district. With this study, salinity change was determined in the soil and drainage water. While drainage water was sampled along the irrigation season at 6 different collector drain outlet, soil samples were taken at the beginning and the end of irrigation season representing approximately 250 ha. Drainage water salinity was higher than soil salinity that slightly decreased toward the end of the irrigation season. This result revealed that there is leaching out of the salt and this could be due to ground water mixing with drainage water.

PDF

___

Çullu, M.A., Almaca, A., Öztürkmen, A.R., Ağca, N., İnce, F., Derici, R. ve Seyrek, A. 2000. Harran Ovası topraklarında tuzluluğun yayılma olasılığının belirlenmesi.
GAP BKİ Tarımsal Projeler Kesin Sonuç Raporu, Proje No:4-1, 72 sayfa. Bahçeci, İ. 1991. Konya Yarma TOPRAKSU kooperatif alanındaki yeraltı sularının sulamada kullanma olanakları. Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınlan No:139, Konya, 46 sayfa.
Bahçeci, İ. 1993. Konya Ovası ana tahliye Akanlı suyunun kalitesi ve sulamada kullanılma olanakları. Konya Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Konya, Yayın No:159, 44 sayfa.
Bahçeci, İ., Tarus, C., ve Yılmaz, T. 1982. Konya Ovası ana tahliye kanalı suyunun kalitesi. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yayın Özetleri. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü, Ankara, Yayın No:96, 135 sayfa.
Bahçeci, İ. ve Nacar, A.S. 2007. Estimation of root zone salinity, using Saltmod, in the arid region of Turkey irrigation and drainage www.interscience.Wiley.com; Doi: 0.1002/Ird.330
Bahçeci İ. ve Nacar A.S. 2008. Subsurface drainage and salt leaching in irrigated land in south-east Turkey. Irrigation and Drainage 57 1-11
Boumans, J.H. 1988. Stromings formules voor drainage ribbelbuis (Flow formulae for eorrugated drainpipes). Tijdshrift Voor Cultuurtechnicek 1% 41 46.
Christen E. ve Skehan, D. 2001. Design and management of subsurfaee horizontal drainage to reduee salt loads. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 127(3), 148-155.
Çullu, M.A. 1999. Tuzlulaşmada GAP Harran Ovası'nın durumu. TEMA Toprak Tuzlulaşması. Danışma Toplantısı Bildirileri TEMA Vakfı Yayınları, No:30, İstanbul.
DSİ. 2002. Şanlıurfa Harran Ovası Drenaj ve Tuzluluk Sorunları İnceleme Raporu. DSİ XIV. Bölge Müdürlüğü. Şanlıurfa, 62 sayfa.
DSİ. 2004. Şanlıurfa Harran Ovası Sulama Drenaj İzleme Raporu DSİ XIV. Bölge Müdürlüğü. Şanlıurfa, 34 sayfa.
Evans, R.O. ve Skaggs, R.W. 1987. Operational and management guidelines for water table management systems in North Carolina. Po ceedings 3rd International Workshop on Land Drainage, Ohio State Universit, Columbus, Ohio, E9-E18.
FAO, 1992. The Use of Saline Waters for Crop Production. Food and Agriculture Organisation of The United Nations Rome (edit. Rhoades, J.D., Kandiah, A. & Mashali, A. M.), Irrigation and Drainage. 133 sayfa.
Gupta, I.C. ve Pawha, K.N. 1981. Century of Soil Salinity Research in India Annotated Bibliography: 1963-1967400 sayfa, New Delhi.
KHAE. 2004. Meteorolojik Rasat Verileri Koruklu Meteorolji İstasyonu. KHGM. Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü. Şanlıurfa.
Sing, B. ve Narain, P. 1980. Effect of the salinity of irrigation water on wheat yield and soil properties. Indian Journal of Agricultural Sciences, 50, 422-42.
Vincent B., Vlotman W.F. ve Zimmer D. 2001. Performance assessment and potential indicators for drainage systems. CSIRO Land and Water Science Report, 62/07, 94 sayfa.