Farklı dozlarda ve zamanlarda uygulanan azotun makarnalık buğdayın verim ve verim unsurlarına etkisi

Bu araştırma, Akçakale ilave sulanan koşullarında 2001-2002 üretim sezonunda, bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ana parsellerde azot dozları (O, 6, 12, 18 kg N $da^{-1}$), alt parsellerde ise azot uygulama zamanlan (1. 1/2 N ekimle + 1/2 N kardeşlenme döneminde, 2. 1/2 N ekimle + 1/2 N sapa kalkma başlangıcı, 3. 1/2 N ekimle + 1/2 N başaklanma başlangıcında, 4. 1/3 N ekimle + 1/3 N kardeşlenme döneminde + 1/3 N başaklanma başlangıcında, 5. 1/2 N kardeşlenme döneminde + 1/2 N sapa kalkma başlangıcı, 6. 1/2 N kardeşlenme döneminde + 1/2 N başaklanma başlangıcında, 7. 1/2 N sapa kalkma başlangıcı + 1/2 N başaklanma başlangıcında, 8. N'in tamamı ekimle, 9. N'in tamamı kardeşlenme döneminde, 10. N'in tamamı sapa kalkma başlangıcı) yer almıştır. Varyans analizlerine göre; azot dozlarının tane verimi ve verim unsurlarına etkileri önemli bulunmuştur. Azot dozu artışı ile tane veriminde belirgin bir artış meydana gelmiştir. Azotun geç uygulanması olgunlaşma süresi hariç incelenen tüm özellikler üzerine önemli etkide bulunmuştur. Azot uygulama zamanının gecikmesi tane veriminde belirgin azalmalara neden olmuştur. Yapılan ekonomik analiz sonucunda en ekonomik doz 14.3 kg N $da^{-1}$ olarak bulunmuştur. Toplam azotun bölünerek verilmesi; ilk uygulamanın ekimde ikinci uygulamanın ise kardeşlenme dönemi veya sapa kalkma başlangıcında uygulanabileceği belirlenmiştir.

The effects of different nitrogen dosages and application times on yield and yield components of durum wheat

This study was conducted under supplementary irrigated conditions of Akçakale in 2001-2002 cropping season. Split plots experimental design with three replications was employed. Main plots were nitrogen dosages (0, 6, 12, 18 kg N $da^{-1}$) and subplots were application times of nitrogen, as follows: 1. 1/2 N with sowing + 1/2 N tillering, 2. 1/2 N with sowing + 1/2 N early jointing, 3. 1/2 N with sowing + 1/2 N early heading, 4. 1/3 N with sowing + 1/3 N tillering + 1/3 N early heading, 5. 1/2 N tillering + 1/2 N early jointing, 6. 1/2 N tillering + 1/2 N early heading, 7. 1/2 N jointing + 1/2 N early heading, 8. all N with sowing, 9. all N tillering, 10. all N early jointing. Variance analyses indicated that the effects of N doses on grain yield and yield components were significant and with increasing N doses the grain yield increased as well. Effects of N application times were significant for all characteristics- except for maturity date. When N application time was delayed, the grain yield decreased. Considering the economical analyses, 14.3 kg N $da^{-1}$ was found to be optimum dosage in durum wheat. It was also determined that total N could be applied two-times. First, at sowing time and second at tillering or early jointing stages. Key words: Nitrogen application time, nitrogen doses, durum wheat (Triticum durum L.)

PDF

___

Açıkgöz, N., Akkaş, M.G., Moghaddam, A. ve Özcan, K., 1994. TARİST: PC`ler için veri tabanı esaslı Türkçe istatistik paketi. Tarla Bitkileri Kongresi 25-29 Nisan, Bitki Islahı Bildirileri, Bornova. İzmir, 264-267.
Anonim, 1999. Şanlıurfa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Yıllık Hava Raporları. Şanlıurfa
Anonim, 2002. GAP EYAM Yıllık Hava Raporları. Akçakale, Şanlıurfa.
Akkaya, A., 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Sütçü İmam Üniversitesi, Ders Kitapları No: 1, 225 sayfa, Kahramanmaraş
Cook, R.J. ve Veseth, R.J., 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, 3340 Pilot Knop Road, St. Paul, Minnesota 55121, USA.
Çetin, Ö., 1993. Harran Ovası koşullarında farklı su ve azot uygulamalarının buğday verimine etkileri ve su tüketimi. Doktora Tezi Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak A.B.D., Adana.
Dawood, R.A., 1994. Effect of row spacing and timing of nitrogen application on the yield, yield components and some technological properties of wheat grains. Assuit Journal of Agric. Sci. 25(1), 319-340.
Doğan, R., Çelik, N. ve Yürür, N. 1995. Ekmeklik buğday çeşidi Arpathan- 9'un azot gereksiniminin ve uygulama frekansının saptanması üzerinde araştırmalar. Uludağ Ü. Ziraat Fak. Dergisi, 11, 65-80.
El-Desoky, M.A. ve El-Far, I.A., 1999. Optimizing nitrogen use and uptake efficiencies and yield of wheat using split nitroen applications to a sandy calcareous soil. Assiut Journal of Agric. Sci., 30 (2), 55-72.
Kacar, B., 1997. Gübre Bilgisi. Ankara Üni. Zir. Fak. Yayın No: 1490, Ders Kitabı: 449, 5. baskı, 441 sayfa, Ankara.
Khademi, Z., 1998. Effect of time and split of nitorgen application on yield and protein content of wheat. Soil and Water Journal, 12(6), 9-18.
McKenzie, R.H. ve Kryzanowski, L., 2002. Fertilizing irrigated grain and oilseed crops. http://www.agric.gov.ab.ca/agdex/100 /54100001.html#nutrient
Oora, P.A. ve Mwangi, H.G., 1999. The effects of nitrogen rate and application timing on the yield of bread wheat. Procceding of The Tenth Regional Wheat Workshop for Eastern, Central and Southern Africa, 14-18 September, South Africa, 335-337.
Özbek, H., Kaya, Z. ve Tamcı, M., 1984. Bitkinin Beslenmesi ve Metabolizması. Çukurova Ü. Ziraat Fak. Yayınları: 162, Ders Kitabı: 12, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 355- 380.
Quyang, X.R., 1992. Effects of the time of nitrogen application on the yield formation and grain quality of wheat. Journal of Hunan Agricultural College, 18(3), 523-528 .
Sencar, Ö., Gökmen, S., Yıldırım, A. ve Kandemir, N. 1994. Tarla Bitkileri Üretimi. GO.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 3, Ders Kitabı No: 3, Tokat,175-180.
Sezer, İ., Kurt, O. ve Köycü, C., 1998. Samsun ekolojik koşullarında buğdayda verim ve bazı verim unsurlarında farklı ekim sıklıkları ile azotlu gübre doz ve uygulama zamanlarının etkisi. Ondokuzmayıs Üni. Zir. Fak. Der., 13(3), 61-73.
Tugay, M.E., 1980. Azot miktarının ve azot verme zamanının buğdayda verim ve diğer bazı özellikler üzerine etkisi. Ege Ü. Ziraat Fak. Yayınları No: 399, Bornova, İzmir, 33 sayfa.
Turgut, İ., Bulur, V., Çelik, N. ve Doğan, R., 1996. Farklı ekim sıklığı ve azot dozlarının otholom ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim komponentlerine etkisi. Uludağ Ü. Ziraat Fak. Dergisi, 12, 137-148.
Vuruş, H., Çınar, S. ve Akdemir, Ş., 2000. Çukurova bölgesinde makarnalık buğdayda azotlu gübre kullanımının ekonomik analizi. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 15(1), 85-90.