Bazı mercimek genotiplerinin kökboğazı çürüklüğü hastalığı (Phoma medicaginis var.pinodella)'na karşı reaksiyonlarının ve bu hastalığın verime etkisinin belirlenmesi

Bu çalışma, mercimek kökboğazı çürüklüğü hastalığı (Phoma medicaginis var. pinodellaj'na karşı bazı çeşit ve hatların reaksiyonlarını belirlemek amacıyla, 1999-2000 yetiştirme mevsiminde Mardin (Nusaybin)'de yürütülmüştür. Deneme, hastalık etmeni ile doğal bulaşık bir tarlada kurulmuş ve Güneydoğu Anadolu orijinli 26 mercimek hattı ve 3 mercimek çeşidi test edilmiştir. Fide ve bakla bağlama döneminde, her parselden 100 bitki sökülerek hastalık oranı ve 0-5 ıskalasına göre hastalık şiddeti bulunmuştur. Ayrıca çeşit/hatların tane verimi belirlenmiştir. Mercimek hat ve çeşitlerinin tamamı hem fide hem de bakla bağlama döneminde hastalanmıştır. Fide döneminde hastalık indeksi 0.51- 2.02, hastalık oranı ise %23.33-76.67 arasında, bakla bağlama,döneminde ise hastalık indeksi 1.14-3.03, hastalık oranı ise %47.67-96.67 arasında değişmiştir. Sırasıyla İZ-10, İZ-3, İZ-31, İZ-166, BM-332 hatları ve Kışlık Kırmızı çeşidi en az hastalanan genotipler olarak belirlenmiştir. Çeşit/hatların tane verimi 55.67-301.00 kg $da^{-1}$ arasında değişmiştir. İZ-3, Kışlık Kırmızı ve İZ-138 yüksek verimli genotipler olarak saptanmıştır. İZ-3, Kışlık Kırmızı, İZ-10, BM-332 ve İZ-166 genotipleri hem hastalığa tolerant hem de verimleri yüksek bulunmuştur. Verim ile hastalık şiddeti (-0.210*) ve hastalık oranı (-0.240*) arasında önemli ve olumsuz bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Determination of reaction of some lentil genotypes against crown rot disease caused by Phoma medicaginis var.pinodella and its effect on yield

This study was carried out to determine the reaction of lentil genotypes to crown rot disease caused by P. medicaginis. var. pinodella and its effect on yield in Mardin (Nusaybin) in 1999-2000. Three varieties and 26 lines of lentil collected from Southeast Anatolia region were tested. The experiment was conducted with three replications in a naturally infected field. The disease index and disease percentage were found in the seedling and podding stages. In both stages, 100 plants were pulled-out from each plot and examined for disease severity. The disease index was determined according to 0-5 scale, and yield was also calculated, All tested varieties and lines were infected in seedling and podding stages. The disease index and disease percentage were changed between 0.51-2.02 and 23.33-76.67 % in seedling stage; 1.14-3.03 and 47.67-96.67 % in podding stage, respectively. Grain yield was also changed between 55.67 kg $da^{-1}$ and 301.00 kg da1. lZ-10, İZ-3, İZ-31, İZ-166, BM-332 and Kışlık Kırmızı genotypes had the lowest disease and the highest grain yield was obtained from İZ-3, Kışlık Kırmızı and İZ-138 lentil genotypes. A significant negative correlation was found between lentil yield and disease index (r = -0.210*) and disease percentage (r = - 0.240*).

PDF

___

Anonim. 1994. Production Year Book. FAO , Rome, Italy.
Anonim. 2001. Tarımsal Yapı ve Üretim.T. C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü yayınları No 2457, Ankara.
Aydın, M. H. ve Sağır A. 2000. Güneydoğu Anadolu Bölgesi kökenli mercimek hatlarının kökboğazı çürüklüğü hastalığı (Phoma medicaginis var. Pinodella)'na karşı reaksiyonlarının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 40 (1-2), 85-91.
Barnett, H. L. 1960. Illustrated Genera of Imperfect Fungi. Second Edition, Burgess Publishing Company, Sixth Street, Minneapolis 15, Minn., s.225.
Bayaa, B. ve Erskine W. 1998. The Pathology of Food and Pasture Legumes. Diseases of Lentil. (Ed. D. J. Allen ve J. M. Lenné) Commonwealth Agricultural Bureaux International, U.K. 423-472.
Bayaa, B., Kumari S.G., Akkaya,A., Erskine W., Makkouk, K.M., Türk,Z. ve Özbek, İ. 1998. Survey of major biotic stresses of lentil in South-East Anatolia, Turkey. Phytopath., Medit., 37, 88-95.
Bayrak, C. 2001. Mercimekte Farklı Ekim Zamanları ve Farklı Mücadele Yöntemlerinin Yabancı Ot Kontrolündeki Etkisi. D. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamıştır). 50 s, Diyarbakır
Bellar, M. ve Kebapch, S.1983. A list of diseases. Injuries and parasitic weeds of lentils in Syria. Lens. 10, 30-31.
Funder, S.1961. Practical Mycology Manual for Identification of Fungi. A. W. Broggers Boktrykkeri A/S, s.144., Oslo- Norway
İren, S., Maden S. ve Coşkun, H. 1983. Mercimeklerde Antraknoz (Ascochyta lentis Bond .Y. Vassil.) hastalığı, tanımı ve bezelyelerde görürülen Antraknoz türler (Ascochyta pinodes Jones, A. pisi Lib.) ile karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Yıllığı, 31, 112-121.
Karahan A. ve Katırcıoğlu Z. 1993. Occurrence and distribution of fungal diseases on lentil in Ankara. The Journal of Turkish Phytopathology, 22, 27-28.
Khare, M.N. 1981. Lentil. “Alınmıştır: Diseases of Lentils. (Ed) Webb C., Hawtin G., Commonwealth Agricultural Bureaux, Fomham Royal, England. s.163-172.
Sağır, A. 1988. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimeklerde hastalık yapan fungal etmenler. V. Türkiye Fitopatoloji Kongresi. 18-21 Ekim, Antalya.
Sağır, A., Gürkan B. ve Tatlı F. 1991. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimeklerde görülen kökboğazı çürüklüğü (Phoma medicaginis var. pinodella) hastalığına karşı mücadele olanakları üzerine araştırmalar. VI. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 7-11 Ekim, İzmir.
Şakar, D., Muehlbauer F. J. ve Kraft J. M. 1982. Techniques of screening peas for resistance to Phoma medicaginis var. pinodella. Crop Science. 22, 988- 992.
Şakar, D., Sağır, A. ve Biçer, B.T. 2000. Güneydoğu Anadolu mercimekleri üzerine araştırmalar. 1996 K120600 Nolu DPT Projesi 3. Yıl Sonuçları. D.Ü. Ziraat Fakültesi, Diyarbakır.
Tufail, M., Ahmed M. ve Ali A. 1995. Massor- 93; an ideal combination of characters for Punjap province, Pakistan. Lens Newsletter, 22, 50-52.
Türk, Z., 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimekte çeşit, sulama, ekim zamanı ve yabancı ot faktörlerinin verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yıllık Gelişme Raporu.