Hemşirelik Öğrencilerinin Özyeterlilik Algıları, Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler

Amaç: Bu araştırmanın amacı, hemşirelik öğrencilerinin özyeterlilik ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini ve etkileyen faktörlerini incelemektir. Materyal ve metod: Çalışma, 01-11 Kasım 2022 tarihleri arasında bir kamu üniversitesine bağlı hemşirelik bölümünde yapılmıştır. Tanımlayıcı tipte olan çalışmanın evreni 627 öğrenci, örneklemini ise 519 (%82,7) öğrenciden oluşmuştur. Veriler, yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırmacılar tarafından hazırlanan tanıtıcı bilgi formu, Genel Yeterlilik Ölçeği ve Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, bağımsız gruplarda t testi, Mann Whitney U Testi, Varyans Analizi, Kruskal Wallis Analizi ve Korelasyon Analizi yapılmıştır. Çalışmaya başlamadan önce, etik kuruldan, kurumdan ve katılımcılardan izin alınmıştır. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 21.10±2.59 olup, %70,5’i kadın, %63’ünün geliri giderinden azdır. Katılımcıların %51,3’ü sağlığını orta düzeyde algıladığını, %7,9’u kronik hastalığı oluğunu, %4,4’ü ruhsal sorunu olduğunu, %13,1’i sigara kullandığını, %19.5’i alkol aldığını, %74.2’si düzenli egzersiz yaptığını belirtmiştir. Öğrencilerin özyeterlilik ölçeği puan ortalaması 52.07±3.18, sağlık okuryazarlığı ölçeği puan ortalaması 102.94±16.95’tir. Çalışmaya katılan kadınların özyeterlilik ölçeği puan ortalaması (t=2.695, p=.007) ve sağlık okuryazarlığı ölçeği puan ortalaması (t=4.719, p=.000) anlamlı bir şekilde yüksek çıkmıştır. Egzersiz yapan öğrencilerin özyeterlilik ölçeği puan ortalaması (t=-2.026, p=.043) ve sağlık okuryazarlığı ölçeği puan ortalaması (t=4.496, p=.000) anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur. Özyeterlilik ölçeği ile sağlık okuryazarlığı ölçeği arasında negatif yönde çok zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=.-114, p=.010). Sonuç: Öğrencilerin özyeterlilik ve sağlık okuryazarlığı düzeylerinin istenen düzeyde olmadığı görülmektedir. Öğrencilerin özyeterlilik ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini arttıracak girişimsel hemşirelik çalışmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Özyeterlilik, sağlık okuryazarlığı, hemşirelik.

Perceptions of Self Efficiency of Nursing Students, Their Health Literacy Level and Affecting Factors

Background: Self-efficacy and health literacy levels of nursing students are very important in terms of accessing, understanding, evaluating and applying health-related information. The aim of this study is to examine nursing students' perceptions of general self-efficacy, health literacy and influencing factors. Material and method:The study was conducted in the nursing department of a public university between 01-11 November 2022. The population of the descriptive study consisted of 627 students and the sample consisted of 519 (82.7%) students. The data were collected by face-to-face interview technique. Introductory information form prepared by the researchers, General Proficiency Scale and Health Literacy Scale were used as data collection tools. In the analysis of the data, descriptive statistics, t test for independent groups, Mann Whitney U Test, Analysis of Variance, Kruskal Wallis Analysis and Correlation Analysis were performed. Before starting the study, permission was obtained from the ethics committee, the institution and the participants. Results: The average age of the students is 21.10±2.59, 70.5% of them are women and 63% of them have less income than their expenses. 51.3% of the participants stated that they perceive their health at a moderate level, 7.9% have a chronic disease, 4.4% have mental problems, 13.1% smoke, 19.5% drink alcohol, 74.2% do regular exercise. The students' general self-efficacy scale mean score was 52.07±3.18, and the health literacy scale mean score was 102.94 ± 16.95. Self-efficacy scale mean score (t=2.695, p=.007) and health literacy scale mean score (t=4.719, p=.000) of the women participating in the study were significantly higher. Self-efficacy scale mean score (t=-2.026, p=.043) and health literacy scale mean score (t=4.496, p=.000) of the students who exercised were found to be significantly higher. A very weak and negative negative correlation was found between the general self-efficacy scale and the health literacy scale (r=.-114, p=.010). Conclusions: It is seen that the general self-efficacy perceptions and health literacy levels of the students are not at the desired level. Interventional nursing studies are recommended to increase students' general self-efficacy perceptions and health literacy levels.

Keywords:

Self-efficacy, Health Literacy, , Nursing,

PDF

___

1. Malatyalı İ, Biçer EB. Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenme-si: sivas cumhuriyet üniversitesi örneği. Ankara Sağlık Hizmet-leri Dergisi. 2018;17(2):1-15
2. Taş F, Akın B. Sağlığı geliştirici yaşam tarzı ve öz etkililik-yeterlilik durumunun sosyo-ekonomik durum ile ilişkisi. Sağlık ve Toplum. 2018;22(2):24–38.
3. Yıldırım F, İlhan İÖ. Genel Özyeterlilik Ölçeği türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2010;21(4):301–8.
4. Cengiz Z, Gürdap Z, Karaca E, Acun M. Hemşirelik öğrencileri-nin öz yeterlilikleri ile mesleki güdülenmeleri arasındaki ilişki. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Derg. 2021;8(1):12-20
5. Uysal N, Yıldız G. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Balıkesir Sağlık Bilim Dergisi. 2021;10(1):43–8.
6. Tuğut N, Yilmaz A, Çelik BY. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitü-sü Dergisi. 2021;(6):103–11.
7. Akgün Ş, Öztaş D, Hançer Tok H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık okuryazarlık düzey-leri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. 2021;10(2):247–56.
8. Mullan J, Burns P, Weston K, McLennan P, Rich W, Crowther S, et al. Health literacy amongst health professional univer-sity students: A study using the health literacy questionnaire. Educ Sci. 2017;7(2):2-11
9. Zhang Z-J, Zhang C-L, Zhang X-G, Liu X-M, Zhang H, Wang J, et al. Relationship between self-efficacy beliefs and achieve-ment motivation in student nurses. Chinese Nurs Res. 2015;2(2–3):67–70.
10. Eraydın Ş. İntörn programının hemşirelik öğrencilerinin özye-terlilik ve mesleki hazıroluşluk düzeyine etkisi. Haliç Üniversi-tesi Sağlık Bilim Dergisi. 2021;4(2):145-58.
11. Sørensen K, Broucke S Van Den, Pelikan JM, Fullam J, Doyle G, Slonska Z, et al. Measuring health literacy in populations : İlluminating the design and development process of the Eu-ropean Health Literacy Survey Questionnaire ( HLS-EU-Q ). BMC Public Health. 2013: 1-10
12. Toci E, Burazeri G, Jerliu N, Sørensen K, Ramadani N, Hysa B, et al. Health literacy , self-perceived health and self-reported chronic morbidity among older people in Kosovo. Heal Pro-mot Int. 2014;30(3):668–74.
13. Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık okuryazarlığı ölçeğinin türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Flo-rence Nightingale Hemşirelik Derg. 2017;25(2):85.
14. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN. Hemşirelikte araştırma: Süreç, ugulama ve kritik. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi, 2014:271
15. Göger S, Çevirme A. Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlik düzeyinin eğitim stresi üzerine etkisi. Koç Üniversitesi Hemşi-relikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2019;16 (4): 306-312
16. Sukys S, Cesnaitiene VJ, Ossowsky ZM. Is health education at university associated with students ’ health literacy ? Eviden-ce from cross-sectional study applying HLS-EU-Q. Biomed Res Int. 2017:1-9
17. Munangatire T, Tomas N, Mareka V. Nursing students’ un-derstanding of health literacy and health practices: A cross-sectional study at a university in Namibia. BMC Nurs. 2022;21(1):1–8.
18. Çelik S, İstek Z, Kızkın A, Yiğit MC, Kaçan H. Üniversite öğren-cilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi: Bartın üniversitesi örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. 2021;15(15):593–605.
19. Tuğut N, Yılmaz A, Yeşildağ Çelik B. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranış-larının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilim Ens-titüsü Dergisi. 2021 (6)2: 103-111
20. Soykan H, Şengül H. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarıyla ilişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(4):691–704.
21. Göçer Ş, Balcı E, Üstündağ Öcal N. An evaluation of e-health literacy in university students: The example of Yozgat Bozok University. Acibadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;12(3):579–84.
22. Bilgiç Ş, Temel M, Çelikkalp Ü. Hemşirelik öğrencilerinin öğre-nilmiş güçlülük, öz yeterlilik ve umut düzeylerinin değerlendi-rilmesi: Tekirdağ örneği. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2017;(3)4:117–26.
23. Ergün S. Health literacy in school of health students. Kocaeli Med J. 2017;6(3):1–6.
24. Kazak A, Başaran F, Coşkun N, Karakullukçu S. Sağlıkla ilgili bölümlerde okuyan üniversite öğrencilerinde sağlık okurya-zarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilme-si. Kocaeli Med J. 2021;10(3):273–83.
25. Protheroe J, Whittle R, Bartlam B, Estacio EV, Clark L, Kurth J. Health literacy, associated lifestyle and demographic factors in adult population of an English city: A cross-sectional sur-vey. Heal Expect. 2017;20(1):112–9.
26. Mansur F, Ülke Şimdi R. Sağlık okuryazarlık düzeyinin sağlık arama davranışı ve sağlıklı yaşam tarzı davranışlarına etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2022;25(1):127–38.
27. Saleh A, Wirda W, Irwan AM, Latif AI. The relationships among self-efficacy, health literacy, self-care and glycemic control in older people with type 2 diabetes mellitus. Work with Older People. 2021;25(2):164–9.
28. Aliakbari F, Tavassoli E, Alipour FM, Sedehi M. Promoting health literacy and perceived self-efficacy in people with chronic obstructive pulmonary disease. Iran J Nurs Midwifery Res. 2022;27(4):331–6.
29. Wayment A, Wong C, Byers S, Eley R, Boyde M, Ostini R. Beyond access block: Understanding the role of health lite-racy and self-efficacy in low-acuity emergency department patients. Ochsner J. 2020;20(2):161–9.