Şî‘a Hadîs-Çalışmalarında Metin Tenkidi: Tesbitler ve Tahliller

Bu araştırmamızda daha önce görülmemiş örnekleri, henüz kullanılmamış bir yöntemle sunmaya çalıştık. Makalede, önce bir giriş, ardınan erken dönem Şî‘îlerin ve onları takip edenlerin metin tenkidi yöntemleri ve sonuç bölümüyle sona ermektedir. Girişe gelince, bu araştırma sırasında bahsettiğimiz Şî‘î referansların kısımları ve tedrisleri esnasında hâsıl olan aralarındaki farklardı tetkik ettik. Mütekaddimîn dönemi bağlamında sözü Küleynî ile açtık; ardından el-Mufid, el-Tusi, Zurâre b. E‘yün, İbnü’l-Gadâirî’yi ele al-dık. Onların tenkîdi, mukâyeseli metin tenkîdi, rivâyetlerinin metinlerine bakılmak sure-tiyle râvî tenkîdi, ilme, akla, tarihe, apaçık tecrübe gibi illetlerden hareketle reddi etra-fında odaklanmıştır. Müteahhirîn ve çağdaş döneminle ilgili olarak ise, başlıkları kişileri esas alarak inceledik. Meselâ el-Meclisî, el-Hâaşim Ma‘rûf el-Hasenî, el-Behbûdî, el-Burka‘î, Muhammed Cevâd Kâzım, es-Seyyid Kemâl el-Haydarî, Şeyh Haydar Muham-med Kâmil Hubbullâh. Şî‘â’nın bu sembol isimleri altında, onların konuya dair meşhur çalışmalarından bahsedip, okuyucular için kitabın giriş ve sonucunu özetlemeye, gerek-tiğinde bir veya daha fazla örnek getirmeye, kitabı genel olarak tanımlamaya veya bu eserlerdeki uydurulmuş metinleri tespit etmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Şî‘a, Hadis, Metin Tenkidi, Mütekaddimûn, Müteahhirûn.

PDF

___

Muhammed Bakir Bahbûdî, Sahihu’l-Kafi, 1. baskı, Daru’l-İslamiyye 1401/1981.
Samir Haşim Habib el-Amîdî, Difâun ani’l-Kafi, Merkezu’l-Gadir Li’d-dirasati’l-İslamiyye 1415/1995.
Seyyid Ebu’l-Fadl b. Rıda el-Kummi el-Burka’î, Arz Ahbâr-I Usul Ber Kuran ve Ukul, yayım evi yok, 1431.
Haşim Maruf el-Haseni, el-Mevzuat fi’l-Âsâr ve’l-Ahbâr Arz ve Dirase, Daru’t-Te’ârufi Beyrut 1407/1987.
Dirâsât fi’l-Hadis ve’l-Muhaddisîn, Daru’t-Te’âruf Beyrut ts.
Seyyit Kemal el-Heyderi, Mizanu Tashihi’l-Mevrusi’r-Ruvâi, Bağdat: Muessesetu’l-İmam Cevvad li’l-Fikr ve’s-Sekafe 1437/2015.
Min Mihveriyyet İslami’l-Hadis ila Mihveriyyeti İslami’l-Kuran, Muessesetu’l-İbdai’l-Fikri Li’d-Dirâsâti’t-Tehessusiyyeti, Irak ts.;
el-Mevrûsu’r-Ruvâi Beyne’n-Neşeti ve’t-Te’sîr Bağdat: Muessesetu’l-İbdai’l-Fikri Li’d-Dirâsâti’t-Tehessusiyyeti 1436/2014.
İzzuddin el-Hasan b. Suleyman el-Hilli, Muhtaseru Besâiri’d-Derecâti, thk: Muştak el-Muzaffer, Muessesetu’n-Neşri’l-İslami Kum, ts.
Ebu’l-Abbas Ahmet b. Ali en-Necâşi, Fihristu Esmâi Musennifî’ş-Şia (Ricalu’n-Necâşî), Muessesetu’n-Neşri’l-İslami Kum H. 1418.
Kutbuddin Ebu’l-Huseyin Said b. Hibetullah er-Râvendî, el-Harâic ve’l-Ceraih, thk: Muessesetu’l-İmam Mehdi Kum H. 1409.
eş-Şeyih Muhammed es-Sened, el-İctihadu ve’t-Teklîdu fi İlmi’r-Rical ve Eseruhu fi’t-Turâsi’l-Akâ’idi Mektebe Fedek İran, 1431/2010.
Ebû Cafer Muhammed b. el-Hasan et-Tûsî, İhtiyâru Ma’rifeti’r-Rical, thk: Cevvad el-Kayyumi el-İsfehani, muessesetu’n-Neşri’l-İslami Kum 1427.
Heydar Hubbullah, “Nakdu’l-Metn fi’t-Tecribeti’l-İmamiyye el-Usûl ve’t-Tecârub el-Mevâni’ ve’l-Me’vvekât”, el-Mutemeru’d-Devli li Nakdi’l-Matn İnde’l-mezâhibi’l-İslamiyye 2010, İstanbul 2010.
Nezeriyyetu’s-Sünne fi’l-Fikri’l-İmami Eş-Şii, el-İntişaru’l-Arebi Beyrut I. baskı 2006.
Seyit Rediyuddin Ali b. Musa b. Cafer İbn Tavus, İkbâbu’l-A’mâl, thk: Cevvad el-Kayyumî el-İsfehânî, Mektebu’l-A’lâmu’l-İslami 1414.
Ebû Amr Muhammed b. Ömer b. Abdilaziz Keşşî, Ma’rifetu Ahbari’r-Rical, el-Matba el-Mustafaviyye Bombay ts.
Ebû Cafer Muhammed b. Yakub Kuleynî, el-Kâfi, thk: Ali Akber el-Gifari, Kum: Daru’l-Kutubi’l-İslamiyye 1996.
Muhammed Bakir Meclisi, Bihâru’l-Envar, Mir’âtu’l-Ukûl fî Şerhi Ehbâri Âli’r-Resul, Daru’l-Kutubi’l-İslamiyye Tehran H. 1375.