Buhârî’nin el-Câmi‘u’s-sahîh’i Bağlamında İlim Ehli’nin Evsâfına Dair Bazı Mülâhazalar

İslâm Dini’nde ilme ve âlime değer verilmesi, âlimin nitelikli kimse olmasını gerektirmekte-dir. Bilginin, iyiliğe, doğruluğa hizmet etmesini sağlamak için de ilim adamının bazı temel değerleri taşıması zaruridir. Bu yazıda ilim adamında bulunması gereken vasıflar, büyük hadîs âlimi İmam Buhârî’nin el-Câmi‘u’s-sahîh adlı eserinin İlim Bölümü’nden istifade edile-rek tespit edilmiştir. Buhârî’nin İlim Bölümü’nde yer verdiği hadîslere ve bâb başlıklarına dayalı olan inceleme, sınırlı verilere göre yapılsa da Buhârî’nin âyet ve hadîslerden hüküm çıkarma kabiliyeti ile birçok sonuca ulaşılmasını sağlamış ve üç ana başlık altında toplanabi-lecek esaslar tespit edilmiştir. Bunlar, ilim adamının hayatının her safhasında bulunması bek-lenen temel nitelikler; öğrenim ve öğretim hayatında dikkat etmesi gereken prensipler; ilme bakışında, yaklaşımındaki ölçüler ve çalışmalarında gözetmesi gereken hususlardır. İslâm Dini’nin kaynak eserlerinden birine göre belirlenen vasıfların, aslında evrensel olduğu, gerçe-ğin peşinden giden bütün ilim yolcularına ışık tuttuğu da görülmektedir.

___

  • İlhan Kutluer “İlim” DİA, XXII, 109-114, İstanbul 2000.
  • Mehmet Aydın “Gazâli’nin Kurb Nazariyesinde Allah’ın Sıfatlarının Anlam ve Önemi” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXII, 307-314, Ankara 1978.
  • Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, Fethu’l-bâri şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrut 1379.
  • Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, I-XXV, Beyrut 1405.
  • Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, Müsned I-VI, Beyrut ts.
  • Süleyman b. Ahmed et-Taberânî, el-Mu’cemu’l-kebir I-XV, Kahire ts.
  • Aynur Uraler, Sahâbe Uygulaması Olarak Sünnete Bağlılık, İstanbul 2016.
  • Bekir Topaloğlu, “Hafîz” DİA, XV, 116-117, İstanbul 1997.
  • Bekir Topaloğlu “Fettâh” DİA, XII, 482-483, İstanbul 1995.
  • Bekir Topaloğlu “Hakîm” DİA, XV, 181-182, İstanbul 1997.
  • M. Yaşar Kandemir, “el-Câmiu’s-sahîh” DİA, VII, 114-123, İstanbul 1993.
  • İsmail Lütfi Çakan, “İmam Buhârî’nin Buhara Emiri İle Münasebetleri” Büyük Türk-İslâm Bilgini Buhârî -Uluslararası Sempozyum- 18-20 Haziran 1987, s. 39-46, Kayseri 1996.
  • Bahar Laçin Uğur, Caetani’nin Annali Dell Islam Adlı Kitabı Çerçevesinde Hz. Peygamber ve Hadis Hakkındaki Görüşleri, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019.