Fatma YILDIRIM, Nihal MAMATOĞLU, Zehra YAŞIN DÖKMEN

İşyerinde Engelliye Yönelik Tutumlar Ölçeği

Bu çalışmada iş yerinde engellilere yönelik tutumları değerlendirmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmanın evreni, Türkiye'de faaliyet gösteren 50 veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör girişimleridir. Bu amaçla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından temin edilen 2573 adet işletmeden 1628'inden işveren ya da iş yeri temsilcileriyle örneklem oluşturulmuştur. Araştırma verisi toplanmadan önce, ölçek maddelerinin oluşturulmasına temel oluşturması için, işçi ve işverenleri temsil eden sivil toplum örgütleri, meslek kuruluşları ve iş yeri temsilcileriyle iki odak grup çalışması gerçekleştirilmiştir. Söz konusu iki odak gruptan elde edilen veri, işyerinde engellilere yönelik tutum çalışmalarını konu alan literatür ile birlikte değerlendirilmiş, elde edilen bilgiler doğrultusunda işyerinde engellilere yönelik tutumları ifade eden toplam 152 madde ile bir havuz oluşturulmuştur. Ankara'daki işveren ve iş yeri temsilcileri ile gerçekleştirilen pilot çalışma sonunda ölçek ifadeleri gözden geçirilerek 87 maddeye indirilmiştir. Araştırma verisi bu 87 madde ile, işveren ve işveren temsilcileriyle birebir görüşmeler yoluyla toplanmıştır Ölçeğin geçerlilik ve güvenirliğini sınamak için, araştırma verisi uygun yöntemlerle analiz edilmiştir. Ölçeğin ayırt etme geçerliliğine bakmak üzere işyerinde engellilerin yeterli ve yetersiz bulunduğu alanlara yönelik iki soruya katılımcıların verdiği cevaplar kullanılmıştır. 4 yargıcı yardımıyla ölçeğin görünüş geçerliğine bakılmıştır. Yapılan analizler sonunda; ölçeğin "engelli istihdamına genel yaklaşım" (20 madde), "engellilerin iş ortamına ve işe uyumuna ilişkin algı" (toplam 15 madde) ve "çalışan engellinin ve yaptığı işin algılanan niteliği" (toplam 12 madde) olarak adlandırılan toplam 47 maddeden oluşan üç faktörlü bir yapısı olduğu, temel bileşenler faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi ile ortaya konulmuştur. Ölçeğin iç güvenirliği ve ayırt etme geçerliliği ile ilgili tatmin edici bulgulara ulaşılmıştır

Attitudes towards Disables at Workplace Scale

In this study, it was aimed to develop a reliable and valid scale to assess attitudes towards people with disabilities at workplace. The population of this research is private sector enterprises that employ 50 or more workers in Turkey. For this purpose, 2573 units supplied by Turkey Statistical Institute (Türkiye İstatistik Kurumu TÜIK) to collect the data. The data were collected from employer or workplace representative of 1628 company. Before collecting research data, two focus group meetings held with the presence of non-governmental organizations and professional organizations representing the employers and employees who are parties to the issue of employment of people with disabilities,. The results of focus group study were used to produce the items. In addition to focus groups' results the relevant literature was considered to compose the item pool. As a result, 152 items were produced that express workplace attitudes towards people with disabilities. At the end of the pilot study carried out with employers and workplace representatives in Ankara, item pool has been reduced to 87 items revised. Research data has been collected with 87 items. Personal interviews have been realized with employers and workplace representatives to test the validity and reliability of the scale. Survey data were analyzed with the appropriate method. The two questions about adequate and inadequate areas of disables used for the discriminant validity of the Attitudes towards Disables at Workplace Scale. With the help of 4 judges the face validity of scale was analyzed. At the end of the factor analysis and confirmatory factor analysis it was found that; the scale has three sub scales which are "overall approach to disable employment" (20 items), "perceptions of disables' conformity to workplace and to job" (total 15 items) and " perceived quality of working disables and their work outcome" (total 12 items). The scale consisted of 47 statements. At the end of the study it was found that the internal reliability and discriminant validity of the scale was satisfying

PDF

___

AB Komisyonu (2010). Avrupa Özürlüler Stratejisi 2010-2020. (Çev: G. Akın). Avrupa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB Koordinasyon Daire Başkanlığı Bülteni (55), s. 27-30.
Akardere, S.S. (2005). İşverenlerin Engelli Çalışanlara Yönelik Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Aktaş, C. Gergin, S., Kuz, T., Mutluoğlu, L, Uğurlu, B. Ve Yılmaz, Z (2004). Türkiye Korumalı İşyerleri Araş- tırması (Sheltered Workshops in Turkey). Başbakanlık Özürlüler İdaresi
Altındağ A., Yanık M., Uçok A ve ark. (2006). Effects on an antistigma program on medical students' attitudes towards people qith schizophrenia. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 60, s. 283-288.
Aycan Z. (2005). Engellilerin Istihdamina Yonelik Tutum Olcegi (EÇYÖT). Ankara: TÜBİTAK Proje Raporu, No: SBB - 3018.
Barr J. J. ve Bracchitta K. (2008). Effects of Contact With Individuals With Disabilities: Positive Attitudes and Majoring in Education. The Journal of Psychology, 142(3), , s. 225-243.
Beretz E. M. (2003). Hidden Disability and an Academic Career. Academe , 89( 4), s. 50-56.
Baybora D. (2006). Çalışma hayatında özürlülere karşı ayrımcılık, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 51, s. 229-269.
Diksa E. ve Rogers E. S. (1996). Employer concerns about hiring persons with psychiatric disability: Results of the employer. Rehabilitation Counseling Bulletin, 40 (1), s. 31-45.
Emens E. (2008). Integrating accommodation. University of Pennsylvania Law Review, 156 (4), s. 839.
Flower A., Burns M. K. ve Bottsford-Miller N. A. (2007). Meta-analysis of disability simulation research. Reme- dial and Special Education. 28 (2), s. 72-79.
Hall E. W. (2008). Changing the Way Employees Interact With Guests With Disabilities. Journal of Disability Policy Studies, 19 (1), s. 15-23.
Hunt C. S. ve Hunt B. (2004). Changing attitudes toward people with dissabilities: Experimenting with an edu- cating intervention. Journal of Managerial Issues, 16 (2), s. 266-280.
Gündüz G. S. (2007). Sosyal İçerme Politikalarının Uygulanmasında Kamu İstihdam Kurumlarının Rolü. Uz- manlık Tezi, Ankara, ÇSGB Türkiye İş-Kur Genel Müdürlüğü.
Jacoby A., Gorry J. ve Baker G. A. (2005). Employers' Attitudes to Employment of People with Epilepsy:Still the Same Old Story? International League Against Epilepsy.
Kayacı E. (2007). Özürlüler için verimli bir istihdam politikası oluşturulması. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
Kennedy J. ve Olney M. (2001). Job disrimination in the POST-ADA ERA: Estimates from the 1994 an 1995 National Health Interview Surveys. Rehabilitation Counseling Bulletin, 45( 1). Database: Academic Sear- ch Premier.
Kleynhans R. ve Kotze M. (2010). Managers' and employees' attitudes towards people with physical disabilities in the workplace. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 50(3), s. 404-417.
Krahe B. ve Altwasser C. (2006). Changing negative attitudes towards persons with physical disabilities: An experimental intervention. Journal of Community and Applied Social Psychology, 16, s. 59-69.
Kuzgun İ. (2009). Türkiye'de özürlülerin ücret karşılığı istihdamını belirleyen değişkenler ve öneriler. Journal of Yasar University, 4(15), s. 2451-2466.
Mansour (2009). Employers' attitudes and concerns about the employment of disabled people. International Review of Business Research Papers. 5( 4), 209-218
Probst T. M. (2003). Changing Attitudes Over Time: Assessing the Effectiveness of a Workplace Diversity Course. Teaching of Psychology, 30 (3).
Rillotta F. ve Nettelbeck T. (2007). Efects of an awareness program on attitudes of students without an intelle- ctual disability towards persons with an intellectual disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 32( 1), s. 19-27.
Roessler R. T., Neath J., McMahon B. T. ve ark. (2007). Workplace Discrimination Outcomes and Their Predi- ctive Factors for Adults With Multiple Sclerosis. Rehabilitation Counseling Bulletin, 50( 3), s. 139-152.
Schur L., Krusez D. ve Blanck P. (2005) Corporate Culture and the Employment of Persons with Disabilities. Behavioral Sciences and the Law, 23, 3-20.
Stensrud R. (2007). Developing Relationships With Employers Means Considering the Competitive Business Environment and the Risks It Produces. Rehabilitation Counseling Bulletin, 50 (4), 226-237..
Tufan İ. ve Arun Ö. (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002 İkincil Analizi. TÜBİTAK., Proje no: SOBAG- 104K077.
Yıldırım F. ve Dökmen Z.Y. (2004) Engellilere yönelik tutumlarla sosyal üstünlük yönelimi, adil dünya inancı ve kontrol odağı inancı arasındaki ilişkiler. 6. Ulusal Sosyal Hizmetler Konferans Küreselleşme, Sosyal Adalet ve Sosyal Hizmetler 20-22 Mayıs 2004 Ankara, s: 180-195. Ankara: Sosyal Uzmanları Derneği Genel Merkezi yayını, No: 9. Hizmet
Yılmaz Z. (2007) Çalışan Özürlülerin İş Yaşamında Karşılaştıkları Sorunlar ve Bunları Etkileyen Etmenler. Özveri.( http://www.ozida.gov.tr/ozveri)